Những điểm mới về chức năng của TAND và VKSND

1. Tòa án nhân dân:

Khoản 1, Điều 102, Hiến pháp năm 2013 khẳng định: “Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp”, nghĩa là Tòa án là cơ quan xét xử, nhưng đồng thời thực hiện quyền tư pháp.

Khoản 3, Điều 102 ghi rõ: “Tòa án nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”. Theo đó, nhiệm vụ đầu tiên của Tòa án là bảo vệ công lý, sau đó là bảo vệ con người, bảo vệ chế độ, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Đối với Viện Kiểm sát, theo khoản 3, Điều 107, Hiến pháp năm 2013: “Viện Kiểm sát nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ pháp luật, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”, nghĩa là: Nhiệm vụ đầu tiên của Viện Kiểm sát là bảo vệ pháp luật, các nhiệm vụ bảo vệ sau đó giống như của Tòa án.

Tại khoản 1, Điều 103: “Việc xét xử sơ thẩm của Tòa án nhân dân có Hội thẩm tham gia, trừ trường hợp xét xử theo thủ tục rút gọn” và khoản 4, Điều 103: “Tòa án nhân dân xét xử tập thể và quyết định theo đa số, trừ trường hợp xét xử theo thủ tục rút gọn”, nghĩa là trước đây quy định Tòa án xét xử sơ thẩm có Hội thẩm tham gia, nay bổ sung thêm “trừ trường hợp xét xử theo thủ tục rút gọn”.

- “Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; nghiêm cấm cơ quan, tổ chức, cá nhân can thiệp vào việc xét xử của Thẩm phán, Hội thẩm” (khoản 2, Điều 103), nghĩa là khẳng định xét xử thì phải độc lập, nên đã bổ sung thêm nội dung nghiêm cấm các cơ quan, tổ chức, cá nhân can thiệp vào hoạt động xét xử của tòa án.

2. Viện Kiểm sát nhân dân:

Theo khoản 1, Điều 107, Hiến pháp năm 2013: “Viện Kiểm sát nhân dân thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp”. Để cụ thể hóa quy định trên, Luật Tổ chức Viện Kiểm sát nhân dân năm 2014 quy định:

- “Viện Kiểm sát nhân dân là cơ quan thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” (khoản 1, Điều 2).

- Về chức năng “Thực hành quyền công tố”:

+ “Thực hành quyền công tố là hoạt động của Viện Kiểm sát nhân dân trong tố tụng hình sự để thực hiện việc buộc tội của Nhà nước đối với người phạm tội, được thực hiện ngay từ khi giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và trong suốt quá trình khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử vụ án hình sự”.

+ Viện Kiểm sát nhân dân thực hành quyền công tố nhằm bảo đảm mọi hành vi phạm tội, người phạm tội phải được phát hiện, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử kịp thời, nghiêm minh, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không làm oan người vô tội, không để lọt tội phạm và người phạm tội; không để người nào bị khởi tố, bị bắt, tạm giữ, tạm giam bị hạn chế quyền con người, quyền công dân trái luật.
- Về chức năng “Kiểm sát hoạt động tư pháp”:

+ Kiểm sát hoạt động tư pháp là hoạt động của Viện Kiểm sát nhân dân để kiểm sát tính hợp pháp của các hành vi, quyết định của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp, được thực hiện ngay từ khi tiếp nhận và giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và trong suốt quá trình giải quyết vụ án hình sự; trong việc giải quyết vụ án hành chính, vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động; việc thi hành án, việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp; các hoạt động tư pháp khác theo quy định của pháp luật.

- Viện Kiểm sát nhân dân kiểm sát hoạt động tư pháp nhằm bảo đảm việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố; việc giải quyết vụ án hình sự, vụ án hành chính, vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động; việc thi hành án; việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp; các hoạt động tư pháp khác được thực hiện đúng quy định của pháp luật; việc bắt, tạm giữ, tạm giam, thi hành án phạt tù, chế độ tạm giữ, tạm giam, quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù theo đúng quy định của pháp luật; quyền con người và các quyền, lợi ích hợp pháp khác của người bị bắt, tạm giữ, tạm giam, người chấp hành án phạt tù không bị luật hạn chế phải được tôn trọng và bảo vệ; bản án, quyết định của tòa án đã có hiệu lực pháp luật phải được thi hành nghiêm chỉnh, mọi vi phạm pháp luật trong hoạt động tư pháp phải được phát hiện, xử lý kịp thời, nghiêm minh.

BÍCH THỦY