Những điểm mới về vị trí, vai trò của đại biểu Quốc hội
Luật Tổ chức Quốc hội năm 2014 (gồm 7 chương, 102 điều) có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2016, thay thế Luật Tổ chức Quốc hội năm 2001.
Tại chương 2 của Luật Tổ chức Quốc hội năm 2014 quy định về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của đại biểu Quốc hội có một số điểm mới sau:
Về vị trí, vai trò của đại biểu Quốc hội (Điều 21): Bổ sung thêm nội dung: “Đại biểu Quốc hội chịu trách nhiệm trước cử tri, trước Quốc hội về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đại biểu của mình (theo Luật năm 2001 thì chỉ chịu trách nhiệm về việc thực hiện nhiệm vụ đại biểu của mình); đồng thời bổ sung thêm nội dung mới: “Đại biểu Quốc hội bình đẳng trong thảo luận và quyết định các vấn đề thuộc nhiệm vụ và quyền hạn của Quốc hội”.
Về tiêu chuẩn của đại biểu Quốc hội (Điều 22): Đây là quy định mới, quy định điều kiện để được làm đại biểu Quốc hội. Với từng đại biểu Quốc hội: “Trung thành với Tổ quốc, Nhân dân và Hiến pháp, phấn đấu thực hiện công cuộc đổi mới, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Có phẩm chất đạo đức tốt, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, gương mẫu chấp hành pháp luật; có bản lĩnh, kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, mọi biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa quyền và các hành vi vi phạm pháp luật khác.
Có trình độ văn hóa, chuyên môn, có đủ năng lực, sức khỏe, kinh nghiệm công tác và uy tín để thực hiện nhiệm vụ đại biểu Quốc hội. Liên hệ chặt chẽ với Nhân dân, lắng nghe ý kiến của Nhân dân, được Nhân dân tín nhiệm. Có điều kiện tham gia các hoạt động của Quốc hội”.
Về số lượng đại biểu Quốc hội (Điều 23): Nâng tỷ lệ tối thiểu đại biểu chuyên trách nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội:“Tổng số đại biểu Quốc hội không quá 500 người, bao gồm đại biểu hoạt động chuyên trách và đại biểu hoạt động không chuyên trách. Số lượng đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ít nhất là 35% tổng số đại biểu Quốc hội” (trước đây quy định tỷ lệ đại biểu hoạt động chuyên trách ít nhất là 25% tổng số đại biểu Quốc hội).
Về thời gian hoạt động của đại biểu Quốc hội (Điều 24): Phân định rõ thời gian hoạt động của đại biểu chuyên trách và không chuyên trách: “Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách dành toàn bộ thời gian làm việc để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của đại biểu; đại biểu Quốc hội hoạt động không chuyên trách phải dành ít nhất 1/3 thời gian làm việc trong năm để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của đại biểu Quốc hội”.
Về trách nhiệm tham gia các hoạt động của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội (Điều 26): Bổ sung thêm nội dung đại biểu Quốc hội có trách nhiệm “tham gia đầy đủ các kỳ họp” phiên họp toàn thể của Quốc hội; “Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách có trách nhiệm tham gia hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách và các hội nghị khác do Ủy ban Thường vụ Quốc hội triệu tập”.
Về quyền chất vấn (Điều 32): Bổ sung nội dung “Đại biểu Quốc hội có quyền chất vấn Bộ trưởng và Tổng Kiểm toán Nhà nước”. Người bị chất vấn phải trả lời trước Quốc hội tại kỳ họp Quốc hội “hoặc tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong thời gian giữa hai kỳ họp Quốc hội”; trường hợp đại biểu Quốc hội chưa đồng ý với nội dung trả lời chất vấn thì “có quyền chất vấn lại tại phiên họp của Quốc hội, của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc gửi chất vấn bằng văn bản đến người bị chất vấn”.
BÍCH THỦY
(Sở Tư pháp)