Thứ Ba, 23/10/2012, 11:59 (GMT+7)
.

Di tích lịch sử dân tộc Lũy Pháo Đài

Di tích Lũy Pháo đài. Ảnh: H.An
Di tích Lũy Pháo Đài.

Liên quan đến cuộc kháng chiến chống Pháp của anh hùng dân tộc Trương Định ở đất Gò Công còn lưu lại nhiều di tích như: Lũy Pháo Đài, Đám lá tối trời, Ao Dinh, đền thờ và khu lăng mộ của ông…

Di tích Lũy Pháo Đài thuộc ấp Pháo Đài (Phú Tân, Tân Phú Đông). Di tích nằm ngay ở sông Cửa Tiểu nên thuận lợi cho việc đến tham quan bằng đường thủy hoặc đường bộ.

Theo tư liệu của tiến sĩ (TS) sử học Nguyễn Phúc Nghiệp (Trường Đại học Tiền Giang), lịch sử Lũy Pháo Đài như sau: Để bảo vệ Cửa Tiểu, năm Minh Mạng thứ 15 (năm 1834), triều đình nhà Nguyễn cho xây dựng tại đây Đồn Từ Linh, chu vi 60 trượng (378m), cao 5 thước 5 tấc (2,57m), mở hai cửa. Năm Thiệu Trị thứ 3 và thứ 7 (1834-1847) được sửa chữa lại.

Sau khi thành Định Tường thất thủ, tháng 4-1861, Trương Định về Tân Hòa xây dựng căn cứ kháng Pháp. Đồn Từ Linh được sử dụng làm chiến lũy, gọi là chiến lũy Pháo Đài, có trang bị súng thần công loại lớn (vị trí đặt khẩu thần công trước kia nằm tận ngoài giữa hai hướng cửa thành Tây và Tây Bắc cạnh đầu bờ sông Cửa Tiểu và rạch Đồn chừng 60m).

Lũy Pháo Đài xung quanh là thành đất đắp cao, dày có 6 cạnh cân đối khá đều nhau, thành hình lục lăng (lục giác), trên thành đất trồng me, chính giữa có cây trôm to và giếng nước. Theo hướng Đông-Nam, pháo đài có một gò tròn cao 21m tên Thổ Sơn, đường kính 15-20m, được xem là đài quan sát của nghĩa quân.

Bên ngoài thành lũy có rừng kè, đước, dừa nước, bần bao bọc; dưới lòng sông, để bảo vệ cửa sông và ngăn chặn tàu chiến của địch có ủi bãi xung phong lên bờ.

Ngoài ra, để làm tàu địch giảm tốc độ và làm bia cho những khẩu thần công để đẩy địch dạt sang bờ Trại Cá cho nghĩa quân tiêu diệt, Trương Định đã đổ đá hàn một đoạn theo chiều rộng của sông Cửa Tiểu trước chiến lũy về hướng Tây gọi là đập đá hàn.

Đập này ngày nay vẫn còn và đã được đánh dấu để tàu bè ra vào không vướng. Suốt cả quá trình tồn tại, chiến lũy Pháo Đài đã cùng nghĩa quân trấn giữ một cửa biển quan trọng của đồng bằng sông Cửu Long.

Năm 1987, Lũy Pháo Đài được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia. Năm 2000, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tiền Giang đã tiến hành xây dựng nhà bia di tích Lũy Pháo đài. Nhà bia với kiến trúc đẹp, thoáng mát và trang nghiêm với chiều cao 9,4m, rộng 84m2, mái ngói, cột bêtông, nền tôn cao 2m so với mặt đất và đã tiến hành phục chế 2 súng thần công (ảnh).

Ông Nguyễn Văn Thơi, Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Tân Phú Đông cho biết: Di tích Lũy Pháo Đài được đưa vào tuyến tham quan truyền thống với các cụm di tích quốc gia khác ở Gò Công như: Đền thờ Trương Định, Nhà Đốc Phủ Hải, Đám lá tối trời...

Di tích này không chỉ là điểm tham quan mà còn trở thành một trong những “địa chỉ đỏ” cho thế hệ trẻ về một quá trình dựng nước và giữ nước hào hùng của cha ông. Hiện nay, di tích Lũy Pháo Đài đang được trùng tu, xây mới các hạng mục như: hệ thống hàng rào bảo vệ, lối đi và đường đi vào khu di tích.

HOÀNG AN
 

.
.
.