Làm báo thời mạng xã hội khó hay dễ?

(ABO) Mạng xã hội (MXH) đã trở thành một yếu tố có tính toàn cầu, thu hút sự tương tác, kết nối mọi người, góp phần chia sẻ, lan tỏa thông tin. Vấn đề đặt ra là, với sự bùng nổ thông tin từ MXH, thì việc làm báo của chúng ta hiện nay có thay đổi không và chịu những tác động nào?

MXH: “CÁNH TAY NỐI DÀI” CHO BÁO CHÍ

Sự phát triển của Internet cùng các MXH như facebook, zalo, twitter..; trong đó đặc biệt là facebook đã có sự chia sẻ thông tin khá nhanh và đa dạng. Đây là một kênh thông tin tuyệt vời, giúp người làm báo dù ở đâu vẫn có thể tiếp cận thông tin, nên việc nắm bắt các vấn đề nóng được xã hội quan tâm cũng nhanh hơn, không bỏ lọt các vấn đề thời sự cần quan tâm.

Thực tế, nhiều nhà báo đã sử dụng các nguồn tin từ MXH để triển khai thành đề tài cho mình sau khi đã kiểm chứng. Với sự hỗ trợ của công nghệ, việc xử lý tin, bài, ảnh để đưa thông tin đến bạn đọc nhanh hơn, thông qua MXH cho phép nhà báo có thể vừa dự sự kiện vừa phản ánh gần như trực tiếp, để thông tin đến với bạn đọc nhanh nhất có thể.

Ngoài ra, nhiều người làm báo đã sử dụng trang MXH của mình như “tờ báo cá nhân”. Bằng bản lĩnh chính trị, sự chọn lọc kỹ, chính xác, mang tính xây dựng, những bài viết của nhà báo chuyển lên trang cá nhân của mình đã góp phần mang đến cho bạn đọc một lượng thông tin cần thiết, giúp mọi người có cái nhìn toàn diện, đa chiều hơn về một vấn đề nào đó, góp phần định hướng dư luận.

Đặc biệt, nhà báo có thể dùng MXH để phản bác các luận điệu xuyên tạc, các thông tin phản động của các thế lực thù địch với mục đích chống phá Đảng, Nhà nước ta. Hiện tại, nhiều cơ quan báo chí (đặc biệt là báo điện tử) đã sử dụng MXH và trang fanpage để tăng cường tương tác giữa tòa soạn và bạn đọc, là kênh quảng bá hữu hiệu cho các bài viết, góp phần tăng lượng truy cập trên trang báo, chuyển tải thông tin đến với công chúng, qua đó làm tốt hơn nhiệm vụ chính trị của mình.

MXH: THÁCH THỨC CỦA BÁO CHÍ

Phải thừa nhận, thông tin hiện tại trên MXH đang chi phối nhiều mặt trong đời sống xã hội, ít nhiều đã tác động, ảnh hưởng đến hoạt động của các tòa soạn, nhất là với báo in, thậm chí cả báo điện tử. Trước đây, báo điện tử được xem là lợi thế của nhiều tòa soạn trong việc giới thiệu hình ảnh, lan tỏa thông tin nhanh; thì nay, với tác động thông tin từ MXH, khi mà mỗi tài khoản cá nhân MXH đều có thể là một “tờ báo” và ai ai cũng có thể làm “nhà báo”, thì khó khăn cho báo chí chính thống nhiều hơn. Thực tế, nhiều tòa soạn báo đang nan giải trong việc vực dậy số lượng phát hành báo in và khó khăn luôn cả trong việc phát triển báo điện tử trước làn sóng MXH.

Bởi có nhiều vụ việc được MXH đưa tin trước và báo chí phải vất vả chạy theo để cập nhật thông tin, cũng như định hướng dư luận. Tuy nhiên, nguy hại nhất là những thông tin trên MXH không phải lúc nào cũng chính xác, chỉ chính xác một cách tương đối hoặc hơn nữa là bịa đặt. Trong khi đó, nhiều người tham gia MXH lại dễ tin vào thông tin trên mạng và không phải ai cũng đủ bình tĩnh lẫn khả năng để kiểm chứng thông tin trên MXH là đúng hay sai, chính xác hay bịa đặt. Điều này đặt thêm trọng trách cho những người làm báo trong việc cung cấp và định hướng thông tin.

VẤN ĐỀ LÀ BẢN LĨNH

Sự phát triển vượt bậc của công nghệ thông tin, của MXH đã tạo ra cơ hội nhưng cũng đem đến không ít thách thức cho báo chí. Hiện tại, sự ra đời của laptop, iPad, smart phone… làm cho báo chí phổ cập mọi lúc mọi nơi và đi vào đời sống như một thứ không thể thiếu. Xu hướng hiện nay của công chúng, nhất là giới trẻ đang chuyển từ đọc qua xem, trong đó có một đối thủ đáng gờm là MXH. Vì thế, những người làm báo cũng cần có sự thay đổi, trước nhất là thay đổi trong tư duy làm báo.

Trong sự cạnh tranh thông tin khá khốc liệt này, những cơ quan báo chí chính thống, nhất là các cơ quan báo Đảng đang tỏ ra yếu thế hơn về thiết bị cũng như ứng dụng công nghệ so với các công ty truyền thông mạng. Tuy nhiên, trong sự cạnh tranh này, báo chí chuyên nghiệp, nhất là báo Đảng địa phương vẫn có một ưu thế quan trọng, đó là tính chính thống, độ tin cậy của nguồn tin.

Chúng ta có thể chậm một chút so với MXH, nhưng với sự chính xác của mình thì bao giờ cũng được sự đón nhận và tin tưởng của độc giả. Nếu chạy theo thời sự, giật cân, câu like như MXH mà thông tin chưa chuẩn xác hoặc sai thì chúng ta sẽ tự đánh mất độc giả.

Qua trao đổi, chia sẻ từ các báo Đảng địa phương quanh khu vực, chúng tôi nhận thấy xu hướng hiện nay của các báo là đẩy mạnh báo điện tử, làm báo thích ứng với smart phone, làm video-clip, bản tin truyền hình trên báo điện tử với phương châm nhanh, nóng, hấp dẫn, tương tác mạnh hơn với bạn đọc.

Ngoài ra, tổ chức thêm nhiều chương trình, sự kiện ngoài mặt báo để quảng bá thương hiệu tờ báo, giúp công chúng biết và nhớ đến tờ báo nhiều hơn. Để làm được việc này, các cơ quan báo phải được đầu tư nhiều hơn, cả về trang thiết bị, công nghệ và con người để thích ứng với máy móc, công nghệ làm báo mới. Đặc biệt, con người cũng phải thay đổi: Năng động, nhạy bén hơn từ phóng viên, biên tập viên, thư ký tòa soạn cho đến ban biên tập.Tất cả cùng phải “bật dậy” để thích ứng với cách làm báo mới.

Báo Ấp Bắc hiện tại cũng có 2 loại hình báo in và báo điện tử. Thời gian qua, Ban Biên tập Báo Ấp Bắc cũng đã xác định hướng phát triển như thế. Sau khi được tỉnh hỗ trợ nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin, nay trang thiết bị của báo tương đối ổn, đã có phòng thu.

Hướng tới sẽ thực hiện nhiều hơn các video-clip, làm bản tin truyền hình trên báo điện tử, gắn kết tương tác với bạn đọc nhiều hơn qua fanpage của báo. Báo sẽ phân công phóng viên theo dõi thông tin trên MXH để nắm bắt dư luận, kiểm chứng và sớm có thông tin định hướng. Khuyến khích phóng viên sử dụng MXH để kết nối, quảng bá bài viết của báo, cũng như khai thác thông tin, nhưng yêu cầu phải tỉnh táo, có tính sàng lọc và đảm bảo Quy tắc sử dụng MXH của người làm báo Việt Nam do Hội Nhà báo Việt Nam ban hành.

Đã sống trong thời đại công nghệ số thì bản thân mỗi nhà báo buộc phải thích ứng với hai mặt của sự phát triển. Vấn đề là, phải biết chọn lọc, cố gắng khai thác những cái lợi từ MXH đem lại và tỉnh táo trước những mặt trái của nó. Làm thế nào để tận dụng sự phát triển của công nghệ, biến MXH thành công cụ hỗ trợ cho việc tác nghiệp cho mình, đó chính là bản lĩnh của mỗi nhà báo trong thời đại hiện nay.

DS