THƯỚC ĐO TỪ LÒNG DÂN - Bài 1: Những bước khởi đầu

Xây dựng nông thôn mới (NTM) được xem là một hành trình dài và không có điểm dừng. Chính vì lẽ đó, việc Thủ tướng Chính phủ công nhận tỉnh Tiền Giang hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM năm 2024 là sự kiện quan trọng, mở ra một chương mới cho hành trình tiếp theo để xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.

Cũng như các tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long, khi triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM, Tiền Giang cũng bắt đầu với xuất phát điểm còn khá thấp. Thế nhưng, bằng nhiều nỗ lực, giải pháp hiệu quả, cùng với sự đồng thuận của nhân dân, Tiền Giang đã đạt được mục tiêu đề ra. 

ĐẶC TRƯNG RIÊNG

Là tỉnh nằm trong vùng Đồng bằng sông Cửu Long nên Tiền Giang có nhiều nét tương đồng với nhiều tỉnh trong khu vực. Tuy nhiên, Tiền Giang cũng có những nét đặc trưng riêng, là tiền đề quan trọng để làm cơ sở tiến hành xây dựng NTM một cách bài bản và mang lại hiệu quả tích cực.

Diện mạo nông thôn của Tiền Giang đã thay đổi đáng kể. Ảnh: TRUNG HẬU

Là vùng đất nằm trải dài bên bờ sông Tiền, Tiền Giang được thiên nhiên ưu đãi với điều kiện tự nhiên sinh thái rất thuận lợi cho phát triển nông nghiệp toàn diện, cơ cấu cây trồng, vật nuôi phong phú, đa dạng; đồng thời, nằm trong vùng sản xuất lương thực, thực phẩm lớn nhất cả nước.

Với những ưu thế đó, trong vài năm trở lại đây, nhờ có những chủ trương, chính sách đúng đắn phù hợp của Đảng và Nhà nước cùng với sự quyết tâm đồng lòng chung sức phấn đấu vươn lên của nông dân nên ngành Nông nghiệp Tiền Giang đã có những kết quả đáng trân trọng, đặc biệt là kết quả bước đầu của các mô hình du lịch nông nghiệp.

Song song đó, Tiền Giang có hệ sinh thái nông nghiệp rất đa dạng, có diện tích trồng lúa 136 ngàn ha, diện tích cây ăn trái hơn 88 ngàn ha, diện tích rau màu thực phẩm hơn 54 ngàn ha; có bờ biển dài 32 km với hàng ngàn ha bãi bồi ven biển, thích hợp trong nuôi trồng các loài thủy, hải sản và phát triển đa dạng kinh tế biển cùng với cơ sở hạ tầng phục vụ cho nông nghiệp đã được đầu tư như: Cảng cá Mỹ Tho, Cảng cá Vàm Láng, Chợ trái cây Hòa Khánh, Chợ trái cây Vĩnh Kim, khu xay xát lúa - gạo ở Cái Bè…

Với lợi thế nguồn nguyên liệu dồi dào, Tiền Giang đảm bảo cho sản xuất công nghiệp quy mô lớn. Ngoài ra, Tiền Giang còn dư địa để phát triển các khu, cụm công nghiệp; khu vực sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là quỹ đất do Nhà nước quản lý như quỹ đất của Nông trường Tân Lập để phát triển các khu công nghiệp tại huyện Tân Phước; khu, cụm công nghiệp tại vùng Gò Công; khu chăn nuôi tập trung tại huyện Tân Phước; khu nuôi trồng thủy sản công nghệ cao tại huyện Tân Phú Đông. Đi cùng với đó, không gian kinh tế biển của Tiền Giang vẫn còn nhiều tiềm năng (như khu vực biển Gò Công, Cồn Ngang) nhưng chưa được khai thác…

Nhìn ở khía cạnh khác, so với các tỉnh khác trong Đồng bằng sông Cửu Long, khu vực nông thôn Tiền Giang có nhiều điểm tương đồng về đặc trưng sản xuất nông nghiệp, đời sống văn hóa gắn liền với sông nước.

Tuy nhiên, Tiền Giang nổi bật với lợi thế cửa ngõ gần TP. Hồ Chí Minh, thế mạnh về cây ăn trái đặc sản, hệ thống thủy lợi kiểm soát mặn hiện đại và tốc độ đô thị hóa nông thôn nhanh hơn. Trong khi nhiều địa phương trong vùng vẫn tập trung chủ yếu vào sản xuất lúa hoặc thủy sản, Tiền Giang đã đa dạng hóa sản phẩm nông nghiệp và đẩy mạnh xây dựng NTM theo hướng văn minh, hiện đại.

NỀN TẢNG XÂY DỰNG NTM

Với những đặc trưng, lợi thế hiện hữu, Tiền Giang cũng có nhiều nền tảng làm cơ sở để bắt đầu công cuộc xây dựng NTM. Tuy nhiên, nhìn nhận một cách công bằng cũng thấy rằng, theo đánh giá của Văn phòng Điều phối Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM tỉnh Tiền Giang, năm 2010, khi bắt đầu chủ trương xây dựng NTM, Tiền Giang có xuất phát điểm thấp, hạ tầng kinh tế - xã hội còn yếu kém chưa đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, đời sống và thu nhập của người dân còn gặp nhiều khó khăn.

Giai đoạn này, kết quả rà soát mức độ đạt về số lượng và tỷ lệ đạt chuẩn các tiêu chí ở các địa phương trên địa bàn tỉnh đều ở mức thấp (bình quân số tiêu chí đạt được dưới 5 tiêu chí/xã, xã có số tiêu chí đạt cao nhất là 11 tiêu chí, các tiêu chí chưa đạt đều ở mức thấp so với quy định và cần nguồn lực đầu tư rất lớn từ ngân sách, thu nhập bình quân đầu người đạt 18,7 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ hộ nghèo là 10,96%) nhưng nguồn lực đầu tư cho chương trình từ Trung ương phân bổ cho tỉnh thấp, trong khi nguồn lực của tỉnh còn hạn chế. Từ đó, việc tổ chức thực hiện các tiêu chí NTM, nhất là tiêu chí về cơ sở hạ tầng đã khó lại càng thêm khó.

Nhìn từ thực tiễn mới thấy, Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM là một chương trình lớn, trọng tâm được Trung ương quan tâm chỉ đạo thực hiện. Khi bắt đầu thực hiện chương trình này, bên cạnh một số thuận lợi, Tiền Giang cũng gặp không ít khó khăn.

Theo Văn phòng Điều phối Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM tỉnh Tiền Giang, thời gian đầu khi xây dựng NTM, nhận thức, tư duy của một bộ phận nông dân còn hạn chế, chậm thích nghi với cơ chế mới; lúng túng, bị động và chịu nhiều rủi ro trước tác động của mặt trái cơ chế thị trường, biến đổi khí hậu.

Chưa kể, tư tưởng của người dân vẫn còn trông chờ vào sự đầu tư của Nhà nước, kể cả một số cán bộ ở địa phương chưa chủ động đẩy nhanh phát triển sản xuất, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng như: Giao thông, thủy lợi, điện, nước sinh hoạt tại các xã trên địa bàn tỉnh còn thiếu đồng bộ, gây khó khăn cho việc tổ chức sản xuất và sinh hoạt của người dân.

Song song đó, bên cạnh xuất phát điểm còn thấp, mức độ đạt chuẩn các tiêu chí, chỉ tiêu ở các xã đã được công nhận đạt chuẩn NTM đa phần ở mức tiệm cận đạt (mức tối thiểu) nhưng một số địa phương sau khi được công nhận đã thiếu quan tâm chỉ đạo, lãnh đạo và thực hiện việc duy trì, tiếp tục nâng chất các tiêu chí lên mức đạt cao hơn.

Chưa kể, công tác lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát ở một số địa phương chưa được thường xuyên, thiếu sâu sát, hiệu quả chưa cao. Một số cấp ủy Đảng, chính quyền ở cơ sở chưa thực sự tập trung trong lãnh đạo, chỉ đạo, huy động cả hệ thống chính trị và toàn xã hội vào cuộc thực hiện.

Ngoài ra, trong giai đoạn này, cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động nông thôn chuyển dịch còn chậm, tốc độ tăng trưởng nông nghiệp chưa ổn định, thiếu bền vững, chiều sâu chưa rõ nét, chủ yếu phát triển theo chiều rộng, quy mô còn nhỏ; liên kết sản xuất, bảo quản sau thu hoạch, chế biến còn hạn chế; chất lượng, sức cạnh tranh, giá trị gia tăng nhiều sản phẩm còn thấp; an toàn thực phẩm đang là mối quan tâm của người tiêu dùng trong nước, đặc biệt là yêu cầu ngày càng khắc khe của các nước nhập khẩu.

Chưa kể, cơ chế, chính sách chưa đủ để khuyến khích, tạo động lực thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; nguồn lực đầu tư kết cấu hạ tầng hằng năm tuy có tăng, nhưng chưa đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương…

Mặc dù bước khởi đầu xây dựng NTM còn ở mức thấp nhưng với sự quyết tâm của các cấp, ngành, địa phương, Tiền Giang đã chạm được đích đến quan trọng. Tất nhiên, trong chuỗi hành trình này, Tiền Giang cũng phải trải qua rất nhiều giai đoạn, tập trung rất nhiều nguồn lực và sự chung sức, đồng lòng của người dân.

THẾ ANH

(còn tiếp)