Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính đe dọa sức khỏe con người

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là bệnh phổi tiến triển ngày càng nặng và có thể đe dọa mạng sống người bệnh. Bệnh gây ra khó thở, dẫn đến tình trạng ngày càng trầm trọng và gây các biến chứng nghiêm trọng. COPD không thể chữa khỏi, nhưng điều trị có thể làm giảm các triệu chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm nguy cơ tử vong.

COPD - GÂY NÊN CÁI CHẾT TỪ TỪ

COPD là một trong những bệnh gây tàn phế và có tỷ lệ tử vong cao. Số người mắc bệnh và tần suất tử vong vì căn bệnh này đang có chiều hướng gia tăng. COPD làm suy giảm chức năng hô hấp, hạn chế khả năng hoạt động hằng ngày và làm giảm chất lượng cuộc sống bệnh nhân.

Nguyên nhân hàng đầu của COPD là do hút thuốc lá hoặc hút thuốc lá thụ động.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), ước tính khoảng 12% dân số từ 40 tuổi trở lên trên toàn cầu mắc COPD. COPD gây ra 3,2 triệu ca tử vong mỗi năm (tức là khoảng 5% tổng số ca tử vong trên toàn cầu mỗi năm).

Tại Việt Nam, các ca COPD chiếm tỷ lệ 7,1% ở nam và 1,9% ở nữ từ 40 tuổi trở lên. COPD là nguyên nhân gây tử vong cao thứ tư trên thế giới, sau các bệnh mạch vành, ung thư và tai biến mạch máu não.

Tại Tiền Giang, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tiền Giang là nơi tiếp nhận và điều trị cho lượng lớn bệnh nhân COPD trong tỉnh. Theo Bác sĩ Chuyên khoa II (BSCKII) Lê Thúy Phượng, Trưởng khoa Nội A, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tiền Giang, tuy COPD là một bệnh nguy hiểm nhưng diễn biến khá âm thầm.

Bệnh nhân sẽ hoàn toàn không thấy triệu chứng khi bệnh ở giai đoạn nhẹ và triệu chứng nhẹ nhàng ở giai đoạn nặng hơn nên người mắc COPD ở giai đoạn sớm thường chỉ phát hiện bệnh một cách tình cờ khi khám những loại bệnh khác.

Bệnh nhân thường đến các cơ sở y tế khám, chữa bệnh trong giai đoạn muộn khi tình trạng tắc nghẽn đã nặng. Việc đánh giá không đúng mức về COPD góp phần làm gia tăng tần suất bệnh và tăng gánh nặng cho bệnh nhân, gia đình và xã hội.

Hiện nay, COPD là căn bệnh khá phổ biến và tỷ lệ nhập viện điều trị tăng cao do yếu tố nguy cơ tăng, cộng với việc tăng tuổi thọ. Bởi COPD là bệnh không thể điều trị dứt, mà chỉ làm chậm quá trình tiến triển của bệnh nên bệnh nhân phải sử dụng thuốc suốt đời, chịu chi phí điều trị khá cao, liên tục tăng theo thời gian và diễn tiến của bệnh.

BSCKII  Lê Thúy Phượng cho biết, số lần nhập viện của người mắc COPD tăng dần theo thời gian. Ở 2 giai đoạn đầu của bệnh, việc điều trị sẽ có hiệu quả tốt hơn và chi phí trị bệnh cũng không đáng kể. Trong 2 giai đoạn sau của bệnh, chi phí điều trị bệnh sẽ tăng từ trên dưới 1 triệu đồng mỗi tháng cho đến vài chục triệu đồng trở lên. Không ít bệnh nhân COPD phải nằm viện liên tục nhiều lần trong năm và thời gian nằm viện mỗi lần cũng kéo dài hơn.

NHẬN BIẾT VÀ PHÒNG BỆNH

Theo các chuyên gia về bệnh phổi, người mắc COPD thường có thể có một trong các dấu hiệu như: Ho khạc đờm 3 tháng trong năm và liên tiếp trong 2 năm trở lên; khó thở tiến triển nặng dần theo thời gian và khó thở liên tục; bệnh nhân phải gắng sức để thở, thở nặng, “cảm giác thiếu không khí”, hoặc “thở hổn hển”, khó thở tăng lên khi gắng sức…

Khi có một trong những triệu chứng này, người bệnh cần đến khám tại bệnh viện có chuyên khoa hô hấp để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Điều trị COPD tùy thuộc vào giai đoạn, mức độ nhẹ hoặc nặng của bệnh, đánh giá mức độ tắc nghẽn đường thở và chỉ số Gaensler mà bác sĩ sẽ chỉ định mức độ điều trị cho phù hợp tại nhà. Trường hợp bệnh nặng - có suy hô hấp (nặng ngực khó thở co kéo cơ liên sườn phổi có rale bệnh lý), người bệnh cần nhập viện điều trị.

Đặc điểm của COPD là bệnh thường xuất hiện ở người từ 40 tuổi trở lên và có tiền sử hút thuốc lá, thuốc lào nhiều năm. Thuốc lá là yếu tố nguy cơ quan trọng nhất của COPD. Hút thuốc lá thụ động cũng có thể tăng nguy cơ COPD.

Số liệu thống kê của Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống COPD cho thấy, từ 80% - 90% bệnh nhân COPD đang hút hoặc có tiền sử hút thuốc lá. Hiện nay, việc chẩn đoán COPD được thực hiện không quá khó đối với các bệnh viện có chuyên khoa về hô hấp.

Với thiết bị máy đo hô hấp sẽ giúp xác định phổi có bị tắc nghẽn hay không và mức độ tắc nghẽn như thế nào. COPD thường ít được phát hiện ở giai đoạn sớm, do đó người thuộc nhóm có nguy cơ cao và có các triệu chứng ban đầu, như: Ho, khạc đờm kéo dài, khó thở khi gắng sức thì nên đến gặp ngay bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và kiểm tra chức năng phổi.

Ngoài thuốc lá, yếu tố nguy cơ và điều kiện thuận lợi để COPD phát triển là ô nhiễm môi trường không khí, tiếp xúc với khói bụi nghề nghiệp, nhiễm khuẩn hô hấp thời niên thiếu, điều kiện kinh tế - xã hội kém. Ngoài ra, COPD còn liên quan với yếu tố khí hậu như thời tiết, nhiễm lạnh… và yếu tố cơ địa do gen di truyền thiếu men Alpha antitrypsin...

Các chuyên gia về COPD khuyên mọi người nên khám sức khỏe định kỳ để phát hiện và điều trị sớm, để có thể ngăn ngừa bệnh tiến triển chậm; đồng thời, không hút thuốc lá, thuốc lào, không tiếp xúc với các khí độc hại, ô nhiễm môi trường; tránh lạnh, ẩm; điều trị sớm các nhiễm khuẩn đường hô hấp và các bệnh lý kèm theo; vệ sinh mũi, họng thường xuyên; tiêm vắc xin phòng cúm hằng năm.

THỦY HÀ