Não mô cầu, căn bệnh có thể khiến trẻ đang khỏe mạnh trở nên nguy kịch chỉ trong vài giờ

(ABO) Gần đây có nhiều trường hợp mắc não mô cầu, nguy kịch. Để hiểu rõ hơn về bệnh này, chúng tôi xin được chia sẻ những thông tin như sau:

Về chuyên môn, bệnh não mô cầu là một bệnh nhiễm trùng nguy hiểm do vi khuẩn Neisseria meningitidis gây ra. Ngoài gây viêm màng não, vi khuẩn này còn có thể làm nhiễm trùng máu rất nặng, khiến người bệnh nguy kịch trong vài giờ. Có 4 lý do bệnh não mô cầu có thể gây tử vong chỉ trong vài giờ, gồm:

1. Vi khuẩn nhân lên cực nhanh trong máu

Vi khuẩn Neisseria meningitidis có khả năng xâm nhập máu, nhân lên rất nhanh và giải phóng độc tố (endotoxin) với số lượng lớn. Chỉ trong vài giờ, số lượng vi khuẩn có thể tăng gấp hàng trăm ngàn lần.
 

2. Gây nhiễm trùng huyết nặng (meningococcemia)

Khi độc tố lan khắp cơ thể, nó kích hoạt phản ứng viêm toàn thân cực mạnh, làm rối loạn hệ tuần hoàn, huyết áp tụt, các cơ quan suy sụp nhanh chóng, tình trạng này gọi là sốc nhiễm trùng. Đây là nguyên nhân chính gây tử vong sớm.

3. Gây rối loạn đông máu, hoại tử da, tổn thương nhiều cơ quan

Độc tố vi khuẩn làm tổn thương nội mạc mạch máu, gây hình thành hàng loạt cục máu đông nhỏ (DIC), khiến cho máu không đến được da và các cơ quan, gây hoại tử, suy tạng; rối loạn đông máu gây chảy máu ồ ạt ở nội tạng, xuất huyết nặng ở bao tử, phổi, thận.

4. Diễn tiến cực kỳ nhanh, nguy kịch nhanh, tử vong nhanh 

Trong thể nặng, người bệnh đang khỏe mạnh có thể trở nặng trong 4 tới 6 giờ, và tử vong trong vòng 24 giờ nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Tỷ lệ tử vong: Từ 20% đến 50%, thậm chí cao hơn nếu không được cấp cứu kịp thời. Viêm màng não, nếu được chẩn đoán và điều trị sớm, thì tỷ lệ tử vong khoảng 5% - 10%. Tuy nhiên, 10% - 20% bệnh nhân sống sót có thể gặp di chứng nặng như: Điếc vĩnh viễn; di chứng tổn thương não như co giật, liệt, chậm phát triển.

Dấu hiệu quan trọng nhất để nhận biết chính xác bệnh não mô cầu là thấy những dấu hiệu hoại tử da. 

Khi vi khuẩn não mô cầu vào máu, chúng sinh sôi rất nhanh và giải phóng độc tố cực mạnh, khiến cơ thể phản ứng dữ dội. Độc tố này làm tổn thương các mạch máu nhỏ, khiến máu không lưu thông tốt. Từ đó, hình thành những cục máu đông nhỏ li ti chặn dòng máu đến nuôi da và các cơ quan khác. Khi máu không tới được, da bắt đầu bị thiếu oxy, dẫn đến tím tái, nổi ban xuất huyết, thậm chí chuyển sang bọng nước và hoại tử đen ở tay, chân hoặc các vùng khác.

Khi nào cần đi cấp cứu ngay?

Nếu thấy người thân hoặc trẻ nhỏ bị sốt cao đột ngột, mệt mỏi, nhức đầu, buồn nôn. Trên da xuất hiện những nốt xuất huyết màu tím đỏ, ấn không mất màu. Có vùng da thâm tím, hoại tử, nổi bọng nước. Kèm theo cứng cổ, lơ mơ, li bì, thì phải đưa đi cấp cứu ngay, vì đây là dấu hiệu cảnh báo nhiễm não mô cầu rất nặng.

Tuy nhiên không phải ai nhiễm não mô cầu cũng có hoại tử da, nhưng nếu có dấu hiệu này, khả năng mắc bệnh rất cao. Bệnh cần được điều trị sớm bằng kháng sinh đặc hiệu để tránh tử vong.

Bệnh não mô cầu có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp nhất ở 3 nhóm sau: Trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ dưới 1 tuổi do hệ miễn dịch còn non yếu. Đây là nhóm tuổi có nguy cơ cao nhất bị nhiễm trùng huyết và viêm màng não do não mô cầu. Nhóm thanh thiếu niên và người trẻ (15 - 24 tuổi): Do thường sống tập thể (ký túc xá, trại hè, trong môi trường Quân đội), dễ lây qua đường hô hấp. Cũng là nhóm hay mang vi khuẩn trong họng mà không có triệu chứng, nhưng có thể phát bệnh hoặc lây cho người khác. Nhóm người suy giảm miễn dịch hoặc sống trong vùng có dịch: Người mắc bệnh mạn tính, đang dùng thuốc ức chế miễn dịch, hoặc sống trong khu vực có ổ dịch não mô cầu.

Phòng bệnh não mô cầu bằng cách nào?

Tiêm vắc xin phòng não mô cầu nhất là trẻ em, người sống trong môi trường tập thể. Tránh tiếp xúc gần người đang sốt, ho, viêm họng. Không dùng chung ly uống nước, khăn mặt, vật dụng cá nhân. Nếu có người thân nhiễm não mô cầu, người sống chung nên được bác sĩ tư vấn phòng ngừa bằng thuốc kháng sinh dự phòng.

    BS NGUYỄN THÀNH ÚC