Những người "giữ hồn" cho Làng nghề Bó chổi Vĩnh Hựu

Giữa những mái nhà đơn sơ nép mình bên vườn dừa xanh ngát, Làng nghề Bó chổi que lá dừa ở xã Vĩnh Hựu, huyện Gò Công Tây, Tiền Giang vẫn ngày ngày rộn ràng nhịp sống. Từ đôi bàn tay khéo léo của những người thợ mộc mạc, từng cọng lá dừa tưởng chừng bỏ đi lại kết thành những cây chổi chắc chắn, gắn bó với bao mái ấm. Tiếng róc que dừa, tiếng ràng chổi lách cách hòa cùng câu chuyện đời thường, tạo nên một thanh âm ấm áp của quê hương, nơi mà nghề truyền thống không chỉ là kế sinh nhai, mà còn là sợi dây nối liền bao thế hệ trong suốt hàng chục năm qua.

ĐẬM ĐÀ HỒN QUÊ

Giữa những đổi thay của cuộc sống hiện đại, Làng nghề Bó chổi Vĩnh Hựu vẫn giữ được hồn cốt suốt hàng chục năm qua. Tiếng chổi cọ xát vào nền đất, đôi tay thoăn thoắt bó từng cọng dừa, những mái nhà thấp thoáng bóng dáng người thợ miệt mài, tất cả tạo nên một nhịp sống vừa tất bật, vừa yên bình ở làng quê này.

Làng nghề bó chổi que dừa đã gắn bó với người dân Vĩnh Hựu từ bao đời, không chỉ tạo việc làm mà còn giúp cải thiện thu nhập, góp phần ổn định cuộc sống.

Người dân nơi đây không cần nhiều công nghệ cao, chỉ với bó cọng dừa, sợi dây kẽm và chút khéo léo là có thể làm nên những chiếc chổi bền chắc. Nghề bó chổi không chỉ là kế sinh nhai, mà còn là câu chuyện truyền đời từ ông bà, cha mẹ. Mỗi cây chổi là một phần ký ức của bao thế hệ, là tuổi thơ của những đứa trẻ lớn lên bên bó cọng dừa, là mồ hôi của những người phụ nữ tảo tần.

Chẳng ai nhớ chính xác nghề bó chổi ở Vĩnh Hựu có từ bao giờ, chỉ biết rằng hơn nửa thế kỷ qua, những bó chổi cọng dừa đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của người dân nơi đây. 

Theo lời kể của các bậc cao niên, nghề này bắt đầu xuất hiện từ những năm 70 của thế kỷ trước. Ban đầu, chổi được làm từ cây ráng - một loại cây mọc dọc theo các con mương, nhưng vì nguồn nguyên liệu dần khan hiếm, người ta chuyển sang bó chổi bằng mo cau. Nhưng rồi do chiến tranh, cau dần ít đi, người dân mới nghĩ ra cách dùng que lá dừa để bó chổi. Không ngờ, chổi que dừa không chỉ chắc chắn mà còn được ưa chuộng hơn, thế là thành nghề luôn tới giờ.

Làm ra một cây chổi hoàn chỉnh không phải chuyện đơn giản, mà phải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ. Trong đó, có 3 bước quan trọng nhất. Trước tiên là làm mái chổi, đây là phần khó nhất, đòi hỏi sự khéo léo và kiên nhẫn. 

Người thợ phải cẩn thận sắp xếp từng cọng dừa sao cho đều đặn, chắc chắn. Khi mái chổi đã định hình, họ bắt đầu kết các que dừa lại với nhau. Mỗi lần kết xong một lớp, thợ lại dùng dây cước trắng buộc chặt để chổi không bị xộc xệch khi sử dụng. 

Bước tiếp theo là làm cán chổi. Người thợ tận dụng thân dừa, cắt thành thanh ngắn rồi đóng chặt vào phần bên trong mái chổi để tạo độ chắc chắn. Cuối cùng, đến công đoạn tề chổi, bước này giúp cây chổi đẹp và gọn gàng hơn. 

Người thợ sẽ dùng dao hoặc máy để tỉa lại, đảm bảo chổi đều, dễ cầm nắm và sử dụng thuận tiện. Mỗi công đoạn đều cần sự tỉ mỉ và kinh nghiệm, thế nên nhìn một cây chổi đơn giản vậy thôi, nhưng lại chứa đựng bao công sức của người thợ lành nghề.

Từ những ngày đầu còn khó khăn, nghề bó chổi cứ thế mà phát triển dần lên, trở thành kế sinh nhai của biết bao thế hệ. Những cây chổi không chỉ gắn liền với đôi tay tảo tần của người thợ, mà còn mang theo cả những đổi thay của làng quê. Hơn nửa thế kỷ trôi qua, nghề bó chổi vẫn len lỏi trong từng mái nhà, gắn bó với nhịp sống của người dân Vĩnh Hựu.

GÌN GIỮ VÀ PHÁT HUY

Không chỉ mang lại thu nhập ổn định, công việc này còn giúp nhiều người lớn tuổi, phụ nữ có thêm thu nhập. Một cây chổi giá chỉ vài chục ngàn nhưng chứa đựng bao công sức, tình cảm của những người thợ cần mẫn.

Hiện nay, trung bình mỗi tháng Làng nghề Bó chổi Vĩnh Hựu sử dụng khoảng 5 tấn nguyên liệu que dừa, được thu mua từ khắp nơi. Giá nguyên liệu dao động từ 6.000 - 7.000 đồng/kg đối với que dừa khô, còn que dừa tươi có giá cao hơn, khoảng 12.000 - 13.000 đồng/kg.

Nhờ nguồn nguyên liệu dồi dào và tay nghề của người thợ, mỗi tháng làng nghề cung cấp ra thị trường khoảng 72.000 cây chổi, chủ yếu tiêu thụ tại TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương và nhiều tỉnh, thành khác.

Thu nhập từ nghề bó chổi cũng giúp nhiều hộ gia đình cải thiện đời sống. Trung bình, mỗi người thợ có thể kiếm từ 200.000 - 250.000 đồng/ngày, tùy vào số lượng chổi làm ra. Dù công việc có phần vất vả, nhưng với những người dân nơi đây, đó không chỉ là kế sinh nhai, mà còn là niềm vui, là sự gắn bó với nghề truyền thống của quê hương.

Để gìn giữ và phát huy làng nghề, người dân Làng nghề Bó chổi Vĩnh Hựu không ngừng cải tiến mẫu mã, nâng cao chất lượng sản phẩm nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường. 

Một số hộ gia đình đã mạnh dạn đầu tư máy móc hỗ trợ các công đoạn khó, giúp giảm bớt sức lao động mà vẫn đảm bảo độ bền, đẹp của chổi.

Bên cạnh đó, chính quyền địa phương cũng có những chính sách hỗ trợ, giúp làng nghề tiếp cận thị trường rộng hơn, khuyến khích các hộ sản xuất tham gia hội chợ, triển lãm để quảng bá sản phẩm.

Năm 2005, Làng nghề Bó chổi tại Vĩnh Hựu đã được UBND tỉnh Tiền Giang công nhận là Làng nghề truyền thống. Đây không chỉ là sự ghi nhận cho những nỗ lực gìn giữ và phát triển nghề của bao thế hệ, mà còn là động lực để làng nghề tiếp tục phát triển, vươn xa hơn nữa. 

Dưới những bàn tay cần mẫn và tâm huyết của người dân, chổi Vĩnh Hựu vẫn ngày ngày theo chân thương lái đi khắp mọi miền, mang theo cả hơi thở của làng quê và nét đẹp của một nghề truyền thống không bao giờ cũ.

Dù thị trường có nhiều sản phẩm hiện đại hơn, chổi Vĩnh Hựu vẫn được người tiêu dùng tin yêu nhờ độ bền và sự quen thuộc. Ngày nay, người dân trong làng cũng linh hoạt hơn, cải tiến mẫu mã, đưa sản phẩm đi xa, thậm chí hướng đến xuất khẩu. 

Giữa bao đổi thay, làng nghề nhỏ bé này vẫn giữ được cái hồn của quê hương, hằng ngày vẫn rộn ràng tiếng cười nói bên những bó chổi gọn gàng, chắc chắn như một minh chứng cho sự bền bỉ và tinh thần lao động của con người nơi đây.

Đ. PHI