Bộ Tư pháp trả lời cử tri về đơn giản hóa thủ tục công chứng

Tại cuộc tiếp xúc cử tri của Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Tiền Giang sau Kỳ họp thứ 8 - Quốc hội Khóa XIII, cử tri xã Tân Trung, TX. Gò Công kiến nghị: Bộ Tư pháp xem xét, sửa đổi quy định công chứng theo hướng giảm bớt thủ tục nhằm tạo điều kiện thuận lợi để người dân thực hiện thủ tục công chứng vay vốn phục vụ sản xuất nông nghiệp.

Bộ Tư pháp có Công văn 3222/BTP-VP trả lời kiến nghị của cử tri, cụ thể như sau:

Thủ tục công chứng hợp đồng, giao dịch nói chung và hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất nói riêng đã được quy định tại Luật Công chứng năm 2014 và các luật liên quan như: Bộ luật Dân sự, Luật Đất đai và các văn bản hướng dẫn thi hành.

Trong quá trình xây dựng Luật Công chứng, các thủ tục hành chính đã được rà soát để đơn giản hóa theo tinh thần cải cách thủ tục hành chính, nhưng vẫn phải đảm bảo chặt chẽ về mặt pháp lý. Theo đó, người yêu cầu công chứng chỉ cần nộp bản sao và xuất trình bản chính để đối chiếu (không yêu cầu nộp bản sao có chứng thực) khi công chứng hợp đồng, giao dịch.

Liên quan đến việc chứng thực bản sao từ bản chính, trước đây pháp luật quy định chỉ có UBND cấp huyện, cấp xã mới có thẩm quyền chứng thực bản sao từ bản chính, dẫn đến tình trạng quá tải, người dân phải chờ đợi lâu, đôi khi phải đi lại nhiều lần.

Để khắc phục tình trạng này và tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, Luật Công chứng năm 2014 (Điều 77) đã quy định công chứng viên cũng có thẩm quyền chứng thực bản sao từ bản chính (bên cạnh UBND cấp huyện, cấp xã).

Riêng về thế chấp quyền sử dụng đất, đây là giao dịch liên quan đến tài sản có giá trị lớn, tiềm ẩn nhiều rủi ro, dễ bị lợi dụng, do đó pháp luật có quy định chặt chẽ để đảm bảo an toàn pháp lý cho giao dịch này và những người có quyền, nghĩa vụ có liên quan. Bộ luật Dân sự, Luật Đất đai năm 2013 và các văn bản hướng dẫn thi hành đã có những quy định về định đoạt tài sản chung của hộ gia đình, việc ký kết hợp đồng, giao dịch về quyền sử dụng đất của hộ gia đình.

Theo đó, khi thế chấp quyền sử dụng đất của hộ gia đình thì phải được các thành viên hộ gia đình có quyền sử dụng đất đồng ý. Công chứng viên khi thực hiện công chứng hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất của hộ gia đình, ngoài việc căn cứ vào Luật Công chứng, còn phải căn cứ vào quy định nêu trên của Bộ luật Dân sự và Luật Đất đai.

Theo quy định của Luật Công chứng, người yêu cầu công chứng phải ký trước mặt công chứng viên; trường hợp có thành viên của hộ gia đình không thể cùng đến tổ chức hành nghề công chứng để thực hiện việc ký hợp đồng thế chấp thì thành viên đó có thể ủy quyền cho thành viên khác thay mình ký hợp đồng tại tổ chức hành nghề công chứng.

Về nguyên tắc, việc ủy quyền được thực hiện theo quy định của pháp luật dân sự, song khoản 2, Điều 55 của Luật Công chứng cũng đã quy định:

“Trong trường hợp bên ủy quyền và bên được ủy quyền không thể cùng đến một tổ chức hành nghề công chứng thì bên ủy quyền yêu cầu tổ chức hành nghề công chứng nơi họ cư trú công chứng hợp đồng ủy quyền; bên được ủy quyền yêu cầu tổ chức hành nghề công chứng nơi họ cư trú công chứng tiếp vào bản gốc hợp đồng ủy quyền này, hoàn tất thủ tục công chứng hợp đồng ủy quyền”.

Thông tư 06/2015/TT-BTP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Công chứng cũng đã có mẫu lời chứng của công chứng viên đối với hợp đồng ủy quyền trong trường hợp bên ủy quyền và bên được ủy quyền không thể cùng đến một tổ chức hành nghề công chứng (mẫu TP-CC-20.2a).

Hiện nay, Bộ Tư pháp tiếp tục rà soát, đơn giản hóa các thủ tục hành chính trong lĩnh vực công chứng, trong đó có thủ tục công chứng hợp đồng, giao dịch; đồng thời tăng cường hướng dẫn, kiểm tra các tổ chức hành nghề công chứng trong việc thực hiện các quy định pháp luật nêu trên.