Hủy án sơ thẩm vì đã vi phạm thủ tục tố tụng
Vụ kiện “Tranh chấp quyền sử dụng đất (QSDĐ) và đòi đất cho ở nhờ” của bà Dương Ngọc Nga với vợ chồng ông Lê Văn Tư và bà Phan Thị Trinh (ngụ xã Mỹ Thành Nam, huyện Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang) đã được Hội đồng xét xử phúc thẩm Tòa án nhân dân (TAND) tỉnh Tiền Giang nhận định: Tòa án cấp sơ thẩm đã vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng, làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự mà cấp phúc thẩm không thể khắc phục, bổ sung được. Do đó, Hội đồng xét xử quyết định: Hủy bản án sơ thẩm số 71 ngày 10-7-2017 của TAND huyện Cai Lậy, chuyển hồ sơ vụ án cho TAND cấp sơ thẩm giải quyết lại theo thủ tục sơ thẩm.
Vụ việc tranh chấp được Tòa án cấp phúc thẩm nhận xét: Năm 1993, vợ chồng ông Lê Văn Tư và bà Phan Thị Trinh viết giấy cam kết: Tôi xin giữ giùm vườn cho chị Nga để chị đi làm ăn xa. Khi chị Nga về, tôi giao lại không có điều kiện gì giữa hai bên”. Thế nhưng, trong quá trình ở nhà, trông coi, thu huê lợi vườn tược..., vợ chồng ông Tư tự cất thêm nhà ở, đăng ký hộ khẩu thường trú, làm hồ sơ xin cấp chủ quyền và chiếm dụng hơn 600 m2 đất của bà Nga.
Vợ chồng ông Tư viện lý do đất ông đang ở là đất truất hữu của chế độ cũ do ông Huỳnh Văn Sổ quản lý, sử dụng. Năm 1986, ông Sổ thuê bà Nga làm vườn và cho bà Nga ở trong căn nhà do ông Sổ xây cất. Đến năm 1990, bà Nga đi Campuchia sinh sống nên giao lại cho gia đình ông quản lý (giữ giùm), nếu sau 3 tháng mà bà Nga không về thì giao luôn cho ông bà và từ đó đến nay vợ chồng ông đã sinh sống, cải tạo vườn cây, canh tác ổn định, xây dựng lại nhà kiên cố nên không chấp nhận yêu cầu trả lại cho bà Nga. Ông Tư còn yêu cầu cấp thẩm quyền xác định phần đất tranh chấp thuộc quyền sử dụng hợp pháp của vợ chồng ông.
Tuy nhiên, việc tranh chấp giữa ông Sổ và bà Nga đã được TAND Tối cao tại TP. Hồ Chí Minh xét xử năm 2006, bác yêu cầu khởi kiện của ông Sổ tranh chấp đất với bà Nga. Mặt khác, ông Tư và bà Trinh đã thừa nhận ở nhờ trên đất bà Nga, đã kê khai, đăng ký tại Mục kê 299 của địa chính xã năm 1984 và được xem là người có giấy tờ về quyền sở hữu đất (theo Luật Đất đai 2003 quy định). Thế nhưng, tại Bản án sơ thẩm của TAND huyện Cai Lậy xử đã không chấp nhận yêu cầu của bà Nga đòi vợ chồng ông Tư tháo dỡ nhà xây dựng trái phép để trả lại diện tích đất cho bà.
Qua hồ sơ, tài liệu, chứng cứ và kết quả tranh tụng, Viện Kiểm sát nhân dân (KSND) tỉnh Tiền Giang ra Quyết định kháng nghị, đề nghị Hội đồng xét xử (HĐXX) phúc thẩm hủy bản án sơ thẩm (nêu trên) với các lý do: Không đưa UBND xã Mỹ Thành Nam và UBND huyện Cai Lậy vào tham gia tố tụng. Thu thập chứng cứ, xác định quan hệ tranh chấp chưa đầy đủ và chưa giải quyết triệt để vụ án. Về tranh tụng tại phiên tòa và áp dụng pháp luật chưa đầy đủ, đã vi phạm Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.
Về phía HĐXX nhận thấy: Lẽ ra trong vụ án này Tòa án cấp sơ thẩm phải điều tra làm rõ việc kê khai đăng ký QSDĐ của các đương sự, làm rõ những vấn đề chưa thống nhất trong các xác nhận của cơ quan thẩm quyền và phải yêu cầu UBND xã Mỹ Thành Nam hoặc UBND huyện Cai Lậy có văn bản trả lời về thời gian, quá trình sử dụng đất cũng như nhu cầu việc sử dụng đất hiện nay của các đương sự có vi phạm quy hoạch hay không để làm căn cứ xác định phần đất tranh chấp thuộc quyền sử dụng của ai.
Nếu có căn cứ cho rằng đất này thuộc quyền sử dụng của bà Nga, thì khi giải quyết vụ án cũng phải xem xét đến công sức gìn giữ, tu bổ, san lấp, tôn tạo của ông Tư và bà Trinh. Đồng thời, cũng cần xem xét nhu cầu sử dụng đất của các bên để buộc ông Tư và bà Trinh trả lại một phần đất cho bà Nga và giữ lại một phần cho gia đình ông Tư sử dụng mới phù hợp...
Từ đó cho thấy, Tòa án cấp sơ thẩm đã vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng, làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự mà cấp phúc thẩm không thể khắc phục, bổ sung được. Do đó, HĐXX phúc thẩm chấp nhận một phần kháng nghị của Viện KSND tỉnh Tiền Giang và của luật sư bảo vệ quyền lợi hợp pháp của đương sự, nên quyết định hủy bản án sơ thẩm của TAND huyện Cai Lậy, chuyển hồ sơ vụ án cho TAND cấp sơ thẩm giải quyết lại theo thủ tục sơ thẩm.
TỔ CTBĐ