Lạm bàn về công tác giải phóng mặt bằng
(ABO) Có lần tôi nghe một cán bộ quản lý dự án nói: Nếu giải phóng mặt bằng (GPMB) xong là coi như dự án xong phân nửa. Phân tích kỹ thì nhận định đó chưa chắc đã đúng về mặt định lượng, nhưng cũng cho thấy công tác GPMB quan trọng thế nào trong thực hiện dự án.
Có một thời, để GPMB từng đoàn cán bộ được cử đi tuyên truyền, vận động nhân dân đồng ý cho đốn cây, chịu di dời nhà cửa, chấp nhận mất đất để xây dựng công trình. Thiếu vốn, không tiền để đền bù nên để thành công, những câu chuyện chiến đấu hy sinh thời kháng chiến được nhắc nhở nêu gương, kêu gọi không đòi hỏi. Nhiều năm sau khi nói về công trình cũ, tôi lại nghe có tiếng thở dài của những người từng chấp nhận thiệt thòi.
Khi xây cầu Mỹ Thuận, người ta xây mới một ngôi chợ để đền bù cho những người không thể mua bán, khi bến phà không còn hoạt động. Khi mở rộng Quốc lộ 1 bằng vốn của Ngân hàng Thế giới, những gia đình chiếm dụng lề đường để sửa xe, buôn bán vặt… cũng được bồi thường, đào tạo lại nghề để họ có nơi ở và có cách sinh nhai. Mất đi mảnh đất dù nhỏ là mất đi một phương cách sinh nhai, mất đi một di sản do ông bà để lại. Họ có thể dùng mảnh đất đó cho con khi ra riêng dùng để xây nhà; dùng đất đó để chôn cất người thân, khi vẫn còn suy nghĩ có đất riêng để chôn cất là đáng tự hào…
Như vậy, để GPMB không chỉ là tính diện tích nhân đơn giá quy định rồi đền bù. GPMB là cả một quá trình để người dân và gia đình của họ được có cuộc sống bằng hoặc tốt hơn khi phải chịu mất đi phần đất thuộc quyền sử dụng của mình. Cho nên đó là công tác gian nan, quyết định đến thành, bại, hiệu quả của cả một dự án.
Tại Hội nghị công bố quy hoạch và xúc tiến đầu tư vùng Đồng bằng sông Cửu Long thời kỳ 2021 - 2030, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã phát biểu đại ý là:... Các tuyến cao tốc cần đi theo hướng tuyến thẳng nhất, ngắn nhất có thể, theo tinh thần "qua sông thì bắc cầu, qua núi thì đào hầm và qua đồng ruộng thì đổ đất; không bám theo các khu dân cư để tránh phải dành chi phí lớn cho GPMB, không tác động lớn tới đời sống người dân và tạo ra không gian phát triển mới.
Các địa phương cần nâng cao tinh thần tự chủ, tự lực, tự cường; nâng cao chất lượng quản trị, năng lực điều hành; chịu trách nhiệm đối với công tác đền bù, GPMB, tái định cư; thúc đẩy triển khai các dự án hạ tầng được giao trên địa bàn, bảo đảm tiến độ, chất lượng.
... Nhưng để trở thành hiện thực, chúng ta đã quyết tâm rồi phải quyết tâm hơn nữa; đã cố gắng, nỗ lực rồi, phải cố gắng, nỗ lực hơn nữa; hành động quyết liệt, trọng tâm hơn nữa để thực sự có sản phẩm, kết quả, mang lại hạnh phúc, ấm no nhiều hơn cho nhân dân vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
Những phát biểu trên cho chúng ta thấy rõ quyết tâm và sự chỉ đạo sát sao của người đứng đầu Chính phủ về thực hiện dự án, trong đó có chú ý đến công tác GPMB. Việc còn lại là phải quyết tâm nỗ lực của mọi cấp, nhất là của địa phương trong công tác GPMB để việc có thêm 400 km đường cao tốc sớm trở thành hiện thực.
NGUYỄN HUỲNH ĐẠT