Để mỗi học sinh có thể được mượn sách giáo khoa
(ABO) Mới đây, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam bày tỏ mong muốn Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh thí điểm tổ chức cho mượn sách giáo khoa (SGK). Nhiều người có con học phổ thông nghe tin này không khỏi hy vọng chuyện cho mượn SGK sớm được thực hiện và phổ biến khắp cả nước.
Cho mượn học sinh mượn SGK không lạ, ngay năm học đầu tiên sau giải phóng đã làm rồi. Ấy vậy mà, trải qua hàng chục năm giờ đây việc cho mượn SGK lại là chuyện mới, với nhiều vướng mắc cần tháo gỡ, từ chuyện kinh phí mua SGK, bổ sung sách hằng năm cho đến quy chế mượn, trả và xử lý những trường hợp làm hư hỏng sách. Rồi từ chuyện hình thành cơ cấu bộ máy để hiện thực hóa chủ trương mới đến việc sơ, tổng kết rút kinh nghiệm để tất cả các học sinh đều có thể mượn SGK.
Thời trước lúc tôi học cấp 2, chỉ có môn Văn cần phải có sách, bởi có những tác phẩm (hoặc trích đoạn) cần đọc, học sinh không có thời gian để chép ra. Khổ nổi thời này, mỗi thầy/cô dạy Văn đều có quyền chọn sách để dạy, nên nhà tôi có hai anh em, học năm trước, năm sau, phải 2 lần mua sách. Ngày nay, học sinh phải mua SGK mỗi đầu niên học. Chi phí mà các gia đình có con đi học phổ thông phải bỏ ra hằng năm để mua SGK là không nhỏ.
Nhiều lần thay đổi chương trình, tuổi thọ SGK không dài. Mà dù có dài thì gia đình bây giờ ít con, đa số chỉ sử dụng trong một năm học rồi bỏ. Có những tổ chức thiện nguyện thu gom SGK cũ để đưa đến những vùng khó khăn, nhưng sách không phải lúc nào cũng đủ bộ. Các nơi bán SGK hay nhà trường thông thường chỉ bán trọn bộ, do đó hông khó để nhận thấy SGK được sử dụng phung phí thế nào.
Trao đổi vấn đề này, một số người quen nói với tôi là không cần cho mượn, chỉ cho thuê cũng là tốt lắm rồi (với ý nghĩa mượn là không trả phí, còn thuê là phải trả phí sử dụng). Theo tính toán của những người này, nếu phí thuê trong 1 năm học tầm 20% giá SGK thì đã giảm đáng kể chi phí cho con đi học của phụ huynh.
Còn tôi thì nghĩ, nếu đơn vị phát hành SGK thu mua sách cũ, sau đó bán lại cho học sinh (tất nhiên giá thấp hơn SGK mới) cũng là cách tiết kiệm cho gia đình và xã hội; đồng thời, đây cũng là cách hiệu quả để giáo dục cho học sinh biết quan tâm giữ gìn SGK.
Việc giảm bớt số lượng phát hành SGK hằng năm có thể ảnh hưởng đến sinh kế, quyền lợi của nhiều người, nhiều nhóm trong khâu xuất bản, phát hành SGK. Nhưng dù khó khăn, vướng mắc thế nào, thì tôi cũng như nhiều người tin rằng, một chủ trương đúng đắn như vậy sẽ được nhân dân đồng tình ủng hộ. Mọi cấp, mọi người sẽ quyết tâm hiện thực hóa chủ trương cho mượn SGK.
NGUYỄN HUỲNH ĐẠT