Trận mở màn Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy giải phóng tỉnh Mỹ Tho và Khu 8

Xã Mỹ Trung, huyện Cái Bè, tỉnh Mỹ Tho (nay là tỉnh Tiền Giang) có vị trí địa lý hết sức đặc biệt, nằm sâu trong vùng Đồng Tháp Mười, nơi tiếp giáp giữa huyện Cái Bè (tỉnh Tiền Giang) và huyện Tháp Mười (tỉnh Đồng Tháp). Tại đây, 2 xã Mỹ Trung (huyện Cái Bè) và Phú Điền (huyện Tháp Mười, tỉnh Đồng Tháp) chỉ cách nhau bởi con kinh Bằng Lăng, quanh năm chở nặng phù sa, vun bồi cho những cánh đồng lúa ngút ngàn. Do có vị trí địa chiến lược, Mỹ - ngụy đã xây dựng một căn cứ quân sự lớn, thường gọi là yếu khu Ngã Sáu, đồn trú 1 tiểu đoàn Bảo An với 250 lính, trang bị cả pháo binh hạng nặng, nhằm khống chế căn cứ cách mạng nằm trong vùng Đồng Tháp Mười.

Từ ngày 11 đến 13-3-1975, quân ta đã mở chiến dịch bao vây, tiêu diệt yếu khu Ngã Sáu. Đây là trận đánh lớn trên đất Tiền Giang trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ cứu nước, tiến tới cùng cả nước hoàn thành công cuộc giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước ngày
30-4-1975.

VÀI NÉT VỀ CĂN CỨ BẰNG LĂNG

Căn cứ Bằng Lăng nằm cặp 2 bên kinh 28 thuộc xã Mỹ Thiện, huyện Cái Bè, tỉnh Mỹ Tho, cách thị trấn Cái Bè 14 km về hướng Nam; phía bắc giáp xã Mỹ Trung; phía tây nam giáp xã Mỹ Đức Tây, đông nam là xã Hậu Thành. Kinh 28 nằm theo trục tây bắc - đông nam chạy qua giữa cứ điểm, chiều rộng 30 m - 35 m, độ sâu phụ thuộc vào thủy triều, mực nước cao nhất vào mùa mưa khoảng 3,5 m. Kinh Bằng Lăng cách phía tây cứ điểm 600 m - 700 m, chảy từ bắc xuống nam, cắt qua kinh 28, tạo thành chữ X, chỗ giao điểm được gọi là ngã tư Bằng Lăng. Ngoài 2 kinh trên, phía đông và đông bắc cứ điểm còn có nhiều kinh nhỏ: Kinh đường Củi, đường Nước Chùa, rạch Mỹ Thiện...

Tượng đài ở Khu Di tích Chiến thắng Ngã Sáu - Bằng Lăng. Ảnh: DUY SƠN

Yếu khu Ngã Sáu nằm trên phần đất xã Mỹ Trung, huyện Cái Bè (theo địa giới hành chính của địch là quận Giáo Đức, giáp với quận Mỹ An (tỉnh Sa Đéc), trước là căn cứ tiền tiêu của sư đoàn 7 ngụy, do quân Mỹ hỗ trợ xây dựng năm 1969, lúc đó quân ngụy biến thành yếu khu do tiểu đoàn bảo an 450 của tỉnh Sa Đéc tăng cường cho tiểu khu Định Tường trấn giữ, quân số khoảng 250 tên. Nơi đây tạo thành trung tâm giao lưu đường thủy, bao gồm các kinh: Nguyễn Văn Tiếp B (kinh Tổng đốc Lộc hay kinh Cái), kinh số 28, kinh số 4 (kinh mới), kinh số 5 (kinh Bùi) và kinh Mỹ Lợi (kinh Bằng Lăng).

Toàn bộ căn cứ giống như một pháo đài đồ sộ và bất khả xâm phạm, án ngữ tại một yếu điểm quan trọng ở cửa ngõ Đồng Tháp Mười, nơi tiếp giáp 3 tỉnh Mỹ Tho, Kiến Phong và Kiến Tường. Ngoài căn cứ Ngã Sáu, có lực lượng trung đoàn 10 của sư đoàn 7 cùng các tiểu đoàn bảo an sẵn sàng ứng cứu. Có 4 trận địa pháo ở Thiên Hộ, Cái Bè, An Hữu, Cống Trâu và pháo cơ động cùng với không quân sẵn sàng chi viện…

TRẬN MỞ MÀN CUỘC TỔNG TIẾN CÔNG

Tháng 3-1975, trên chiến trường Khu 8, các lực lượng vũ trang bước vào đợt 2 chiến dịch tiến công tổng hợp. Nhiệm vụ đợt 2 được Khu ủy và Quân khu ủy đề ra là giải phóng hoàn toàn vùng trung tâm Đồng Tháp Mười, làm chủ tuyến kinh Dương Văn Dương và vùng 4 Kiến Tường, tuyến kinh Nguyễn Văn Tiếp nối liền mảng 4 Cai Lậy Bắc và Bắc Cái Bè. Chuyển thế làm chủ đến các ấp ven sát thị trấn, làm chủ nhiều lõm trong nội ô, tạo điều kiện diệt bức 1 - 2 chi khu, tiến lên giải phóng cơ bản tỉnh Mỹ Tho. Ban Cán sự đề ra nhiệm vụ, chỉ tiêu và yêu cầu cho từng huyện, từng khu vực. Chiến trường tỉnh Mỹ Tho được chia làm 3 khu vực chỉ đạo: Khu vực 1: Toàn huyện Chợ Gạo, là khu vực trọng điểm của tỉnh; khu vực 2: 4 huyện Châu Thành Nam, Châu Thành Bắc, Cai Lậy Nam, Cai Lậy Bắc, là khu vực trung tâm chỉ đạo và khu vực 3: Toàn huyện Cái Bè, là khu vực quan trọng.

Thực hiện kế hoạch tiến công đợt 2 của Quân khu, ngày 11-3-1975 Trung đoàn 24 - Sư đoàn 8 nổ súng tiến công tiêu diệt căn cứ Ngã Sáu, diệt 1 tiểu đoàn bảo an. Ngã Sáu được giải phóng lần thứ nhất.

Cùng ngày, Trung đoàn 320 đánh viện tại kinh Bằng Lăng trên cánh đồng giáp Hậu Mỹ - Mỹ Thiện, diệt gọn tiểu đoàn 2 (trung đoàn 10, sư đoàn 7 ngụy); ngày 13-3-1975, diệt tiểu đoàn 3 (trung đoàn 10) chiếm căn cứ Ngã Sáu.

Trung đoàn 207 Quân  khu 8 đánh trận thứ 2, làm thiệt hại nặng tiểu đoàn 3 (trung đoàn 10), thu nhiều vũ khí. Đây là trận then chốt của đợt 2 chiến dịch tiến công tổng hợp mùa khô năm 1975 ở Quân khu 8, mở rộng hành lang chiến lược để lực lượng chủ lực tiến xuống áp sát lộ 4 và  TP. Mỹ Tho.

Vào đợt 2, ở huyện Cái Bè, lực lượng địa phương tiến công và bao vây đồn bót, phối hợp với lực lượng chủ lực tiến công Ngã Sáu. Bộ đội địa phương huyện kết hợp 3 mũi bức rút 5 đồn, đánh thiệt hại nặng phân chi khu Mỹ Đức Đông và 1 đại đội bảo an. Trên lộ 20 và kinh 28 sát đường 4, lực lượng 3 mũi cũng đã tiến công liên tục, thường xuyên bao vây trên 40 đồn.

Trên các tuyến giao thông, lực lượng vũ trang địa phương phối hợp lực lượng chủ lực cắt đứt, phá lộ 4 đoạn Đường Lớn với nhiều hình thức đắp mô, đánh sập cầu, huy động nhiều dân công đào phá lộ 20; đánh bức 3 đoạn lộ 30 và bao vây đồn Rạch Giồng, Cái Lâm, Rạch Ruộng, đứng lại đánh địch giải tỏa. Khi Trung đoàn 24 tiến công yếu khu Ngã Sáu, nhân dân địa phương huy động xuồng ghe đưa bộ đội sang sông và hàng trăm dân công cùng bộ đội thu dọn chiến trường.

Chiến thắng Ngã Sáu - Bằng Lăng không chỉ tác động đến khu vực trọng điểm của Khu 8, mà còn tác động mạnh đến các chiến trường xung quanh. Đối với chiến trường tỉnh Mỹ Tho, sau chiến thắng Ngã Sáu - Bằng Lăng, ta tiếp tục mở ra một số hướng tiến công mới ở vùng sâu, vùng yếu, hình thành nhiều mảng giải phóng, đưa vùng sâu, vùng yếu phát triển thành vùng giải phóng.

Ngã Sáu là trận mở màn Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy giải phóng tỉnh Mỹ Tho và Khu 8, không chỉ là trận mở màn chiến dịch tổng hợp của Khu 8 trong giai đoạn cuối của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, mà còn là trận có ảnh hưởng rất lớn đến Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975 trên toàn Miền.

Kết quả, qua 4 ngày chiến đấu, ta đánh thiệt hại nặng nề tiểu đoàn bảo an 450 và tiểu đoàn 2, thuộc trung đoàn 10, sư đoàn 7 ngụy; đánh tiêu hao tiểu đoàn 453, loại khỏi vòng chiến đấu 653 tên, trong đó diệt 285 tên, làm bị thương 313 tên, bắt 55 tên. Ta thu và phá hủy toàn bộ vũ khí trang bị gồm: 2 pháo 105 ly, 4 khẩu DKZ, 2 khẩu 12,7 ly, 10 đại liên, 3 cối 81 ly, 8 cối 60 ly, 25 quả M79, 217 súng AR 15, 37 máy PRC 25, 4 tấn đạn các loại và nhiều đồ dùng quân trang, quân dụng khác. Ta san bằng toàn bộ yếu khu, quá trình tiến công ta phá hủy một kho đạn và lương thực. Phía ta hy sinh và bị thương 128 đồng chí.

HỒNG LÊ (tổng hợp)