Vang mãi bản anh hùng ca

50 năm trước, trong 12 ngày đêm chiến đấu anh dũng, kiên cường, mưu trí, sáng tạo, quân và dân ta đã đánh bại hoàn toàn cuộc tập kích chiến lược đường không quy mô lớn chưa từng có của đế quốc Mỹ, làm nên Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không”. Chiến thắng trên đã góp phần bảo vệ vững chắc miền Bắc xã hội chủ nghĩa, giữ vững thành quả cách mạng; buộc đế quốc Mỹ phải ký Hiệp định Paris ngày 27-1-1973 chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam, góp phần quan trọng vào Đại thắng mùa Xuân năm 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

ĐẠI TƯỚNG VÕ NGUYÊN GIÁP VÀ SỰ CHUẨN BỊ VỚI “PHÁO ĐÀI BAY” B-52

Từ đầu năm 1965, cùng với đưa quân vào trực tiếp tham chiến ở miền Nam Việt Nam, Mỹ cũng điều máy bay B-52 từ các căn cứ không quân ở Thái Bình Dương tiến hành những phi vụ oanh tạc miền Bắc với cường độ xuất kích ngày càng tăng. Cùng với đó, Mỹ in truyền đơn quảng bá về uy lực của máy bay chiến lược B-52 hòng đe dọa tinh thần, làm nhụt ý chí chiến đấu của quân và dân ta.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp đến thăm các chiến sĩ tự vệ khu phố K và T (TP. Hà Nội) đã chiến đấu dũng cảm mưu trí, bắn rơi máy bay của Mỹ đêm 22-12-1972. Ảnh: Tư liệu TTXVN

Trước hành động leo thang chiến tranh của đế quốc Mỹ, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận định: “Sớm muộn gì đế quốc Mỹ cũng đưa B-52 ra đánh Hà Nội, rồi có thua nó mới chịu thua... Ở Việt Nam, Mỹ nhất định thua, nhưng nó chỉ thua sau khi thua trên bầu trời Hà Nội”. Căn cứ vào dự báo của Người, trên cương vị Bí thư Quân ủy Trung ương, Tổng Tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã chỉ đạo Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân và Quân chủng Phòng không - Không quân (PK-KQ) tìm cách khắc chế máy bay chiến lược của không lực Hoa Kỳ.

Tháng 5-1966, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã chỉ đạo Bộ Tổng Tham mưu lệnh cho Trung đoàn Tên lửa 238 (Sư đoàn 363, Quân chủng PK-KQ) cơ động vào Vĩnh Linh (tỉnh Quảng Trị), phối hợp với bộ đội radar, trinh sát điện tử, không quân... nghiên cứu tính năng kỹ thuật, đặc điểm và quy luật hoạt động của máy bay B-52.

Tại cuộc họp tháng 9-1971, Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương nhận định: “Năm 1972, hoặc là địch sẽ rút nếu đạt được giải pháp; nếu chưa, địch có thể tập trung không quân đánh phá. Ta cần có biện pháp đề phòng”. Ngay sau cuộc họp, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã chỉ thị: “B-52 không chỉ đánh ở miền Nam. Đến mức độ nào đó, chúng có thể đánh vào Thủ đô Hà Nội. Quân chủng PK-KQ phải nghiên cứu kỹ đối tượng này”.

Bộ đội cao xạ, radar, tên lửa và không quân được lệnh triển khai huấn luyện chiến đấu theo các phương án đã được kết luận. Một số trận địa tên lửa, trận địa cơ động cho pháo cao xạ và sân bay dã chiến được bí mật xây dựng. Dân quân, tự vệ Hà Nội và một số thành phố được bổ sung hỏa lực bắn máy bay. Công tác bảo đảm quan sát, thông tin được tăng cường…

Đến tháng 10-1972, tập tài liệu “Cách đánh B-52” được hoàn chỉnh, trở thành cuốn cẩm nang đánh B-52 cho bộ đội phòng không. Những ngày sau đó, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã trực tiếp làm việc với Quân chủng PK-KQ, xác định phương hướng tác chiến Chiến dịch Phòng không đánh B-52 bảo vệ Thủ đô. Đại tướng chỉ rõ, cần tăng cường cảnh giác, tích cực chuẩn bị, sẵn sàng đánh bại âm mưu địch đánh phá miền Bắc, nhất là Hà Nội, tuyệt đối không để bị bất ngờ.

Bộ đội tên lửa những ngày đánh trận Điện Biên Phủ trên không.

Ngày 25-11-1972, trong Chỉ thị “Tăng cường sẵn sàng chiến đấu”, thay mặt Quân ủy Trung ương, Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhấn mạnh: “Sắp tới, địch có thể ném bom bắn phá trở lại các mục tiêu ngoài vĩ tuyến 20 với mức độ ác liệt hơn trước. Chúng có thể liều lĩnh dùng máy bay B-52 đánh phá các trọng điểm Hà Nội, Hải Phòng...”.

Trong những ngày chiến dịch, Đại tướng Võ Nguyên Giáp luôn có mặt tại Tổng hành dinh, chỉ đạo các đơn vị nâng cao công tác hiệp đồng, nhanh chóng thu thập các nguồn tin, bảo đảm trận địa tên lửa để đánh được liên tục; đốc thúc khẩn trương lắp ráp đạn. Đại tướng cũng yêu cầu các đơn vị phải tiết kiệm đạn, đạn tên lửa chỉ được dùng để đánh B-52. Đại tướng trực tiếp đến thăm các đơn vị tên lửa ở Chèm, Yên Nghĩa, thăm Sở Chỉ huy Quân chủng PK-KQ ở Núi Trầm (Chương Mỹ, Hà Tây); cùng Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng đến thăm nhân dân khu phố Khâm Thiên sau khi bị máy bay B-52 ném bom. Sự có mặt của Đại tướng đã tiếp thêm sức mạnh cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân quyết tâm chiến đấu đập tan uy danh “pháo đài bay” B-52.

TỪ SỨC MẠNH TRIỆU NGƯỜI NHƯ MỘT

Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện của Thành ủy Hà Nội, triệu người như một, đoàn kết hiệp đồng, quyết chiến, quyết thắng, quân và dân Thủ đô đã hoàn thành khối lượng công việc to lớn. Chỉ trong một thời gian ngắn, toàn thành phố đã xây dựng một hệ thống 45.000 km hào giao thông, 5.600 hầm tập thể, hơn 63 vạn hố cá nhân bảo đảm đủ chỗ trú ẩn cho 90 vạn người. Lực lượng cứu sập, cứu hỏa của thành phố với hàng trăm máy ủi, cần cẩu, xe chữa cháy được tổ chức sẵn sàng có mặt ứng cứu kịp thời.

Chiếc máy bay B-52 đầu tiên bị Tiểu đoàn 59, Trung đoàn Tên lửa 261 bắn rơi trên cánh đồng Chuôm, xã Phù Lỗ, huyện Đông Anh (Hà Nội) vào 20 giờ 13 đêm 18-12-1972. (Ảnh: Tư liệu TTXVN)

Đặc biệt, Hà Nội đã chủ động phối hợp với các lực lượng phòng không quốc gia và nhân dân các tỉnh, thành lân cận xây dựng “lưới lửa” phòng không nhân dân của 3 thứ quân với mọi thứ vũ khí từ thông thường đến hiện đại, phát động toàn dân đánh máy bay địch, bắt giặc lái và phục vụ chiến đấu. Trong đó, khoảng 54.000 chiến sĩ với trên 500 súng trung liên, đại liên, súng máy đã được bố trí ở 295 trận địa cả nội, ngoại thành… Đêm 18-12-1972, khi chiến dịch tập kích đường không của Mỹ bắt đầu đánh phá vào Hà Nội, quân và dân Thủ đô đã hoàn toàn chủ động đối phó, không bị bất ngờ.

Trong 12 ngày đêm cuối năm 1972, Hà Nội, Hải Phòng và một số thành phố, thị xã ở miền Bắc đã phải hứng chịu hơn 80.000 tấn bom đạn tàn phá, hủy diệt của đế quốc Mỹ. Riêng Thủ đô, Mỹ đã sử dụng 441 lượt máy bay B-52 cùng hàng ngàn lượt máy bay chiến thuật ném hơn 10.000 tấn bom hủy diệt nhiều khu phố, làng mạc, phá sập 5.480 ngôi nhà, gần 100 nhà máy, xí nghiệp, trường học, bệnh viện, nhà ga, giết hại 2.368 dân thường, làm bị thương 1.355 người khác. Sự tàn phá khủng khiếp của bom đạn trút xuống phố Khâm Thiên, Bệnh viện Bạch Mai, khu tập thể An Dương, ga Yên Viên… sẽ mãi mãi là những ký ức đau thương, bằng chứng về tội ác của đế quốc Mỹ.

Giữa mưa bom, bão đạn, khói lửa ngút trời, những người con quả cảm của đất nước, của Thủ đô vẫn bền gan, vững chí bám trụ trận địa, giương “mắt thần”, “tung lưới” lửa bủa vây, tiêu diệt máy bay địch, làm cho chúng kinh hồn khiếp vía. Ngay trong đêm đầu tiên (18-12), 3 “pháo đài bay” của Mỹ bị bắn hạ và danh sách đó dài thêm trong những ngày tiếp theo.

Cao điểm là đêm 26-12-1972 có 8 chiếc máy bay B-52 bị bắn rơi. 12 ngày đêm đánh trả quân thù, quân và dân miền Bắc đã bắn rơi 81 máy bay Mỹ các loại; trong đó, có 34 chiếc B-52 (bằng 1/2 số bị bắn rơi trong 8 năm Mỹ đưa B-52 tác chiến ở Việt Nam) và bắt nhiều giặc lái Mỹ.

Thất bại trên bầu trời Hà Nội, đế quốc Mỹ phải tuyên bố chấm dứt cuộc tập kích đường không chiến lược bằng B-52 vào Hà Nội, Hải Phòng, ngừng ném bom từ Vĩ tuyến 20 trở ra và ngày 27-1-1973 ký kết Hiệp định Paris chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam; mở ra thời cơ cho ta giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc.

HỒNG LÊ (tổng hợp)