Mãi âm vang những ngày thu lịch sử năm 1945

(ABO) Mùa thu năm 1945, với tinh thần “đem sức ta mà giải phóng cho ta”, Đảng ta đã lãnh đạo nhân dân ta làm nên cuộc Tổng khởi nghĩa tháng 8-1945, đập tan xiềng xích nô lệ của chế độ phong kiến hàng thế kỷ và sự thống trị của chủ nghĩa thực dân hơn 80 năm, lập nên Nhà nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa - nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở khu vực Đông Nam Á. Thắng lợi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là một trong những thắng lợi vĩ đại nhất của cách mạng Việt Nam, là mốc son chói lọi trong lịch sử của dân tộc.

78 năm đã trôi qua nhưng hào khí, tinh thần bất diệt của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 vẫn còn nguyên vẹn; là động lực tinh thần to lớn để toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta xây dựng đất nước “đàng hoàng hơn, to đẹp hơn” như sinh thời Bác Hồ hằng mong mỏi.

Tranh vẽ Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì Đại hội Quốc dân tại Đình Tân Trào (Tuyên Quang). Ảnh tư liệu

ĐẢNG VÀ BÁC HỒ TRONG CÁCH MẠNG THÁNG TÁM

Từ tháng 4-1945 trở đi, cao trào kháng chiến chống Nhật cứu nước diễn ra mạnh mẽ, phong phú về nội dung và hình thức. Đầu tháng 5-1945, Bác Hồ từ Cao Bằng về Tuyên Quang, chọn Tân Trào làm căn cứ chỉ đạo cách mạng cả nước và chuẩn bị Đại hội quốc dân. Ngày 4-6-1945, Khu giải phóng Việt Bắc được thành lập, đặt dưới sự lãnh đạo của Ủy ban chỉ huy lâm thời, trở thành căn cứ địa của cả nước.

Đình Tân Trào (huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang) nơi diễn ra Quốc dân Đại hội do Việt Minh triệu tập tháng 8-1945, quyết định Tổng khởi nghĩa, bầu ra Ủy ban Dân tộc giải phóng do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch. Ảnh tư liệu

 Tháng 8-1945, phong trào cứu nước phát triển đến đỉnh cao trên cả nước, quần chúng sẵn sàng hành động theo sự lãnh đạo của Đảng và Mặt trận Việt Minh. Đội quân xâm lược của Nhật liên tiếp thất bại trước sự tiến công của Liên Xô và Đồng minh, khiến chúng buộc phải tuyên bố đầu hàng Đồng minh (ngày 15-8-1945). Quân Nhật ở Việt Nam hoang mang, mất sức chiến đấu.

Trong hoàn cảnh đó, lãnh tụ Hồ Chí Minh đã ra Lời kêu gọi tổng khởi nghĩa: “Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”. Lãnh tụ Hồ Chí Minh và Trung ương Đảng theo dõi chặt chẽ diễn biến trong nước và quốc tế. Người nói với các đồng chí của mình: "Lúc này thời cơ thuận lợi đã tới, dù hy sinh tới đâu, dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải kiên quyết giành cho được độc lập". Đó là kết tinh ý chí của toàn Đảng và khát vọng độc lập của cả dân tộc.

Xe loa phát lệnh Tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám năm 1945 tại Hà Nội. Ảnh tư liệu

Thực hiện quyết định của Đảng và lãnh tụ Hồ Chí Minh, Quốc dân đại hội được triệu tập họp ở Tân Trào ngày 16-8-1945, thành lập Ủy ban Giải phóng dân tộc Việt Nam gồm 15 thành viên, do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch. Ủy ban có nhiệm vụ chỉ đạo cuộc tổng khởi nghĩa của cả nước và khi khởi nghĩa thành công trở thành Chính phủ lâm thời của nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa.

Lực lượng tự vệ Hà Nội những ngày tháng 8-1945.

Với đường lối, chủ trương đúng đắn, sự chỉ đạo thống nhất, kịp thời, cuộc tổng khởi nghĩa trên cả nước đã nhanh chóng giành thắng lợi trong nửa cuối tháng 8-1945. Cách mạng Tháng Tám là sự phát triển sáng tạo của khoa học nghệ thuật khởi nghĩa của Đảng và lãnh tụ Hồ Chí Minh, đặc biệt là sự chủ động xử lý đúng đắn tình thế và thời cơ cách mạng.

Mặt trận Việt Minh là một trong những nhân tố cơ bản bảo đảm cho Cách mạng Tháng Tám thành công. Trong ảnh: Mít tinh của hàng vạn quần chúng nhân dân tại quảng trường Nhà hát Lớn Hà Nội sáng 19-8-1945 do Mặt trận Việt Minh tổ chức. (Nguồn: Tư liệu TTXVN).

Cách mạng Tháng Tám là thành quả của sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, của ý chí tự lực tự cường của dân tộc Việt Nam. Đó cũng là kết quả của sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng và lãnh tụ Hồ Chí Minh; đồng thời, khẳng định vai trò quan trọng, sự chủ động, sáng tạo của các cấp bộ đảng địa phương, các xứ ủy, thành ủy, tỉnh ủy đến tổ chức Đảng ở cơ sở trong lãnh đạo, chỉ đạo khởi nghĩa.

Hình ảnh những ngày Tháng Tám lịch sử ở Sài Gòn... (Ảnh: hochiminh.vn)

2 TỈNH MỸ THO VÀ GÒ CÔNG TRONG CÁCH MẠNG THÁNG TÁM LỊCH SỬ

Tối 16-8 và sáng 17-8-1945, Xứ ủy họp khẩn cấp tại Chợ Đệm. Đồng chí Dương Khuy, Bí thư Tỉnh ủy Mỹ Tho và đồng chí Nguyễn Văn Côn, Bí thư Tỉnh ủy Gò Công dự họp. Hội nghị xác định: Thời cơ khởi nghĩa đã đến, các địa phương tùy theo tình hình mà lãnh đạo khởi nghĩa giành chính quyền.

Tại Mỹ Tho, Gò Công tình hình diễn ra ngày càng có lợi cho phong trào cách mạng. Lữ đoàn quân phiệt Nhật đóng ở Mỹ Tho rã rời, hoang mang cực độ. Chính quyền phát xít Nhật ở Mỹ Tho, Gò Công ngừng việc. Quân Nhật ở các nơi kéo về co cụm tại thị xã Mỹ Tho và thị xã Gò Công để phòng thủ; một số khác hoang mang bỏ trốn... Đó là thời cơ vô cùng thuận lợi để nhân dân nổi dậy cướp chính quyền.

Nhà ông Lê Văn Philip (số 16, đường Trần Hưng Đạo, TX. Gò Công), nơi mở các cuộc họp để khởi nghĩa ở Gò Công tháng 8-1945.

Đêm 17-8-1945, ngay sau khi từ Chợ Đệm trở về, đồng chí Dương Khuy, Bí thư Tỉnh ủy Mỹ Tho triệu tập cuộc hội nghị để bàn về vấn đề khởi nghĩa giành chính quyền. Hội nghị quyết định phát lệnh khởi nghĩa giành chính quyền ngay trong đêm với phương châm nơi nào lực lượng ta mạnh thì khởi nghĩa trước, kiên quyết giành bằng được chính quyền về tay nhân dân; nơi nào lực lượng ta còn yếu thì khởi nghĩa sau.

Tỉnh ủy Mỹ Tho thành lập Ban vận động Việt Minh gồm các đồng chí: Phan Lương Trực, Ba Cần, Hương Thân Được và Lưu Văn Đoàn. Ban vận động Việt Minh sử dụng 32 súng do lực lượng binh vận mang về cùng với súng con chôn giữ từ thời Nam kỳ khởi nghĩa và mò được 20 súng từ tàu Pháp ở cồn Rồng, Bình Đức trang bị cho Lực lượng vũ trang tham gia giành chính quyền tại thị xã Mỹ Tho.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ, vào lúc 4 giờ sáng ngày 18-8-1945, học viên Trường Huấn luyện Quân sự tại xã Long An, huyện Châu Thành do đồng chí Phan Lương Trực chỉ huy được biên chế thành 3 trung đội tiến vào thị xã Mỹ Tho để phối hợp với lực lượng bên trong đánh chiếm các mục tiêu địch trong thị xã. Địch không kịp phản ứng, việc đánh chiếm các công sở của địch diễn ra một cách nhanh chóng và bất ngờ làm cho nhân dân lúc đầu có sự bỡ ngỡ, nhưng sau đó từ các khu phố, quần chúng đổ ra đường tấp nập làm thành những cuộc tuần hành thị uy.

Cũng trong thời gian này, Tỉnh ủy Mỹ Tho tiến hành công việc thành lập UBND tỉnh và chuẩn bị tổ chức mít tinh chào mừng chính quyền về tay nhân dân. Tối 24-8, các đồng chí trong Tỉnh ủy triệu tập cuộc hội nghị tại tòa bố chánh để thành lập UBND tỉnh Mỹ Tho.

Tính từ ngày 18 đến 25-8-1945, chính quyền trong toàn tỉnh Mỹ Tho đã về tay nhân dân. Sáng 25-8, quần chúng các huyện kéo về thị xã Mỹ Tho dự Mít tinh chào mừng chính quyền cách mạng đã về tay nhân dân tại sân vận động. Với khí thế cách mạng, một rừng biểu ngữ, hơn 30.000 người đã hô vang khẩu hiệu: Việt Nam độc lập muôn năm!

Ở Gò Công, ngày 18-8-1945, từ Hội nghị Xứ ủy ở Chợ Đệm trở về, đồng chí Nguyễn Văn Côn triệu tập Tỉnh ủy lâm thời họp và thành lập Tỉnh ủy chính thức do đồng chí Nguyễn Văn Côn làm Bí thư Tỉnh ủy. Ủy ban Giải phóng lâm thời tỉnh Gò Công được thành lập do đồng chí Nguyễn Văn Côn làm Chủ tịch.

Ngày 19-8, hoang mang trước những tin tức quần chúng từ ngoài tỉnh nổi dậy kéo vào tỉnh Gò Công, tỉnh trưởng Trần Hưng Ký đã yêu cầu thủ lĩnh Thanh niên Tiền phong tỉnh giữ gìn an ninh trong tỉnh. Tối 19-8, các đồng chí lãnh đạo họp tại nhà ông Lê Văn Philip bàn kế hoạch khởi nghĩa và quyết định Việt Minh ra công khai. Ngày 22-8, ông Lê Văn Philip đến gặp và thuyết phục tỉnh trưởng Trần Hưng Ký đầu hàng Việt Minh. Chỉ trong ngày 22-8-1945, quân khởi nghĩa giành chính quyền ở tỉnh Gò Công đã thắng lợi trọn vẹn.

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thắng lợi đã đập tan sự thống trị của thực dân Pháp trong hơn 80 năm. Với thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, nhân dân tỉnh Mỹ Tho và tỉnh Gò Công cùng với cả nước bước vào kỷ nguyên mới: Kỷ nguyên độc lập, tự do và tiến lên chủ nghĩa xã hội.

H. LÊ - N. NGỌC (tổng hợp)