Xét nghiệm nhanh Covid-19 qua hơi thở

(ABO) Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ vừa cấp phép sử dụng khẩn cấp (EUA) cho xét nghiệm chẩn đoán Covid-19 đầu tiên phát hiện các hợp chất hóa học trong mẫu hơi thở có liên quan đến nhiễm trùng SARS-CoV-2.

Xét nghiệm có thể được thực hiện bằng một dụng cụ nhỏ gọn, có kích thước bằng một kiện hành lý xách tay, kết quả trong vòng chưa đầy ba phút.

Trong một nghiên cứu lớn trên 2.409 người, bao gồm cả những người có và không có triệu chứng Covid-19 của các nhà khoa học Mỹ, xét nghiệm được chứng minh là có độ nhạy 91,2% (phần trăm mẫu dương tính mà xét nghiệm xác định chính xác) và độ đặc hiệu 99,3% (phần trăm mẫu âm tính mà xét nghiệm xác định chính xác). 

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, trong một quần thể chỉ có 4,2% cá nhân dương tính với vi rút, xét nghiệm có giá trị dự đoán âm tính là 99,6%, có nghĩa là những người nhận được kết quả xét nghiệm âm tính có khả năng thực sự âm tính ở những khu vực thấp tỷ lệ lưu hành bệnh. Thử nghiệm được thực hiện với độ nhạy tương tự trong một nghiên cứu lâm sàng tiếp theo tập trung vào biến thể Omicron.

Máy thở kiểm tra Covid-19 sử dụng một kỹ thuật gọi là sắc ký khí khối phổ (GC-MS) để tách và xác định các hỗn hợp hóa học, đồng thời phát hiện nhanh chóng 5 hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC) liên quan đến nhiễm trùng SARS-CoV-2 trong hơi thở thở ra của người bệnh. Khi máy thở kiểm tra Covid-19 phát hiện sự hiện diện của các dấu hiệu VOC của SARS-CoV-2, kết quả xét nghiệm dương tính (chưa được xác nhận) sẽ được trả về và cần được xác nhận bằng xét nghiệm phân tử PCR. 

Kết quả âm tính cũng không loại trừ người bệnh đã nhiễm SARS-CoV-2, cần kết hợp xem bệnh nhân có tiếp xúc với F0 gần đây và có triệu chứng Covid-19 để không bỏ sót chẩn đoán. Trong khí thở ra của bệnh nhân nhiễm Covid-19, người ta thấy có nhiều khí propanol và rất ít khí acetone. Bên cạnh các triệu chứng chính được mô tả là sốt và ho (> 80%), thiếu oxy máu, acetone được tạo ra trong tế bào gan. Sự sụt giảm của aceton qua đường thở có thể liên quan đến tình trạng thiếu oxy và chuyển hóa lipid được điều chỉnh giảm do tổn thương gan.

Những thay đổi này có thể ảnh hưởng đến nhu cầu oxy, cuối cùng có thể dẫn đến tình trạng thiếu oxy thầm lặng. Sự bất thường về chuyển hóa do nhiễm SARS-CoV-2 có thể trở nên trầm trọng hơn do cơn bão cytokine trong đó mức độ của các dấu ấn sinh học protein. Tất cả phản ứng nhiễm Covid-19 trong cơ thể sẽ tạo ra các hợp chất hóa học dễ bay hơi đặc trưng cho bệnh này.

Xét nghiệm hơi thở không xâm lấn và không gây ra bất kỳ khó chịu nào, vì người bệnh chỉ được yêu cầu hít thở bình thường vào thiết bị. Nhưng bất tiện là không thực hiện được tại nhà như test nhanh kháng nguyên bằng dịch hầu họng, mà chỉ làm được ở các cơ sở y tế có trang bị máy xét nghiệm hơi thở. Ở Việt Nam, một số cơ sở y tế đã được trang bị máy xét nghiệm hơi thở chẩn đoán Covid-19.

BS NGUYỄN THÀNH ÚC