Phòng trị một số bệnh phổ biến trên cá cảnh

Cá cảnh rất nhạy cảm với các yếu tố môi trường nên người nuôi cá cảnh cần chú ý đến các biện pháp phòng trị bệnh để hạn chế thiệt hại. Sau đây là một số bệnh phổ biến thường gặp trên cá cảnh:

Bệnh sình bụng: Cá bị bệnh này thường có triệu chứng bỏ ăn, bụng to, có khi đi phân trắng. Để điều trị bệnh này có thể dùng các loại men tiêu hóa có bán ở các tiệm cá cảnh; đồng thời nâng nhiệt độ nước lên 32-33⁰C. Trong quá trình điều trị có thể cho cá ăn thêm một ít lăng quăng để cá dễ tiêu hóa.

Bệnh đóng nắp mang: Nguyên nhân gây bệnh là do môi trường nước bị ô nhiễm, chất lượng nước không đảm bảo. Khi đó, chỉ một bên mang cá hoạt động nên dưỡng khí cung cấp cho cá không đủ, cá yếu và kém ăn. Để phòng, trị bệnh này phải cải thiện môi trường nước bằng cách thay nước, diệt khuẩn nước, thường xuyên xúc rửa ao hồ; đồng thời tăng nhiệt độ môi trường nước.

Cá cảnh có giá trị cao nên cần phòng, trị bệnh.

Bệnh xuất huyết vây: Biểu hiện bệnh là các tia vây bị xung huyết, nhất là vây đuôi. Bệnh thường xuất hiện trong những bể cá có mật độ cao, nhiều rong tảo nhưng lại thiếu oxy.

Để trị bệnh này, trước hết cần cách ly cá bệnh và san thưa cá, sau đó ngâm cá bệnh trong nước muối với liều lượng 100 gam muối ăn cho 100 lít nước, kết hợp với việc dời bể cá ra chỗ nhiều ánh sáng và thay nước cho bể cá.

Bệnh đục mắt: Cá mắc bệnh thường có biểu hiện là mắt màu trắng đục, sưng to dẫn đến cá bị mù mắt nếu không điều trị kịp thời. Để điều trị bệnh này, cần vớt cá bệnh cho vào hồ riêng; sau đó, sử dụng kháng sinh Tetracyline pha vào hồ với liều 4-5g/m³ nước, cộng với 20-30 gam muối hột/m³ nước (để nguyên hột).

Khi đó cần cấm sưởi nâng nhiệt độ hồ nước lên 31-33⁰C. Cứ sau 24 giờ thì thay ½ nước, thêm ½ lượng kháng sinh và muối ban đầu vào hồ cho đến khi cá khỏi bệnh.

Bệnh do nấm: Lúc mới phát hiện bệnh thường thấy cá có những đốm trắng nhỏ, có nhiều lông tơ, cá bơi lờ đờ, sau đó lan rộng ra toàn thân. Bệnh này thường xảy ra đối với các loài cá thích nhiệt độ ấm nhưng môi trường nước nuôi cá lạnh đột ngột, hoặc khi cá bị trầy xước, sức đề kháng kém.

Để điều trị, cần cách ly cá bệnh vào một bể riêng, nước trong bể nuôi cần thay hoàn toàn và sát trùng kỹ. Đối với cá bệnh, dùng nước muối với tỷ lệ 300-350 gam/100 lít nước, hoặc dùng thuốc tím (KMnO₄) với lượng 0,3 gam/100lít nước ngâm cá trong vòng 15-60 phút (cần theo dõi kỹ sức khỏe của cá). Sau đó thay nước và dưỡng cá trong bể riêng 2-3 ngày; đồng thời dùng sưởi nâng nhiệt độ nước lên 32-33⁰C.

Bệnh ký sinh trùng: Triệu chứng bệnh thường thấy là cá bị ngứa, giật vây, cọ sát vào thành hồ hay những nơi có bề mặt nhám. Điều này khiến cá dễ bị trầy xước, lở loét, từ đó phát sinh thêm các bệnh khác.

Để trị bệnh này cần nâng nhiệt độ lên 30-32⁰C; đồng thời dùng nước muối với nồng độ 300-400gam/100 lít nước, tạt vào từ từ và ngâm trong 6 giờ (theo dõi kỹ) hoặc dùng thuốc đỏ (Mercurochrom 2%) với liều lượng 8 giọt/10 lít nước, hay dùng Bleu Methylen 5% với liều lượng 2 giọt/10 lít nước, giữ cá trong 24 giờ. Sau 3 - 4 ngày, lại làm lại một lần nữa.

Bệnh lở loét: Cá bệnh thường có một vết loét nhỏ trên thân sau đó lan rộng ra toàn thân làm cá chết. Bệnh này khá nguy hiểm bởi nếu không phát hiện kịp thời sẽ rất khó cứu chữa và gây chết cá. Để điều trị bệnh này, trước hết cần nâng nhiệt độ lên 32-33⁰C, sau đó có thể dùng kháng sinh Metronidazole pha vào nước (tùy theo hàm lượng), kết hợp với sử dụng muối ăn với liều 200 gam/100lít.

Sau 2-3 ngày, thay 1/3 nước rồi tiếp tục xử lý nước thêm 1 lần nữa. Cần chú ý, trong thời gian điều trị khoảng 1 tuần đầu cá thường bỏ ăn, do đó không nên lo lắng dùng thêm nhiều loại thuốc khác.

Bệnh đốm đỏ: Cá bệnh thường có biểu hiện xuất huyết hai bên bụng, cá bệnh nặng ấn vào thấy có dịch vàng, vây cá xơ xác, mắt và hậu môn lồi ra. Nguyên nhân gây bệnh do nhiệt độ môi trường nước quá cao, chất lượng thức ăn của cá không đảm bảo.

Để điều trị cần cách ly ngay cá bệnh, sau đó dùng kháng sinh Tetracylin trộn vào thức ăn với liều lượng 25mg/kg cá, cho cá ăn liên tục từ 5 - 7 ngày.

Chú ý đối với các trường hợp phải dùng kháng sinh trộn vào thức ăn để trị bệnh cho cá, tốt nhất cần đem cá đến phòng kiểm nghiệm bệnh thủy sản làm kháng sinh đồ để lựa chọn loại kháng sinh phù hợp.

KS. NGUYỄN QUANG TRÍ