Những bất cập về quy hoạch phát triển ĐBSCL

Quy hoạch xây dựng vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 1581/QĐ-TTg ngày 9-10-2009.

Sau 3 năm triển khai quyết định, vừa qua Bộ Xây dựng, Ban Chỉ đạo Tây Nam bộ có báo cáo tình hình nhằm làm rõ hiệu quả và những bất cập cần bổ sung điều chỉnh đối với quy trình lập, phê duyệt và quản lý. Theo phản ánh, nhiều dự án hạ tầng kỹ thuật khung cấp vùng đã được duyệt nhưng vẫn chưa thể triển khai đầu tư xây dựng do thiếu kinh phí, quy hoạch còn dàn trải...

Theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, mục tiêu cơ bản và những định hướng đặt ra của quy hoạch xây dựng vùng ĐBSCL là phát triển cấu trúc không gian toàn vùng theo mô hình đa cực tập trung. TP. Cần Thơ là đô thị hạt nhân kết hợp các hành lang kinh tế sông Tiền, sông Hậu, quốc lộ 1A, đường Hồ Chí Minh, cụm các đô thị trung tâm và các đô thị nhỏ được phân bố đều dựa trên các vùng nông nghiệp, công nghiệp, du lịch.

Xây dựng hệ thống đô thị trên toàn vùng; phát triển các vùng nông nghiệp công nghệ cao, công nghiệp tập trung chuyên môn hóa; hình thành hệ thống hạ tầng xã hội hóa đa dạng và linh hoạt trên cơ sở hệ thống hạ tầng kỹ thuật gắn kết hệ thống dân cư, đô thị trên toàn vùng; hình thành các chương trình, dự án chiến lược có sức lan tỏa và thúc đẩy sự phát triển vùng.

Xây dựng khung thể chế bao gồm các mô hình quản lý và kiểm soát phát triển không gian, kiến trúc cảnh quan vùng có hiệu quả…

Quy hoạch khu công nghiệp ở một số nơi còn gặp nhiều khó khăn.

Sau khi Quyết định được ban hành, nhiều quy hoạch chuyên ngành hạ tầng kỹ thuật trong vùng đã được triển khai và phê duyệt như: quy hoạch giao thông vận tải vùng kinh tế trọng điểm ĐBSCL đến năm 2020 và định hướng 2030 (Quyết định 11/2012/QĐ-TTg ngày 10-2-2012); phương hướng, nhiệm vụ và kế hoạch phát triển kết cấu hạ tầng giao thông vận tải vùng ĐBSCL đến năm 2015, định hướng đến năm 2020 (Quyết định 638/QĐ-TTg ngày 28-4-2011); quy hoạch thoát nước vùng kinh tế trọng điểm ĐBSCL; quy hoạch cấp nước vùng kinh tế trọng điểm vùng ĐBSCL; quy hoạch xây dựng khu xử lý chất thải rắn vùng kinh tế trọng điểm vùng ĐBSCL…

Bộ Xây dựng cho biết, 13/13 tỉnh, thành trong vùng đã triển khai lập và phê duyệt “quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống đô thị và khu dân cư nông thôn đến năm 2020”. Quy hoạch chi tiết xây dựng 1/2000 được lập cho các khu trung tâm hành chính, khu dân cư hoặc các khu chức năng của đô thị, diện tích lập quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/2000 chiếm 35-75% so với diện tích đất xây dựng đô thị, diện tích quy hoạch chi tiết 1/500 rất ít, hầu hết gắn với dự án đầu tư xây dựng (2-10%).

Toàn vùng hiện có 158 đô thị; trong đó, 1 đô thị loại I, 3 đô thị loại II, 12 đô thị loại III, 15 đô thị loại IV, 127 đô thị loại V. Toàn vùng có 67% số xã hoàn thành việc lập quy hoạch xây dựng xã nông thôn mới (khoảng 870 xã); Bộ Xây dựng đã phê duyệt quy hoạch chi tiết 18 khu công nghiệp. Quá trình đô thị hóa và phát triển đô thị đến nay đạt 30% là phù hợp với dự báo và định hướng của đồ án quy hoạch…

Mặc dù vậy, theo Bộ Xây dựng thì vẫn còn nhiều hạn chế, yếu kém như: Cấu trúc phát triển không gian vùng chưa hình thành theo đúng định hướng trong quy hoạch được phê duyệt.

Từ đó, nhiều vùng, khu vực chưa được đầu tư đúng mức; phát triển chưa thích ứng với biến đổi khí hậu; mạng lưới đô thị tuy bắt đầu hình thành theo định hướng không gian đô thị toàn vùng nhưng chất lượng từng đô thị chưa thật sự đáp ứng được thực tế và mục tiêu đồ án đặt ra; các dự án công trình đầu mối hạ tầng khung của vùng chưa được đầu tư đồng bộ, dẫn đến tính liên kết vùng chưa đáp ứng được yêu cầu; việc xây dựng các dự án hạ tầng kỹ thuật khung triển khai còn chậm, chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển…

Theo phản ánh của các địa phương thì quyết định phê quyệt từ năm 2009, nhưng đến năm 2011 mới công bố, nhiều quy hoạch của địa phương không còn phù hợp và phải điều chỉnh cho phù hợp với quy hoạch chung. Điều này rất khó cho địa phương, nhất là trong điều kiện nguồn lực con người, tài chính còn nhiều hạn chế.

Tiến sĩ Trần Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Hạ tầng kỹ thuật (Bộ Xây dựng) cho biết: “Khó khăn lớn nhất đối với triển khai thực hiện quy hoạch xây dựng vùng ĐBSCL là thiếu đơn vị đầu mối cụ thể và có đủ các điều kiện lập kế hoạch triển khai cũng như phân công nhiệm vụ, nguồn lực. Nguồn kinh phí thực hiện quy hoạch hạ tầng kỹ thuật và nguồn vốn đầu tư cho các dự án còn khó khăn. Một số dự án khó tiếp cận nguồn vốn, đặc biệt là vốn từ nước ngoài khi chưa có quy hoạch chuyên ngành hạ tầng kỹ thuật vùng tỉnh được duyệt”.

Ông Huỳnh Minh Đoàn, Phó Trưởng Ban chỉ đạo Tây Nam bộ khẳng định: “Có những quy hoạch hiện không còn phù hợp, dàn trải, nếu không khắc phục vấn đề này thì đến năm 2020 ĐBSCL cũng chỉ là vùng tiềm năng chưa được đánh thức. Hiện nay, tỉnh nào cũng có quy hoạch cảng hàng không, cảng sông, cảng biển… điều này rất lãng phí, bởi quy hoạch chưa tính đúng, tính đủ về nhu cầu vận chuyển hàng hóa của vùng”.

Ông Huỳnh Minh Đoàn cho rằng, cần điều chỉnh, bổ sung quy hoạch cho phù hợp thực tế để tạo sức bật thật sự, vực dậy ĐBSCL. Bên cạnh đó, cần có cơ chế đặc thù cho vùng để thu hút đầu tư các dự án hạ tầng, đô thị; đồng thời đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ yêu cầu phát triển và theo kịp quy hoạch…

SĨ NGUYÊN