Vụ lúa hè thu ở các huyện phía Tây: Nông dân “khó trăm bề”

Các huyện phía Tây của tỉnh đang bước vào thu hoạch vụ lúa hè thu 2013. Năng suất khá cao nhưng giá lúa lại giảm mạnh, trong khi chi phí sản xuất tăng khiến người trồng lúa không khỏi lo lắng. Và cũng có một nghịch lý là lúa chín rục ngoài đồng nhưng máy gặt đập liên hợp không đủ đáp ứng nên nông dân như “ngồi trên đống lửa”.

GIÁ LÚA GIẢM SÂU

Mấy ngày nay, bà Trần Thị Đúng, ấp Mỹ Trinh A (Hậu Mỹ Trinh, Cái Bè) “chạy đôn chạy đáo” đi tìm thương lái để bán lúa. Chúng tôi hỏi thăm giá lúa vụ này, bà buồn rầu cho biết: “Mấy ngày nay thương lái nói giá lúa, gạo đang giảm mạnh. Tuần trước, giá lúa IR 50404 được 4.200 - 4.300 đồng/kg, nay chỉ còn từ 3.900 - 4.000 đồng/kg lúa đẹp, lúa xấu chỉ còn từ 3.700 - 3.800 đồng/kg. Giá thấp như vậy mà thương lái không chịu mua”.

Vụ này gia đình bà sản xuất 0,5 ha lúa IR 50404, năng suất 35 giạ/công. Theo bà, chi phí cho mỗi ha lúa từ 17 - 18 triệu đồng. Với giá lúa hiện nay, lợi nhuận chỉ còn khoảng 3 - 4 triệu đồng/ha. Trong khi đó, một vụ sản xuất lúa phải mất khoảng 3 tháng mới cho thu hoạch. Tính ra, mỗi tháng thu nhập của gia đình khoảng 1 triệu đồng, không đủ chi tiêu trong cuộc sống thường ngày.

Thu hoạch lúa hè thu ở xã Hậu Mỹ Trinh, huyện Cái Bè.

Ông Phạm Văn Minh, ấp Chà Là (Phú Nhuận, Cai Lậy) thu hoạch 0,8 ha lúa IR 50404, năng suất 37 giạ/công. Vừa thu hoạch xong, ông Minh bức xúc: “Giá lúa có lúc tăng lên từ 6.000 - 7.000 đồng/kg. Năm nay giá giảm nhiều, thương lái cũng không mặn mà vì đợi giá hạ thêm. Nông dân cũng không dám trữ lúa vì sẽ tốn thêm chi phí vận chuyển, kho chứa và sợ giá còn hạ thêm nữa”.

Trước tình hình giá lúa giảm, thương lái không mua khiến nông dân vô cùng bức xúc. Theo ông Minh, giá bán lúa trong những năm gần đây rất thấp, không đủ bù chi phí sản xuất nhưng người nông dân vẫn phải bám ruộng.

Mới bắt đầu thu hoạch nhưng giá lúa hiện đang giảm mạnh. Tại các nhà máy xay xát ở xã Tân Bình (Cai Lậy) và Bà Đắc (Cái Bè) ghe tàu đậu chật kín cả sông, vì giá lúa gạo luôn biến động. Thương lái Phạm Văn Hạnh, ấp Phú Bình, xã Phú Nhuận đang xay xát tại nhà máy Bình Minh, xã Tân Bình cho biết, lúa IR 50404 có giá từ 3.750-3.850 đồng/kg, giảm từ 300-400 đồng/kg so tháng trước; lúa hạt dài như: OM 4218, OM 6261, OM 4900 có giá từ 4.300-4.400 đồng/kg.  

Sở NN&PTNT cho biết, vụ lúa hè thu 2013 ở các huyện phía Tây của tỉnh (Cái Bè, Cai Lậy, Tân Phước và Châu Thành), nông dân xuống giống 40 ngàn ha. Cơ cấu giống lúa được phân bổ 70% lúa chất lượng cao, xuất khẩu; 20% lúa chất lượng trung bình; 10% giống khác. Tuy nhiên, thực tế lúa IR 50404 chiếm tỷ lệ rất cao. Đó cũng là một phần nguyên nhân khiến giá lúa sụt giảm nghiêm trọng.

LÚA CHÍN ĐỎ ĐỒNG, TRANH GIÀNH MÁY GẶT ĐẬP

Mấy ngày nay, đi đâu cũng thấy nông dân “tụm 5, tụm 3” ở bờ ruộng than thở: Lúa chín đỏ đồng mà không tìm được máy gặt đập. Chủ ruộng tranh giành máy gặt đập với chủ ruộng kia. Trên các cánh đồng không tìm ra một bóng nhân công gặt lúa bằng thủ công.

Ông Lê Văn Hải (Phú Nhuận, Cai Lậy) than vãn: “Lúa của tôi chín hơn 3 ngày nay, dưới đất hạt lúa rụng đỏ mà chủ máy cứ hứa ngày này qua ngày kia. Họ quen biết nhau rồi là được cắt trước”. Hiện tại, ông Hải còn 1,5 ha lúa IR 50404 nhưng chưa kêu được công gặt. Gần đó, ruộng lúa 0,8 ha của ông Trương Văn Sáu vừa gặt xong trong đêm.

Ông Sáu vui mừng: “Hên quá! Lúa cắt được là mừng rồi. 5 - 6 ngày nay, gia đình chúng tôi đeo theo máy gặt đập suốt mới năn nỉ họ cắt được. Chứ ở nhà đợi đến lượt thì biết chừng nào”. Đeo ngày lẫn đêm nhưng ông Nguyễn Văn Mạnh (Hậu Mỹ Trinh, Cái Bè) vẫn chưa tìm được máy gặt đập. Lúa chín khô cả cây, trời thì “sáng nắng chiều mưa” khiến ông không yên.

Chủ máy gặt đập liên hợp Hồ Văn Thành từ tỉnh Đồng Tháp sang huyện Cai Lậy gặt lúa thuê. Ông Thành cho biết hơn 10 ngày nay, trời nắng là 2 máy của gia đình gặt đập xuyên suốt mà vẫn không bớt. Nông dân cứ đeo theo “chửi” xiết.

“Chúng tôi biết nông dân nôn nóng nhưng biết làm sao được. Lúa thì ngã sát đất, gieo sạ thì đồng loạt, trời “sáng nắng chiều mưa” thì làm sao chúng tôi gặt đập kịp” - ông Thành phân bua. Tại những cánh đồng này, các “cò” lãnh gặt lúa bị nông dân “chửi” tơi tả. Không chịu nổi, họ đành phải “lánh nạn” nhưng nông dân cứ tìm đến nhà hỏi tội: Sao đến ngày gặt mà máy đâu không thấy?.

Theo Chi cục Phát triển nông thôn (Sở NN&PTNT), toàn tỉnh hiện có khoảng 503 máy gặt đập liên hợp, trong đó 116 máy do Việt Nam sản xuất, 387 máy ngoại nhập. Tỷ lệ thu hoạch lúa bằng máy gặt đập liên hợp là 70%, còn lại thu hoạch thủ công và máy suốt lúa 30%. Ngoài ra trên địa bàn tỉnh còn có 471 máy gặt lúa xếp dãy, tập trung ở các huyện: Cai Lậy, Cái Bè, Tân Phước, Chợ Gạo.

Tìm hiểu của chúng tôi, sở dĩ máy gặt đập không đủ đáp ứng nhu cầu là vào thời điểm thu hoạch rộ thì mưa nhiều khiến cảnh ùn ứ diễn ra, tình trạng “độc quyền” trên cánh đồng của một số chủ máy cũng khiến cho tình trạng ùn ứ ngày càng nặng thêm.

Trong khi lúa hè thu chín đầy đồng, thiếu máy thu hoạch, nông dân trong ngóng người mua thì vấn đề thu mua tạm trữ theo chủ trương của Chính phủ đang bàn thảo nên tác động không ít đến giá lúa.

Vụ hè thu này, Bộ NN&PTNT đang dự thảo văn bản đề xuất với Chính phủ cho chủ trương mua tạm trữ 1 triệu tấn quy gạo (chiếm khoảng 30% sản lượng lúa hàng hóa vụ hè thu của vùng ĐBSCL); thời gian thu mua tạm trữ từ ngày 15-6 đến 15-8. Tuy nhiên, hiện nay nông dân Tiền Giang đã thu hoạch lúa hè thu và giá lúa đang xuống thấp. Vì vậy, trong đợt mua tạm trữ này xem ra nông dân tỉnh nhà không được thụ hưởng.

SĨ NGUYÊN