Phòng chống bệnh "Chổi rồng" trên cây nhãn: Kinh phí lớn, hiệu quả chưa cao

Bệnh “chổi rồng” trên cây nhãn xuất hiện rải rác tại Tiền Giang kể từ năm 2008 và phát triển thành dịch vào năm 2011. Gần 3 năm kể từ ngày UBND tỉnh công bố dịch trên địa bàn toàn tỉnh, đến nay tỉnh ta vẫn chưa công bố hết dịch, trong khi nguồn kinh phí bỏ ra phòng, chống lên đến hàng chục tỷ đồng nhưng hiệu quả mang lại chưa như mong muốn.

Vườn nhãn long của bà Phan Kim Anh, ấp 1, xã Đạo Thạnh, TP. Mỹ Tho đã cho trái sau khi phòng ngừa bệnh “chổi rồng”.

43,31 tỷ đồng phòng, chống dịch

Bệnh “chổi rồng” đã xuất hiện rải rác từ năm 2008, chủ yếu trên giống nhãn tiêu da bò tại các tỉnh, thành Đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam bộ. Đến năm 2011, bệnh đã lây lan trên diện rộng và bùng phát thành dịch tại các vùng nêu trên.

Ông Nguyễn Văn Sinh, Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ thực vật (BVTV) tỉnh cho biết, bệnh “chổi rồng” đã xuất hiện tại Tiền Giang khá lâu. Năm 2011, bệnh đã bùng phát thành dịch. Trước tình hình đó, UBND tỉnh đã công bố dịch bệnh “chổi rồng” trên nhãn ở các huyện, thị, thành trên địa bàn tỉnh.

Sau khi công bố dịch, tỉnh ta nhận được nguồn kinh phí lớn từ Trung ương cho công tác chống dịch. Tổng kinh phí thực hiện chống dịch đã thực hiện 43,31 tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung ương 30,31 tỷ đồng, ngân sách tỉnh 13 tỷ đồng. Số tiền trên được chi mua thuốc BVTV cho nông dân 18,62 tỷ đồng, hỗ trợ cắt tỉa và phun xịt thuốc cho nông dân 23,02 tỷ đồng, hỗ trợ chuyển đổi cây trồng trên những vườn sản xuất không hiệu quả 1,66 tỷ đồng.

Theo Chi cục BVTV tỉnh, số tiền rất lớn trên được dùng để mở 440 cuộc tập huấn về các biện pháp quản lý bệnh “chổi rồng” hại nhãn cho nông dân với 26.783 người dự, cấp phát 135.547 tờ bướm, 4.313 tờ poster, 9.000 sổ tay hướng dẫn phòng trị; tổ chức 3 cuộc tọa đàm trực tiếp trên sóng truyền hình. Triển khai 40 mô hình quản lý bệnh “chổi rồng” theo quy định trên địa bàn các huyện; xây dựng đĩa phát hình, đĩa phát thanh về quy trình phòng trừ bệnh.

Các huyện còn tiến hành thành lập các đội cắt tỉa cành và được tập huấn kỹ thuật để phục vụ cho công tác ra quân chống dịch tại các huyện: Cái Bè, Cai Lậy, Châu Thành và TP. Mỹ Tho. Cung ứng 76.645 lít thuốc chống dịch “chổi rồng” cho các huyện: Cái Bè, Cai Lậy, Châu Thành, Tân Phú Đông, TP. Mỹ Tho…

Hiệu quả chưa như mong đợi

Số tiền bỏ ra cho công tác phòng, chống dịch có thể nói là rất lớn, nhưng hiệu quả của nó mang lại chưa như mong muốn. Bởi thực tế hiện nay, chúng ta đi dọc các tuyến Quốc lộ hay những con đường tẻ về các huyện, thị, thành đều thấy xuất hiện bệnh “chổi rồng” trên các vườn nhãn.

Ra quân phòng, chống dịch “chổi rồng” tại xã Hòa Hưng, huyện Cái Bè.

Chi cục BVTV tỉnh cho biết, diện tích tái nhiễm hiện nay khoảng 898 ha; trong đó, dưới 30% khoảng 618 ha và 30 - 70% là 280 ha. Ngoài ra, có 3.120 ha đã đốn bỏ để chuyển sang trồng loại cây trồng khác hiệu quả hơn.

Theo đánh giá của ngành Nông nghiệp thì hầu hết diện tích nhãn còn lại trên địa bàn tỉnh, nông dân đã chăm sóc, cắt tỉa cành bệnh và quản lý bệnh khá tốt, chỉ riêng một số diện tích trồng lẻ tẻ và một số vườn không quan tâm chăm sóc thì tỷ lệ tái nhiễm khá cao.

Bên cạnh đó, Chi cục BVTV tỉnh nhận định: Trong 3 năm (2012 - 2014), công tác chống dịch “chổi rồng” trên nhãn gặp một số khó khăn như: Công tác ra quân cắt tỉa không đồng loạt so với yêu cầu do thiếu lao động. Triển khai chống dịch thực hiện trong mùa mưa, diện tích nhãn đang ở nhiều lứa khác nhau, làm ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện cũng như việc tuân thủ quy trình kỹ thuật.

Sự chỉ đạo của lãnh đạo cấp cơ sở (xã, phường) một số nơi chưa sâu sát trong công tác chống dịch. Công tác tuyên truyền, vận động nông dân tham gia chống dịch ở một số nơi chưa tốt, chưa kiểm tra, giám sát kịp thời. Đối với diện tích trồng nhỏ lẻ, phân tán chưa được chủ vườn quan tâm cắt tỉa cành bệnh, phun thuốc BVTV.

Một số nơi, nông dân không cắt tỉa mà tiến hành phun xịt. Một số nơi, nông dân chưa áp dụng đúng quy trình phòng trừ bệnh “chổi rồng” mà ngành BVTV đã khuyến cáo. Do đó, diện tích nhãn đã bắt đầu tái nhiễm trở lại. Một số vườn nhãn nông dân chỉ chú trọng phun thuốc mà không kết hợp bón phân, chăm sóc nên vườn nhãn chậm hồi phục…

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị đánh giá 3 năm công tác phòng, chống dịch bệnh “chổi rồng” trên cây nhãn (2012 - 2014), ông Lê Văn Nghĩa, Phó Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu Sở NN&PTNT chủ động phối hợp với các cơ quan chuyên môn của Trung ương như: Cục BVTV, Viện Cây ăn quả miền Nam, Trung tâm BVTV phía Nam xem xét, thống nhất quy trình phòng trừ bệnh “chổi rồng” để quản lý, phòng ngừa có hiệu quả đối với bệnh “chổi rồng” hại nhãn trong thời gian tới.

Ngoài ra, ngành Nông nghiệp phải chủ động phối hợp với UBND các huyện, thị, thành chỉ đạo rà soát, thống kê lại diện tích nhãn tái nhiễm bệnh “chổi rồng”; xác định cụ thể diện tích nhãn đã bị nhà vườn đốn bỏ để chuyển sang trồng loại cây khác và diện tích còn lại;

Phối hợp với các sở, ngành tỉnh có liên quan nghiên cứu, đề xuất chính sách hỗ trợ cho nhà vườn đã chuyển sang cây trồng khác; nghiên cứu xây dựng mô hình, khuyến khích nhà vườn đầu tư canh tác tập trung với mô hình “vườn nhãn lớn” để thuận lợi trong đầu tư cũng như áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất.

SĨ NGUYÊN