Đi tìm giải pháp tháo gỡ khó khăn cho HTX trong lĩnh vực GT-VT

Từ khi có chủ trương xã hội hóa ngành Vận tải, các thành phần kinh tế trong lĩnh vực này đã phát triển nhanh cả về số lượng lẫn chất lượng, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu đi lại, vận chuyển hàng hóa. Cùng với sự phát triển, hợp tác xã (HTX) hoạt động trong lĩnh vực này từng bước hình thành, góp phần đáng kể vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Song, do công tác quản lý hạn chế, chậm đổi mới, thành phần kinh tế tập thể này đang gặp nhiều khó khăn, vướng mắc cần có giải pháp tháo gỡ.

CÓ CHUYỂN BIẾN NHƯNG CÒN NHIỀU KHÓ KHĂN

Ngoài vận chuyển hàng hóa, hành khách đường thủy, đường bộ, thời gian qua, các HTX giao thông vận tải (GTVT) còn đa dạng hóa và mở rộng các ngành nghề kinh doanh như đóng mới, sửa chữa tàu, sà lan; duy tu, làm đường giao thông nông thôn; mở xưởng cơ khí phục vụ xã viên và khách hàng bên ngoài; mở lò giết mổ gia súc, gia cầm…

Để nâng cao hiệu quả hoạt động và sức cạnh tranh trên thị trường, các HTX đã không ngừng đầu tư, đổi mới phương tiện vận tải, ứng dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật, cải tiến kỹ thuật vào hoạt động sản xuất - kinh doanh, góp phần đáp ứng nhu cầu đi lại và vận chuyển hàng hóa của nhân dân, đóng góp đáng kể vào sự phát triển của địa phương. Từ đó, doanh thu của HTX được cải thiện, có chiều hướng tăng lên.

Cụ thể, tại Tiền Giang có 11 HTX GTVT, tổng số vốn hoạt động 923 tỷ đồng, 1.249 phương tiện vận chuyển, doanh thu trong năm 2014 ước đạt 397 tỷ đồng, khối lượng vận chuyển hàng hóa hàng năm gần 5 triệu tấn, trên 5,4 triệu lượt người.

“Nguồn thu của HTX đa số do thành viên đóng góp, một số HTX còn có tài sản tập trung hoặc làm dịch vụ khác, từ đó có thêm nguồn thu, giúp HTX ổn định hoạt động” - ông Nguyễn Văn Hồng, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Tiền Giang cho biết.

Liên minh HTX tỉnh Long An cũng cho biết, Long An có 17 HTX vận tải với tổng vốn điều lệ trên 40 tỷ đồng, 1.432 phương tiện vận chuyển hành khách và hàng hóa các loại. Các HTX hoạt động theo mô hình dịch vụ hỗ trợ. Trước việc cạnh tranh từ các nhà xe tư nhân, các HTX đã chủ động trang bị cơ sở vật chất, thiết bị phục vụ cho hoạt động kinh doanh, nâng cao chất lượng cung ứng dịch vụ. Hiệu quả của các HTX tương đối cao, bảo đảm cho thu nhập và làm việc của thành viên.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, GTVT là lĩnh vực kinh tế tập thể hoạt động đang gặp rất nhiều khó khăn, chỉ sau HTX nông nghiệp. Bên cạnh một số HTX vượt qua khó khăn, vươn lên, vẫn còn nhiều HTX vẫn đang loay hoay tìm hướng đi.

Ông Phan Minh Giàu, Phó Giám đốc Sở GTVT tỉnh Long An cho biết, loại hình HTX vận tải chiếm đa số trên địa bàn tỉnh. Song, các quy định, cơ chế, chính sách của Nhà nước cho loại hình vận tải này chưa đồng bộ, chưa rõ ràng, chưa đáp ứng được yêu cầu cho công tác quản lý.

Hiện nay, chưa tìm ra được mô hình phát triển cho HTX vận tải, một số HTX chưa đủ điều kiện ổn định, phát triển, trong đó có nhiều HTX đang rất khó khăn; quyền, nghĩa vụ xã viên và HTX chưa rõ ràng; lãnh đạo, thành viên HTX chưa hiểu đúng các quy định để xây dựng HTX phát triển; vai trò, năng lực lãnh đạo của các đơn vị HTX chưa đáp ứng yêu cầu.

HƯỚNG ĐI NÀO CHO PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG?

Nhạy bén với thị trường, tích cực đổi mới cơ chế quản lý, HTX Rạch Gầm đã trụ vững và phát triển, trở thành một trong những HTX điển hình của cả nước trong lĩnh vực vận tải. Ông Trần Đỗ Liêm, Chủ tịch Hội đồng Quản trị HTX cho biết, HTX là yêu cầu khách quan, vấn đề là kinh doanh, hiệu quả kinh tế như thế nào. Muốn hoạt động hiệu quả phải có nhiều dịch vụ.

Theo ông, khó khăn của HTX vận tải là quy mô hoạt động. Chỉ có hoạt động quy mô lớn thì HTX mới có thể tồn tại, thu hút người có năng lực; có lợi thế trong đấu thầu, làm ăn với đối tác lớn; đủ điều kiện tham gia đấu thầu các công trình lớn, giá trị cao; có khả năng cạnh tranh được với các thành phần kinh tế khác; được hỗ trợ vốn, bảo lãnh vốn vay quy mô lớn, thời gian dài để đầu tư phát triển phương tiện, mở rộng kinh doanh…

“Những năm qua, HTX Rạch Gầm quan tâm phát triển theo hướng chú trọng mở rộng, phát triển từ bên trong; thu hút nguồn lực bên ngoài; mở rộng ngành, nghề, lĩnh vực; tích cực đào tạo đội ngũ chuyên nghiệp” - ông Liêm chia sẻ.

Ông Phạm Quang Vinh, Giám đốc Dự án Liên đoàn HTX Cộng hòa Liên bang (CHLB) Đức tại Việt Nam cho biết, không chỉ là đất nước có trình độ phát triển cao mà CHLB Đức còn có mô hình HTX nói chung và HTX vận tải nói riêng ra đời từ rất sớm. Thành phần kinh tế tập thể trong lĩnh vực vận tải không chỉ trụ vững mà còn phát triển rất mạnh, cạnh tranh được với các thành phần kinh tế khác.

“HTX vận tải ở Đức hoạt động và cạnh tranh hoàn toàn như các doanh nghiệp khác. HTX hoạt động theo định hướng lợi nhuận (không nhất thiết phải tối đa hóa lợi nhuận) để bảo đảm thành viên không bị mất vốn, duy trì sự tồn tại, cung cấp các dịch vụ tốt với giá cả hợp lý cho thành viên. HTX có người điều hành chuyên nghiệp, hiểu rõ thị trường và nhu cầu thành viên, khách hàng; chủ động chọn địa bàn hoạt động, dịch vụ kinh doanh phù hợp; không cạnh tranh với thành viên mà cung cấp dịch vụ hỗ trợ thành viên” - ông Vinh nêu kinh nghiệm.

Ông Hoàng Văn Long, Trưởng Ban Thông tin Tuyên truyền Liên minh HTX Việt Nam đặt vấn đề, mặc dù nhiều HTX vận tải đang gặp khó khăn, vướng mắc nhưng tại sao vẫn có HTX vượt qua được và phát triển? Theo ông, điều quan trọng quyết định đến sự phát triển, hưng thịnh của HTX vận tải là đội ngũ cán bộ được lựa chọn có tâm huyết, có năng lực; môi trường hoạt động tốt; HTX phải tự đổi mới, tự hoàn thiện mình, có chiến lược phát triển trước mắt và lâu dài.

Thực tế khách quan cho thấy phát triển HTX là xu thế, vấn đề là HTX phải học hỏi kinh nghiệm, tiếp thu những cách làm hay, mô hình tốt và vận dụng vào thực tiễn hoạt động của mình để đưa đơn vị đi lên. “Muốn vậy, HTX phải công bằng, minh bạch; chủ động xây dựng kế hoạch, tập huấn để nâng cao năng lực cạnh tranh và luôn ở tư thế cạnh tranh bình đẳng với các thành phần kinh tế khác” - ông Long nhấn mạnh.

Đối với các quy định không còn phù hợp với thực tế, gây cản trở, khó khăn cho hoạt động của HTX vận tải, ông Long đề nghị các HTX mạnh dạn kiến nghị lên Liên minh HTX tỉnh để tập hợp chuyển cho Liên minh HTX Việt Nam làm cơ sở để Liên minh HTX Việt Nam làm việc với các ngành liên quan nghiên cứu, chỉnh sửa.

N.VĂN