Bệnh vàng lùn - lùn xoắn lá nguy cơ bùng phát trở lại

Sau hơn 10 năm (từ năm 2006), bệnh vàng lùn - lùn xoắn lá (VL-LXL) “vắng bóng” trên cánh đồng lúa của tỉnh nói riêng và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) nói chung thì nay lại xuất hiện trên diện rộng và có nguy cơ bùng phát mạnh trở lại. Nông dân đang rất lo lắng, ngành chuyên môn đang theo dõi sát diễn tiến để có phương án dập bệnh kịp thời.

Cán bộ Trạm Bảo vệ thực vật huyện Châu Thành phân tích bệnh VL-LXL của một ruộng lúa ở huyện Châu Thành.

BỆNH VL-LXL ĐÃ TRỞ LẠI

Trong những ngày này, nông dân trồng lúa hè thu chính vụ ở các huyện phía Tây thường xuyên túc trực ngoài đồng ruộng để phun thuốc trừ rầy nâu và xử lý những bụi lúa nhiễm bệnh VL-LXL. Vừa đặt bình thuốc trừ sâu xuống đất, ông Nguyễn Văn Hùng, ấp Tân Hưng Phước, xã Tân Hòa Tây, huyện Tân Phước cho biết, 1 ha trồng giống lúa Đài Thơm 8 được 43 ngày tuổi liên tục bị rầy nâu hoành hành. Gia đình ông đã tốn trên 2,5 triệu đồng thuốc để phun diệt rầy. Mặc dù vậy, ruộng lúa của ông cũng xuất hiện bệnh VL-LXL lởm chởm, tỷ lệ nhiễm bệnh khoảng 2% - 3%. Những ngày qua, ông cùng với nhân công nhổ bỏ những bụi lúa bị nhiễm bệnh này để tránh lây lan sang những bụi lúa khỏe mạnh. Ông Hùng tâm sự: “Lâu lắm rồi bệnh VL-LXL không xuất hiện, tự nhiên vụ này lại bị trở lại khiến cho tôi trở tay không kịp”.

Theo ghi nhận của chúng tôi, rầy nâu, bệnh VL-LXL xuất hiện rải rác khắp nơi trên địa bàn tỉnh. Những khu vực gieo sạ ngoài lịch khuyến cáo “né” rầy của ngành Nông nghiệp đều bị nhiễm rầy hoặc xuất hiện bệnh VL-LXL rất nhiều. Ruộng lúa 1 ha của ông Nguyễn Văn Vũ, ấp Long Hòa B, xã Long Định, huyện Châu Thành gieo sạ ngoài lịch khuyến cáo đến nay đã được 70 ngày tuổi nhưng bệnh VL-LXL xuất hiện nhiều từ khi cây lúa chỉ mới 1,5 tháng tuổi. Gia đình ông đã tốn rất nhiều chi phí để phun thuốc trừ rầy cũng như nhổ bỏ những bụi lúa nhiễm bệnh.

Trao đổi việc rầy nâu, bệnh VL-LXL xuất hiện trở lại, ông Nguyễn Văn Sinh, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết, theo quy luật, sau 12 đến 14 năm thì bệnh VL-LXL sẽ tái xuất hiện trở lại. Và hiện nay, Tiền Giang nói riêng và các tỉnh, thành ĐBSCL nói chung đã xuất hiện bệnh VL-LXL. Các tỉnh giáp với Tiền Giang như: Long An, Đồng Tháp đang bị rầy nâu, bệnh VL-LXL hoành hành trên lúa hè thu và đang diễn biến rất phức tạp với mật độ, diện tích ngày một tăng cao. Đặc biệt, có nơi bệnh VL-LXL chiếm 50% - 70%. Riêng tại Tiền Giang, diện tích lúa nhiễm rầy nâu cao hơn cùng kỳ năm ngoái khoảng 3.000 ha; bệnh VL-LXL xuất hiện 49 ha ở huyện Tân Phước, Cai Lậy và TX. Cai Lậy. Trong đó, huyện Tân Phước có 30 ha (nhẹ 15 ha, nặng 15 ha), huyện Cai Lậy 10 ha bị nhiễm nhẹ và TX. Cai Lậy 9 ha bị nhiễm nhẹ. Trong 50 mẫu rầy mà Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật lấy ngoài đồng, tỷ lệ rầy nhiễm bệnh VL-LXL chiếm 15%, trong đó huyện Cái Bè 20%, Tân Phước 20%, Gò Công Tây 40%. Ngoài ra, bệnh VL-LXL trước đây 20 ngày là phát hiện thì nay đến 35 ngày.

Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, hiện nay, diện tích nhiễm rầy nâu là 1.796 ha, tập trung giai đoạn tuổi 4 - 5 và một ít giai đoạn tuổi trưởng thành, mật số trung bình 200 - 400 con/m2, chủ yếu trên trà lúa giai đoạn đẻ nhánh - làm đòng tại các huyện Cái Bè, Cai Lậy, Tân Phước, Châu Thành, TX. Cai Lậy... Nguyên nhân chủ yếu là do người dân mạnh ai nấy gieo sạ, không theo lịch thời vụ.

Cán bộ Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh phân tích những cây lúa nhiễm bệnh VL-LXL ở xã Tân Hòa Tây, huyện Tân Phước.

NGÀNH CHUYÊN MÔN VÀ NÔNG DÂN TÚC TRỰC

Trước diễn biến phức tạp của rầy nâu, bệnh VL-LXL, ông Nguyễn Văn Sinh cho biết: “Hiện cán bộ kỹ thuật của Chi cục tích cực thăm đồng, bám sát đồng ruộng theo dõi diễn biến rầy nâu, bệnh VL-LXL. Đồng thời, chúng tôi tăng cường tập huấn, khuyến cáo nông dân thường xuyên thăm đồng, phát hiện sớm và kịp thời xử lý đối tượng rầy nâu. Đối với các diện tích nhiễm bệnh VL-LXL từ nhẹ đến trung bình, chúng tôi khuyến cáo nhổ bỏ những cây bị bệnh nhằm tránh rầy nâu chích hút phát tán mầm bệnh sang những cây lúa khỏe. Trên những diện tích nhiễm bệnh nặng, không có khả năng phục hồi, chúng tôi đề nghị tiêu hủy để cắt đứt nguồn bệnh”.

Dự báo trong thời gian tới, rầy nâu, bệnh VL-LXL vẫn tiềm ẩn nguy cơ gây hại trên các trà lúa, ông Cao Văn Hóa, Quyền Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) cho biết, bệnh VL-LXL có nguy cơ bùng phát trở lại rất cao. Vì vậy, Sở NN&PTNT đã chỉ đạo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phải hết sức cảnh giác loại bệnh nguy hiểm này. Cán bộ của Chi cục phải thường xuyên có mặt ngoài đồng ruộng theo dõi để có biện pháp khuyến cáo nông dân, cũng như xử lý kịp thời các ổ bệnh mới xuất hiện, không để lây lan trên diện rộng. Ngoài ra, Sở NN&PTNT cũng sẽ siết chặt lại lịch thời vụ xuống giống, nếu diện tích nào xuống giống ngoài khung lịch khuyến cáo “né” rầy mà dẫn đến bệnh VL-LXL thì sẽ không được xem xét hỗ trợ.

Tại buổi làm việc mới đây với các tỉnh, thành ĐBSCL, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Quốc Doanh cho biết, vụ hè thu 2017 ở các tỉnh, thành ĐBSCL bắt đầu xuất hiện rầy nâu, bệnh VL-LXL. Hiện có hơn 8.000 ha lúa có biểu hiện bệnh VL-LXL nên các địa phương không được chủ quan. Bộ NN&PTNT cũng lưu ý các địa phương phải thực hiện nguyên tắc trên 2% diện tích lúa nhiễm bệnh VL-LXL là phải tiêu hủy ngay, tập trung xử lý dứt điểm dịch bệnh.

SĨ NGUYÊN