CPTPP giúp Việt Nam thay đổi cơ cấu sản xuất

ĐBQH Hoàng Văn Cường (Hà Nội) đã khẳng định như vậy khi trao đổi với DĐDN bên hành lang Quốc hội về việc Việt Nam tham gia CPTPP sáng 2-11.

Việc tham gia CPTPP sẽ giúp Việt Nam tham gia sâu hơn vào thương mại toàn cầu.

Theo ông Cường, tích cực lớn nhất mà tất cả chúng ta đều nhìn thấy đó là thị trường xuất nhập khẩu của Việt Nam sẽ được mở rộng. Việt Nam đang có những sản phẩm có thế mạnh và sức cạnh tranh tốt cho thị trường này, như ngành da giày, dệt may, đồ gỗ.

Cơ hội nâng cao năng lực cạnh tranh

Chúng ta cũng có lợi thế rất lớn khi khi Hiệp ước này có hiệu lực, đó là các nước khác sẽ phải dành tỷ lệ cắt giảm các dòng thuế rất cao, có những nước lên tới 95%, thấp nhất như Mexico cũng tới 77,2%. Nhưng Việt Nam chỉ phải cắt giảm ngay lập tức là 66%, 3 năm sau mới nâng lên 86%, có nhiều mặt hàng Việt Nam được quyền bảo lưu đến sau 10 năm. Ví dụ, thịt lợn, thịt gà, ô tô… đây là những sản phẩm có sức cạnh tranh yếu sẽ có thời gian “vực dậy”. Điều này cho thấy, Việt Nam có nhiều cơ hội và thời gian để thay đổi mô hình sản xuất trong nước, nâng cao trình độ về công nghệ, năng lực cạnh tranh.

Nói về thách thức, ông Cường cho biết, có một số sản phẩm Việt Nam không có thế mạnh để cạnh tranh khi tham gia CPTPP, trong đó có ngành chăn nuôi. Nhưng trong thỏa thuận chúng ta cũng có may mắn là được lùi thời gian thực hiện xóa bỏ thuế quan từ 7 – 10 năm.

Bên cạnh đó, cũng có một số thách thức với cả những mặt hàng Việt Nam đang coi là thế mạnh. Đó là trong CPTPP có nguyên tắc 1 đổi 1. Như vậy, muốn xuất khẩu sản phẩm sang một nước trong khối thì nguồn gốc nguyên liệu đầu vào phải sử dụng trong khối. Còn nếu sử dụng nguyên liệu ngoài khối thì chỉ được quyền xuất khẩu 1 sản phẩm trong khối và 1 sản phẩm ngoài khối.

"Do đó, nếu chúng ta không thay đổi một số ngành đang được nhìn nhận là thế mạnh như dệt may, da giày thì sẽ không nắm bắt được cơ hội với CPTPP. “Vì nguồn nguyên liệu hiện nay của Việt Nam chủ yếu phải nhập từ các nước ngoài khối. Cho nên, dù có thế mạnh về sản phẩm này thì lại bị vi phạm vào nguồn gốc sản phẩm không phải trong khối. Đây chính là thách thức lớn nhất với Việt Nam”, ông Cường nói.

Nhưng từ thách thức này lại tạo ra một cơ hội khác cho Việt Nam, đó là thu hút được các nhà đầu tư để tạo ra những doanh nghiệp sản xuất các nguyên liệu nhằm tạo ra chuỗi giá trị tạo ra sản phẩm đó trong nước mà không phải nhập từ bên ngoài.

Đây chính là cơ hội giúp Việt Nam thay đổi cơ cấu sản xuất trong nước, vì hiện nay chúng ta đang gia công là chính, tức nằm ở phân khúc có giá trị gia tăng thấp. Nếu thu hút được các nhà đầu tư vào sản xuất ngay từ công đoạn đầu tiên thì hoạt động sản xuất trong nước sẽ cùng tham gia vào tất cả các khâu trong chuỗi, khi đó giá trị gia tăng sẽ tăng lên.

“Tất nhiên việc này còn phụ thuộc vào chính sách thu hút đầu tư của Việt Nam như thế nào. Đặc biệt, chúng ta đang nhìn thấy lợi thế khi Mỹ - Trung đang xảy ra chiến tranh thương mại, rất có thể nhiều nhà đầu tư hay doanh nghiệp rời bỏ Trung Quốc để sang nước khác. Nếu Việt Nam có chính sách thu hút hấp dẫn thì đây cũng là một cơ hội để thu hút các nhà đầu này để tạo ra các sản phẩm có nguồn gốc từ Việt Nam”, ông Cường cho biết.

Động lực cải cách thể chế

Nếu không làm tốt khâu thu hút đầu tư nước ngoài thì chúng ta vẫn phải phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu không nằm trong khối. Lúc này rất có thể xảy ra nguy cơ những sản phẩm Việt Nam có thế mạnh xuất khẩu cũng trùng với sản phẩm mà Trung Quốc cũng có thế mạnh, như da, giày, dệt, may.

“Không cẩn thận sẽ vấp phải nguy cơ bị hàng Trung Quốc “tuồn” sang Việt Nam nhưng dán mác, “đội lốt” hàng Việt Nam. Điều này rất nguy hiểm vì đã vi phạm vào các thỏa thuận trong CPTPP, khi đó thậm chí không được xuất khẩu mà còn có thể bị trừng phạt”, ông Cường khuyến cáo.

ĐBQH Thạch Phước Bình (Trà Vinh) cho rằng, hiện nay trên thế giới hiện có trên 200 hiệp định thương mại tự do có hiệu lực, và CPTPP nằm trong 200 hiệp định này. Việc tham gia CPTPP sẽ giúp Việt Nam tham gia sâu hơn vào thương mại toàn cầu, và ước tính GDP của nước ta sẽ tăng thêm 1,5 lần, có lợi ích về chính trị đối ngoại, đem lại lợi ích tích cực thúc đẩy hợp tác trong khu vực Châu Á- Thái Bình Dương.

Ông Bình cũng nhìn nhận, việc tham gia CPTPP cũng là động lực để chúng ta cải cách thể chế, vì trong CPTPP có những cam kết về minh bạch hóa và phòng chống tham nhũng. Doanh nghiệp Việt Nam sẽ có lợi ích và cơ hội theo 3 cái lợi như mở rộng thị trường; nâng cao năng lực cạnh tranh trên thế giới; thu hút mạnh mẽ vốn đầu tư nước ngoài và khoa học công nghệ hiện đại.

Tuy nhiên ông Bình cũng chỉ ra những thách thức mà doanh nghiệp Việt Nam cần phải vượt qua đó là phải cạnh tranh gay gắt hơn, không chỉ cạnh tranh với doanh nghiệp nước ngoài mà có sự cạnh tranh ngay với nhau giữa các doanh nghiệp trong nước. Mà theo đó vấn đề minh bạch hóa đối với DNNN, và sở hữu trí tuệ đối với doanh nghiệp ngoài nhà nước đang là những thách thức không nhỏ trong bối cảnh tiêu chuẩn hàng hóa cao, và sự cắt giảm thuế quan.

Theo ĐBQH Hoàng Thị Hoa (Bắc Giang), trong 11 nước tham gia CPTPP thì nước ta là nước có nền kinh tế yếu nhất. Cho nên việc tham gia sẽ giúp Việt Nam được hưởng lợi, tạo thuận lợi cho thương mại, đầu tư xuyên biên giới, viễn thông, môi trường, và minh bạch hóa nền kinh tế, tăng cường mối quan hệ nước ta với các nước thành viên.

Tuy nhiên vì là nước có nền kinh tế thấp nhất nên Chính phủ cần kiểm soát chặt chẽ những rủi ro thách thức để có phương án chủ động, hạn chế thấp nhất rủi ro.Từ đó bà Hoa đề nghị cần lưu tâm tới 3 vấn đề:

Thứ nhất, liên kết các tỉnh trong vùng. Thứ hai, liên kết doanh nghiệp hợp tác xã với hộ nông dân trong sử dụng đất đai để khi hội nhập nông dân có hàng hóa xuất khẩu chứ không sản xuất nhỏ lẻ, giải quyết ứng dụng khoa học công nghệ. Thứ ba, liên kết trường đại học với doanh nghiệp trong đào tạo và nghiên cứu thực tiễn vì có nhiều nước thành công từ mô hình gắn trường đại học với doanh nghiệp để nâng cao trình độ công nhân và tính thực tiễn của giảng viên ứng dụng vào thực tiễn.

“Như ở Đức có trường học hợp tác với 500 doanh nghiệp ở nhiều nước trên thế giới. Do đó chúng  ta cần học hỏi kinh nghiệm này”, bà Hoa cho hay.

(Theo enternews.vn)