Công tác chống khai thác IUU có sự cố gắng, tiến bộ, nhưng chưa đạt mục tiêu

(ABO) Chiều 1-12, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì hội nghị trực tuyến với các địa phương về công tác chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của Ủy ban Châu Âu (EC).

Quang cảnh hội nghị tại điểm cầu tỉnh Tiền Giang.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), sau 5 năm EC cảnh báo “thẻ vàng”, các ban, bộ, ngành Trung ương có liên quan và các địa phương đã tổ chức triển khai các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác IUU. Nhìn chung, tình hình chống khai thác IUU sau 5 năm bị cảnh báo “thẻ vàng” đã chuyển biến tích cực.

Tuy nhiên, hiện công tác chống khai thác IUU vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế, chậm khắc phục trên thực tế tại địa phương và đã được Đoàn Thanh tra của EC ghi nhận, đánh giá và khuyến nghị tại đợt thanh tra lần thứ 3 vào tháng 10-2022.

Theo đó, EC ghi nhận và đánh giá cao quyết tâm chính trị của Việt Nam, đặc biệt là sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Tình hình chống khai thác IUU tại Việt Nam đã có nhiều chuyển biến tích cực hơn so với đợt thanh tra thực tế lần 2 vào năm 2019.

Cụ thể, khung pháp lý đã đáp ứng được yêu cầu quốc tế về chống khai thác IUU và tiếp tục được hoàn thiện theo hướng tích cực; công tác quản lý đội tàu, lắp đặt thiết bị VMS có sự chuyển biến tích cực…

Từ đầu năm đến nay, tỉnh Tiền Giang không có tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài bị bắt giữ.

Tuy nhiên, phía EC cũng cho rằng, nước ta cần tiếp tục rà soát, điều chỉnh một số quy định để tăng cường hiệu quả, hiệu lực chống khai thác IUU. Việc tổ chức triển khai Luật Thủy sản, các quy định chống khai thác IUU phải đồng bộ, xuyên suốt giữa các địa phương.

Công tác quản lý đội tàu theo quy định của pháp luật đã có tiến bộ, nhưng chưa quản lý được toàn bộ đội tàu hiện có. Tình trạng tàu cá tham gia hoạt động khai thác thủy sản chưa đảm bảo đủ điều kiện, không thông báo trước khi cập cảng, rời cảng, khai thác sai vùng, chất lượng nhật ký khai thác không đảm bảo vẫn tiếp tục diễn ra.

Việc thực hiện xác nhận, chứng nhận và truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác trong nước vẫn còn nhiều tồn tại. Tình trạng tàu cá vi phạm khai thác bất hợp khác ở vùng biển nước ngoài vẫn xảy ra.

Từ đầu năm 2022 đến nay, cả nước xảy ra 75 vụ với 104 tàu (919 ngư dân) bị nước ngoài bắt giữ, xử lý tập trung tại các tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định, Khánh Hòa, Bình Thuận, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bạc Liêu, Bến Tre, Cà Mau và Kiên Giang.

Riêng tại tỉnh Tiền Giang, hoạt động chống khai thác IUU đã được triển khai quyết liệt. Trong năm 2022, tỉnh Tiền Giang không có tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài bị bắt giữ.

Tại hội nghị, các bộ, ngành và địa phương đã báo cáo tình hình chống khai thác IUU, những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện. Đồng thời, đưa ra các giải pháp để thực hiện chống khai thác IUU.

Phát biểu kết luận hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh yêu cầu các bộ, ngành liên quan tổng hợp lại các ý kiến xác đáng để xây dựng chương trình hành động mang tính pháp lý để triển khai chống khai thác IUU cho 180 ngày tới đây và có giải pháp lâu dài; từng bộ, ngành, địa phương phải làm những công việc cụ thể.

Thủ tướng Phạm Minh chính cho rằng, công tác chống khai thác IUU của nước ta có sự nỗ lực, cố gắng, tiến bộ, nhưng chưa đạt mục tiêu.

Do đó, nước ta phải tập trung cho công tác này trong 6 tháng tới đây. Chúng ta phải nhận thức rằng, việc thực hiện công tác chống khai thác IUU không phải mang tính đối phó với EU mà là đảm bảo lợi ích cho người dân, quốc gia, nâng cao hình ảnh của đất nước, có trách nhiệm với cộng đồng quốc tế.

Các bộ, ngành và địa phương cần quán triệt tinh thần này từ Trung ương đến người dân. Để thực hiện điều này cần có các biện pháp tuyên truyền, vận động, tạo cảm hứng cho người dân.

Cả hệ thống chính trị và người dân phải vào cuộc; phải thực hiện sâu rộng, có phương pháp, khơi dậy tính tự hào, tự trọng, đoàn kết dân tộc. Các địa phương phải rà soát lại việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình cho các phương tiện.

Đồng thời, rà soát, phân loại xem người dân có thể làm nghề gì, vận động chuyển đổi nghề nghiệp cho phù hợp. Về cơ cấu lại nợ vay, thẩm quyền cấp nào thì cấp đó xử lý; làm việc với các ngân hàng để cơ cấu lại nợ vay, chia sẻ với nhân dân.

Các địa phương vừa phải giáo dục, tạo sinh kế cho người dân, vừa dùng các biện pháp hành chính, nhưng cố gắng không sử dụng các biện pháp hình sự. Việc xử lý phải đảm bảo lợi ích cho người dân, đảm bảo công ăn, việc làm, sinh kế cho người dân.

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu cấp tỉnh phải xuống huyện, cấp huyện phải xuống xã, cấp xã phải xuống nhân dân để lắng nghe ý kiến để tìm cách giải quyết.

Đối với nhóm giải pháp sửa các quy định, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với các bộ, ngành liên quan rà soát xem còn vướng mắc gì thì phải sửa đổi để tháo gỡ khó khăn, tạo cơ hội cho người dân tuân thủ nghiêm quy định pháp luật.

Trong chương trình hành động phải nói rõ nhiệm vụ cụ thể của Chính phủ, các bộ, ngành, cấp tỉnh, xã, phường, người dân. Doanh nghiệp phải hợp tác với người dân để mở rộng thị trường, giúp đỡ sinh kế…

M. THÀNH