Giải pháp nào để cây bàng hồi sinh?

Cách đây hơn chục năm, khi nói đến Tân Phước (Tiền Giang), người ta thường nghĩ ngay đến những cánh rừng tràm, đồng bàng, năn, lác mênh mông bát ngát. Các sản phẩm từ bàng như nón, chiếu, giỏ đệm... đã giúp người dân có thu nhập khá.

Những tưởng cánh đồng năn, lác đã nhường chỗ cho khóm, lúa, khoai mỡ và cây ăn trái. Ai cũng tưởng cây bàng sẽ dần mất đi cùng với tiếng giã bàng đã ăn sâu vào tâm khảm người dân xứ này, nhưng đây đó trong huyện Tân Phước vẫn còn không ít người dân lưu luyến, không nỡ bỏ cây bàng.

Một đêm giữa tháng, trăng tròn, chúng tôi đi chợ Cổ Chi ở xã Tân Hội Đông (Châu Thành), nơi được xem là một trong 3 chợ bán nhiều bàng nhất của tỉnh.

Phơi cây bàng. Ảnh: Hữu Chí

Mới nửa đêm mà chợ đã nhộn nhịp. Khu vực bán cây bàng được xem là nhộn nhịp nhất, nằm phía dưới cầu Cổ Chi, cạnh dòng kinh Trương Văn Sanh, nơi thuận lợi để xuồng ghe neo đậu bốc hàng. Nét đặc trưng của chợ bàng là họp từ lúc nửa đêm nhưng đến 4 giờ sáng thì chợ tan. Bà con đi chợ cũng vội vã về nhà để ra đồng, tối về thì tranh thủ đan đệm, nón và giỏ để kiếm thêm thu nhập, cải thiện đời sống.

Trước kia giã bàng bằng sức người, còn bây giờ bà con sử dụng sức máy để ép bàng. Cây bàng tươi sau khi nhổ về được cho vào máy ép (gồm hai trục thép được kéo bằng máy dầu) ép giẹp ra, phơi khô, ép lại lần nữa rồi mang ra bán cho người đan giỏ, nón. Tại ấp Hưng Phú, xã Hưng Thạnh gần 90% các hộ gia đình đều biết nghề đan nón, giỏ, đan đệm từ bàng.

Một cơ sở làm nón bàng. Ảnh: H.C

Nhu cầu bàng nguyên liệu của các nơi khá cao nên gần đây nhiều hộ nông dân trong huyện Tân Phước có đất ở khu vực vùng trũng đã mạnh dạn đầu tư phát triển diện tích bàng. Nông dân ở khu vực vùng trũng đất phèn ở huyện Tân Phước tập trung phát triển mô hình trồng cây bàng với thu nhập trên 65 triệu đồng/ha.

Cây bàng rất dễ trồng, ít tốn công chăm sóc và ít sâu bệnh. Thời gian từ khi trồng đến khi thu hoạch khoảng 1 năm, nếu chủ động được nguồn nước thì thời gian có thể rút ngắn hơn. Thương lái đến tận ruộng thu mua bàng với giá 16.000 đồng/neo (loại bàng đạt chiều cao từ 1,3m trở lên), mỗi công cho năng suất 700 neo; mỗi ha bàng người nông dân đạt thu nhập gần 65 triệu đồng.

Hiện nay, toàn huyện Tân Phước hiện có khoảng 100 ha bàng, tập trung nhiều nhất ở các xã: Tân Hòa Đông, Thạnh Mỹ, Tân Hòa Thành…Theo đánh giá của Hội Nông dân xã Tân Hòa Đông: Từ khi sản phẩm thủ công từ cây bàng “lên ngôi” (nón bàng buông đã được xuất khẩu) cây bàng cũng lên giá nên một số người dân đã quay lại trồng bàng. Thu nhập từ cây bàng hiện nay có thể cao hơn so với trồng lúa ở vùng đất phèn này. Bàng là loại cây thích hợp với thổ nhưỡng của vùng đất phèn nên chi phí đầu tư cho cây bàng rất ít, không bị sâu bệnh nhiều.

Được biết, trước đây, Liên minh HTX Tiền Giang có đến huyện để khảo sát và dự định phát triển vùng nguyên liệu cây bàng phục vụ xuất khẩu mặt hàng thủ công từ cây bàng. Nhưng vì nhiều lý do khách quan lúc bấy giờ như giá cả, thu nhập... nên đến giờ dự án này vẫn chưa thực hiện được. Hiện Tân Phước vẫn chưa có kế hoạch để phát triển cây bàng, nên chuyện trồng bàng của bà con trong huyện vẫn là tự phát.

Nhiều hộ nông dân trồng bàng vẫn mong dự án này sớm được thực hiện vì ở những vùng đất nhiễm phèn cao không thể trồng lúa được thì trồng bàng lại rất tốt mà đặc điểm thổ nhưỡng của huyện Tân Phước rất phù hợp với cây bàng.

PHƯỚC TÂN