Vàm Láng - thị trấn vùng biển chuyển mình

Từ một làng biển nhỏ bé nằm cạnh sông Soài Rạp năm xưa, Vàm Láng nay đã là một thị trấn nhộn nhịp, khẳng định thế mạnh về đánh bắt, chế biến thủy - hải sản, cùng những dịch vụ thương mại liên quan đến nghề cá của huyện Gò Công Đông.

Chuyển hải sản len bờ ở Cáng cá Vàm Láng.

Vùng đất gắn liền với giai thoại

Là một làng biển rất lâu đời, Vàm Láng đến nay vẫn còn lưu truyền những giai thoại lý thú gắn liền với sự ra đời của tên ấp, tên làng, gắn liền với một thời kỳ lịch sử hình thành và phát triển. Về địa danh “Vàm Láng”, những cư dân cố cựu đất Gò Công lý giải như sau:

Phía ngoài con rạch Cần Lộc đổ ra sông lớn Soài Rạp thông ra biển có một phần nước rộng và sâu gọi là vàm, cách họng vàm không xa có một hà lãng (chỗ nước rộng mênh mông) với nhiều rừng cây dày đặc 2 bên bờ nên có nhiều nai đến uống nước (vì thế hồi xưa chỗ này còn gọi “láng lộc”). Vì vàm ở gần “láng lộc” nên dân địa phương gọi tắt “Vàm Láng”.

Ở thị trấn Vàm Láng hiện có Lăng Ông Nam Hải gắn liền với một giai thoại rằng: Thời ông Huỳnh Văn Bình làm Hương cả (thế kỷ XIX), có một cá Ông lụy, xác tấp vào làng Đồng Hòa (Gia Định) ở bên kia bờ sông Soài Rạp; ông phó Hương cả Vạn phát hiện nhưng chỉ còn khúc giữa của con cá. Dân làng đem về chôn và hốt cốt đem vào đình Kiểng Phước thờ.

Sau một thời gian, ngư dân ở Phước Hải (Bà Rịa) đến Vàm Láng xin thỉnh hài cốt của Ông về Phước Hải và có kể rằng: “Ông về báo mộng cho dân làng Phước Hải do Ông phạm tội với thiên đình, nên khi chết trôi dạt ở 3 nơi: Đầu ở Phước Hải, giữa ở Vàm Láng, đuôi ở Vũng Tàu. Nếu đưa được toàn thân Ông về Phước Hải thì dân làng sẽ ăn nên làm ra”.

Ngư dân Vàm Láng không đồng ý vì nếu cho thỉnh cốt Ông đi thì dân Vàm Láng sẽ thất lộc. Nhân dịp này, ngư dân đóng góp tài lực, vật lực xây dựng Lăng Ông Nam Hải và thỉnh cốt Ông từ Kiểng Phước về thờ. Theo tục lệ hàng năm mỗi lần tổ chức lễ cúng, Hội đồng Khánh tiết Lăng Ông Nam Hải và nhân dân Vàm Láng vào đình Kiểng Phước thỉnh sắc rất long trọng.

Một góc Cảng cá Vàm Láng.

Và thị trấn sầm uất

Vàm Láng hôm nay đang chuyển mình mang dáng vóc 1 thị trấn vùng biển sầm uất với hệ thống đường sá được xây dựng, nâng cấp khang trang, cùng với những dãy phố san sát; những cơ sở kinh doanh, sơ chế hải sản, kinh doanh ăn uống…

Dọc theo 2 bên tuyến đường chính dẫn vào thị trấn là những ngôi nhà tường rộng lớn của nhiều thế hệ cư dân vùng biển chịu thương chịu khó bám biển bao đời nay. Với hơn 70% dân số sinh sống bằng nghề đánh bắt, chế biến thủy - hải sản, nghề biển góp phần đưa thu nhập bình quân đầu người hàng năm của Vàm Láng đều tăng, hiện trên 23 triệu đồng/người.

Điểm nhấn cho sự nhộn nhịp của thị trấn vùng biển này là Cảng cá Vàm Láng nằm cạnh sông Soài Rạp với hàng trăm phương tiện tàu, ghe ra vào hàng ngày. Cảng cá Vàm Láng từ lâu đã được xem là chợ đầu mối thu mua và trung chuyển hải sản sầm uất nhất tỉnh với số lượng cung cấp vài chục ngàn tấn cá, tôm, mực, ghẹ mỗi năm.

Đến đây vào đúng dịp ghe, tàu cặp bến sau chuyến đi biển, chúng tôi chứng kiến cảnh nhộn nhịp, tất bật của bà con khi vận chuyển, thu mua hải sản. Những cần xé đựng các loại hải sản vun đầy được ướp đá tươi rói như: ruốc, mực, tôm, ghẹ, cá các loại… được ngư dân kéo từ dưới khoang lên bờ xếp dài chờ thương lái thu mua.

Theo chị Lan (ấp Đôi Ma 1), mỗi ngày chị ra cảng lựa cá, tôm trong ruốc cho chủ vựa cũng kiếm được hơn 100.000 đồng, cùng với thu nhập của người chồng đi “bạn” cho một sở đáy sông cầu (gần 3 triệu đồng/tháng) cũng đủ sống.

Lựa ruốc ở Cảng cá Vàm Láng.

Theo thống kê, thị trấn Vàm Láng hiện có hơn 500 hộ dân sống bằng nghề đánh bắt, nuôi trồng và kinh doanh dịch vụ thủy sản. Số phương tiện khai thác hải sản của các ngư dân trong thị trấn là gần 500 tàu (chiếm 70% tàu cá của huyện) được đầu tư trang thiết bị khá hiện đại, hàng năm mang về đất liền hơn 20 ngàn tấn hải sản các loại.

Trên địa bàn thị trấn đã hình thành hơn 120 cơ sở sơ chế, chế biến hải sản, chủ lực vẫn là xẻ khô, làm mắm, làm ruốc, sơ chế ghẹ, sơ chế tôm, cua, sơ chế thủy sản đông lạnh phục vụ xuất khẩu, góp phần giải quyết việc làm cho  nhiều lao động nữ ở Vàm Láng có thu nhập tương đối ổn định.

Đặc biệt là nghề chế biến cá khô truyền thống (chủ yếu tập trung ở khu phố Chợ 1 và khu phố Chợ 2, thị trấn Vàm Láng) với số hộ tham gia có quy mô vừa và nhỏ chiếm 38% trên tổng số hộ dân trong khu vực làm nghề chế biến thủy sản (1.338 hộ), đã góp phần giải quyết việc làm thường xuyên cho hơn 500 lao động, đặc biệt là lao động nữ.

Làng nghề chế biến cá khô mỗi năm sử dụng khoảng 5.000 tấn cá các loại, trị giá trên 50 tỷ đồng, cung cấp cho thị trường trên 1.500 tấn khô các loại như khô cá mối, cá lưỡi trâu, cá chỉ vàng, cá đổng, cá đù…

Ngoài việc chế biến cá khô bán lẻ, nhiều hộ còn làm đầu mối thu gom để cung cấp cho các chủ vựa để bán ở thị trường TP. Hồ Chí Minh, TP. Mỹ Tho; vào mùa còn có thương lái từ tỉnh Vĩnh Long, Long An… cũng đến thu mua.

Được biết, Làng nghề chế biến thủy sản Vàm Láng (trong đó có nghề cá khô) được công nhận vào tháng 8-2013 là tín hiệu vui giúp người dân ở đây có điều kiện được đầu tư để phát triển nghề truyền thống, tăng thu nhập cho gia đình.

Ngoài ra, hoạt động đánh bắt, chế biến thủy - hải sản ở Vàm Láng là điều kiện để hoạt động các dịch vụ nghề cá (sửa chữa tàu, ghe, cung cấp dầu, nước đá) cũng như hoạt động thương mại - dịch vụ ở đây phát triển, góp phần giải quyết việc làm cho hàng ngàn lao động.

Làng nghề đóng tàu biển ở Vàm Láng cũng phát triển mạnh theo nghề cá. Nhiều cơ sở đóng ghe cào trên sông Soài Rạp nổi tiếng bởi thợ có tay nghề. Hàng trăm ghe cào loại lớn của ngư dân cửa sông Soài Rạp được đóng mới ở đây.

Theo đánh giá của ngành chức năng huyện Gò Công Đông,  thị trấn Vàm Láng được quy hoạch đô thị ven biển phát triển theo hướng đô thị hóa; khu dân cư mới kết hợp khu dân cư hiện hữu, từng bước hoàn thành các tiêu chuẩn của đô thị loại V. 

Sắp tới, Vàm Láng sẽ triển khai nhiều công trình lớn về giao thông, thoát nước, khu dân cư đô thị, hoàn thiện hơn nữa cơ sở hạ tầng, chất lượng đô thị để phát triển bền vững, góp phần không ngừng nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân vùng biển và ven biển; khai thác có hiệu quả tiềm năng về nghề đánh bắt thủy - hải sản và dịch vụ hậu cần nghề cá.

Về Vàm Láng hôm nay để thấy được sự chuyển mình của một đô thị vùng biển nằm ở cuối dòng sông Soài Rạp đổ ra biển lớn, một vùng đất có những cư dân tuy nhỏ bé nhưng kiên cường chinh phục biển cả trong cuộc đấu tranh sinh tồn với thiên nhiên. Chiều về trên cảng Vàm Láng nhộn nhịp, đông vui bởi cảnh trên bến dưới thuyền tấp nập; đêm xuống thị trấn rực ánh đèn thêm niềm tin vào một tương lai tươi sáng!

PHÙNG LONG