Các giải pháp căn cơ nhằm hạn chế khai thác cát trái phép

Bài 1: Người dân bức xúc trước nạn khai thác cát trái phép

Bài 2: Các giải pháp căn cơ nhằm hạn chế khai thác cát trái phép

Hoạt động khai thác cát trái phép trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua đã gây bức xúc trong nhân dân nên đòi hỏi cần phải có giải pháp căn cơ. Xung quanh vấn đề này, bà Nguyễn Hồng Thủy, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) trao đổi:

Sở TN&MT đã tham mưu HĐND và UBND tỉnh ban hành các văn bản quản lý Nhà nước về tài nguyên khoáng sản trên địa bàn tỉnh đúng theo quy định của pháp luật; thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ trong quản lý, cấp phép hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh.

Các mỏ được cấp phép khai thác khoáng sản đều đã được thăm dò, đánh giá trữ lượng, hồ sơ cấp phép đúng quy định pháp luật về khoáng sản và đúng theo “Quy hoạch thăm dò, khai thác và sử dụng tài nguyên cát lòng sông tỉnh đến năm 2020”.

Một điểm sạt lở ở ấp Thới Thạnh, xã Thới Sơn.

Thời gian qua, Sở TN&MT, Công an tỉnh và Đoạn Quản lý Đường thủy nội địa số 11 đã ban hành kế hoạch liên ngành về việc phối hợp kiểm tra, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác cát lòng sông trên địa bàn tỉnh.

Các ngành đã phối hợp tổ chức kiểm tra theo kế hoạch đề ra, kịp thời phát hiện, xử lý các trường hợp vi phạm trong hoạt động khai thác cát lòng sông trên địa bàn tỉnh. Công tác phối hợp các sở, ngành và các địa phương (đặc biệt là cấp huyện) được thực hiện thường xuyên. Một số huyện đã chủ động phối hợp với các ngành để tổ chức kiểm tra, xử lý có hiệu quả như: huyện Cái Bè, huyện Cai Lậy và huyện Tân Phú Đông.

Tuy nhiên, tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Tiền khu vực vùng giáp ranh giữa các tỉnh vẫn còn xảy ra, gây bức xúc trong dư luận. Các đối tượng vi phạm chủ yếu là một số hộ gia đình, cá nhân vì ham lợi đã lén lút sử dụng phương tiện ghe bơm hút tự chế để khai thác cát trái phép.

Các đối tượng này thường hoạt động vào ban đêm, ngày nghỉ; phạm vi hoạt động dọc theo tuyến sông Tiền với chiều dài khoảng 100 km, gây rất nhiều khó khăn cho công tác kiểm tra, xử lý của ngành chức năng.

Để hạn chế tối đa các hoạt động khai thác khoáng sản trái phép, cần phải có sự phối hợp các ngành, sự chủ động của UBND các cấp (nhất là cấp xã) để kịp thời lập biên bản xử lý vi phạm hành chính, xử lý nghiêm các sai phạm; đồng thời vận động người dân tham gia giám sát, phối hợp các cơ quan chức năng (nhất là UBND cấp xã) để kịp thời xử lý, từ đó sẽ đạt hiệu quả cao hơn.

* Phóng viên (PV): Dư luận tại những khu vực “nóng” ở  cù lao Thới Sơn cho rằng “tình trạng hút cát lậu ngày càng hoành hành là do có hiện tượng bao che của một số cán bộ, vì vậy khi lực lượng chức năng đi kiểm tra không phát hiện, xử lý được. Theo bà, vấn đề này có hay không? Vì sao?

* Bà Nguyễn Hồng Thủy: Đến thời điểm hiện nay, Sở TN&MT chưa phát hiện trường hợp cán bộ, công chức của Sở có hiện tượng bao che, tiếp tay cho các đối tượng khai thác cát lậu.

Sở TN&MT đã ban hành Công văn 1647 về việc tăng cường thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về khoáng sản của UBND cấp xã, cấp huyện và Công văn 3134 về việc đẩy mạnh công tác kiểm tra, xử lý khai thác khoáng sản trên địa bàn.

Qua đó, Sở TN&MT đã đề nghị UBND cấp xã, cấp huyện có tuyến sông Tiền đi qua thực hiện các biện pháp, tăng cường công tác kiểm tra khai thác cát sông trên địa bàn quản lý. Tuy nhiên, do phần lớn các huyện, thành phố, thị xã còn khó khăn về phương tiện, máy móc thiết bị phục vụ công tác kiểm tra nên trong thời gian qua chưa triển khai kiểm tra đồng bộ.

Đến ngày 30-6-2014 chỉ có huyện Cái Bè và Cai Lậy triển khai thực hiện được 18 cuộc; qua kiểm tra phát hiện 9 trường hợp vi phạm, Chủ tịch UBND huyện Cái Bè và huyện Cai Lậy đã ban hành quyết định xử phạt theo thẩm quyền, thu nộp ngân sách Nhà nước với tổng số tiền 60 triệu đồng.

* PV: Dư luận cho rằng hoạt động cấp phép và quản lý hoạt động khai thác cát trên địa bàn tỉnh còn lỏng lẻo, chưa chặt chẽ nên dẫn đến tình trạng hút cát trái phép (trong đó có nhiều trường hợp mượn danh nghĩa thăm dò trữ lượng để khai thác trái phép). Bà có thể cho biết ngành TN&MT sẽ tham mưu lãnh đạo tỉnh có giải pháp gì trong thời gian tới?

* Bà Nguyễn Hồng Thủy: Việc cấp phép và quản lý hoạt động khai thác cát trên địa bàn tỉnh đã đi vào nền nếp. Sở TN&MT đã phối hợp với cơ quan chức năng và địa phương thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ trong quản lý, cấp phép hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh. Trên địa bàn tỉnh không có trường hợp doanh nghiệp mượn danh nghĩa thăm dò trữ lượng để khai thác cát khi chưa được cấp phép. Toàn tỉnh hiện có 2 mỏ đang khai thác theo giấy phép của UBND tỉnh cấp.

Những giải pháp để tăng cường quản lý hoạt động khai thác cát trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới là tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục nhân dân nơi có mỏ khoáng sản về mục đích, yêu cầu, hiệu quả của việc khai thác khoáng sản và hướng dẫn, vận động người dân tham gia giám sát, phối hợp với các cơ quan chức năng để kịp thời xử lý theo quy định.

Việc cấp phép khai thác cát phải thực hiện đúng theo quy hoạch được phê duyệt, tạm dừng khai thác cát tại các khu vực có hiện tượng bất thường về môi trường như sạt lở bờ sông. Trên cơ sở sản lượng cấp phép khai thác hàng năm có quy định cụ thể về số lượng phương tiện được phép khai thác, công suất gàu, số giờ được phép khai thác trong ngày,... để bảo đảm doanh nghiệp khai thác với công suất tối đa thì vẫn không vượt công suất được cấp phép.

Tổ chức thực hiện thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh theo quy định tại Nghị định 203/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định về phương pháp tính, mức thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản.

Đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo ngành chức năng xem xét bố trí kinh phí hàng năm cho cấp huyện để trang bị các thiết bị, phương tiện phục vụ công tác kiểm tra hoạt động khai thác cát trên sông. Sở TN&MT phối hợp Công an tỉnh, các ngành chức năng và địa phương tăng cường thanh tra, kiểm tra hoạt động khai thác khoáng sản theo kế hoạch thanh tra, kiểm tra hàng năm; thường xuyên tổ chức kiểm tra đột xuất theo phản ảnh của nhân dân, chính quyền địa phương.

Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trong khai thác khoáng sản, thực hiện tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm theo quy định tại Nghị định 142/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước và khoáng sản.

Cục Thuế tỉnh chủ trì phối hợp các ngành chuyên môn tăng cường quản lý, kiểm tra về nghiệp vụ thuế, kê khai thuế, nộp phí bảo vệ môi trường, có giải pháp chống thất thu thuế đối với từng doanh nghiệp khai thác khoáng sản, đảm bảo đúng thực tế doanh thu, sản lượng khoáng sản khai thác; tham mưu UBND tỉnh tiếp tục xin ý kiến Bộ Tài chính về việc khoán thu thuế và phí đối với khai thác cát theo sản lượng cấp phép khai thác hàng năm của từng mỏ.

UBND cấp huyện, xã phải chủ động tổ chức kiểm tra và xử lý các vi phạm theo thẩm quyền được quy định tại Nghị định 142/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước và khoáng sán; các trường hợp vượt thẩm quyền xử lý thì lập biên bản tại hiện trường, chuyển đến cơ quan có thẩm quyền xử lý theo quy định.

UBND cấp huyện chỉ đạo UBND cấp xã tiến hành rà soát, thống kê các phương tiện hành nghề bơm hút cát trên địa bàn để tuyên truyền, vận động các đối tượng này cam kết chấp hành và thực hiện đúng các quy định pháp luật; chỉ được mua cát tại các mỏ được cấp phép khai thác, tuyệt đối không được bơm hút trái phép.

Để thực hiện có hiệu quả các giải pháp nêu trên cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các sở, ngành chức năng và đặc biệt là sự chủ động thanh tra, kiểm tra của UBND cấp huyện, xã theo chức năng, nhiệm vụ được giao.

* PV: Xin cảm ơn bà!

Phùng Long (thực hiện)