Bảo đảm công khai, dân chủ, công bằng, đúng đối tượng, đúng pháp luật trong thực hiện đặc xá năm 2025

Để bạn đọc hiểu rõ hơn về Đặc xá năm 2025 và những nỗ lực của Bộ Công an thực hiện Quyết định của Chủ tịch nước, giúp đỡ người được đặc xá tái hoà nhập cộng đồng, phóng viên Báo CAND đã phỏng vấn Trung tướng Lê Văn Tuyến, Thứ trưởng Bộ Công an, Ủy viên Thường trực Hội đồng Tư vấn đặc xá năm 2025; Trưởng Ban chỉ đạo Đặc xá Bộ Công an về các vấn đề này.

Đặc xá là một chủ trương lớn, thể hiện chính sách khoan hồng, nhân đạo của dân tộc ta, chế độ ta đối với người bị kết án phạt tù nhằm khuyến khích họ cải tạo, rèn luyện trở thành người có ích cho xã hội. Để bạn đọc hiểu rõ hơn về Đặc xá năm 2025 và những nỗ lực của Bộ Công an thực hiện Quyết định của Chủ tịch nước, giúp đỡ người được đặc xá tái hoà nhập cộng đồng, phóng viên Báo CAND đã phỏng vấn Trung tướng Lê Văn Tuyến, Thứ trưởng Bộ Công an, Ủy viên Thường trực Hội đồng Tư vấn đặc xá năm 2025; Trưởng Ban chỉ đạo Đặc xá Bộ Công an về các vấn đề này.

Thứ trưởng Lê Văn Tuyến.

PV: Thưa đồng chí Thứ trưởng, với vai trò là Thường trực Hội đồng tư vấn đặc xá năm 2025, đồng chí có thể cho biết Bộ Công an đã chủ động tham mưu, đề xuất và chỉ đạo triển khai thực hiện công tác đặc xá như thế nào để bảo đảm nghiêm túc, chặt chẽ, công khai, minh bạch, đúng quy định của pháp luật?

Thứ trưởng Lê Văn Tuyến: Đặc xá là sự khoan hồng đặc biệt của Nhà nước do Chủ tịch nước quyết định tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước hoặc trong trường hợp đặc biệt. Để tiếp tục khẳng định và thể hiện truyền thống nhân ái, bao dung của dân tộc Việt Nam, chính sách khoan hồng của Đảng và Nhà nước ta đối với người bị kết án phạt tù đã ăn năn hối cải, tích cực học tập, lao động cải tạo tiến bộ, mong sớm được hưởng sự khoan hồng, trở thành người có ích cho gia đình và xã hội, ngày 3/3/2025, Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ký Quyết định số 266 về đặc xá năm 2025 nhân dịp 50 năm Ngày Giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/2025).

Thực hiện Quyết định của Chủ tịch nước về đặc xá năm 2025, Bộ Công an đã tham mưu cho Hội đồng Tư vấn đặc xá ban hành Hướng dẫn số 21và nhiều quyết định, kế hoạch và nhiều văn bản chỉ đạo Công an các đơn vị, địa phương, các cơ sở giam giữ triển khai thực hiện công tác đặc xá năm 2025. Có thể nói, ngay sau khi Quyết định đặc xá của Chủ tịch nước thì các cơ sở giam giữ trong cả nước cũng đã tiến hành niêm yết công khai quyết định của Chủ tịch nước và phổ biến tới toàn thể CBCS, phạm nhân được biết, nắm vững các quy định trong quyết định của Chủ tịch nước và Hướng dẫn của Hội đồng Tư vấn đặc xá về đối tượng, tiêu chuẩn để các phạm nhân tự liên hệ, đối chiếu với bản thân để xem mình có đủ điều kiện được đề nghị đặc xá hay không. Căn cứ kết quả rà soát, các cơ sở giam giữ tổ chức cho phạm nhân đủ điều kiện viết đơn đề nghị đặc xá và bản cam kết; cán bộ quản giáo tổ chức họp tổ, đội phạm nhân để bình xét, bỏ phiếu giới thiệu phạm nhân đủ điều kiện; Hội đồng của các trại giam, trại tạm giam, Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh nghiên cứu, xét duyệt, lập danh sách người đủ điều kiện được đề nghị đặc xá…

Qua theo dõi, đến thời điểm này các cơ sở giam giữ đã nghiêm túc triển khai thực hiện quyết định của Chủ tịch nước về đặc xá năm 2025, Hướng dẫn của Hội đồng tư vấn đặc xá, Kế hoạch chỉ đạo của Bộ Công an. Trình tự, thủ tục lập danh sách, hồ sơ người đủ điều kiện được đề nghị đặc xá năm 2025 được thực hiện đúng theo các quy định của pháp luật.

PV: Theo Quyết định về đặc xá của Chủ tịch nước thì từ nay đến ngày đặc xá không còn nhiều; việc triển khai thực hiện được khẳng định là khẩn trương, bảo đảm chặt chẽ, khách quan. Đồng chí có thể cho biết kết quả cụ thể chúng ta đã đạt được tới thời điểm này trong việc xét, đề nghị đặc xá cho những người đủ điều kiện?

Thứ trưởng Lê Văn Tuyến: Thực hiện Quyết định của Chủ tịch nước về đặc xá năm 2025 và Hướng dẫn của Hội đồng tư vấn đặc xá, trong thời gian qua, với tinh thần làm việc khẩn trương, nghiêm túc và trách nhiệm cao, các Tổ thẩm định liên ngành của Hội đồng tư vấn đặc xá và các tổ Chuyên viên giúp việc cho thành viên Hội đồng tư vấn đặc xá thuộc các bộ, ban, ngành như Bộ Công an, TAND tối cao, Viện KSND tối cao, Văn phòng Chính phủ, Văn phòng Chủ tịch nước, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng… đã tiến hành kiểm tra, thẩm định hàng nghìn hồ sơ đủ điều kiện đề nghị đặc xá của các trại giam, trại tạm giam thuộc Bộ Công an, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh và các trại giam do Bộ Quốc phòng quản lý.

Thứ trưởng Lê Văn Tuyến động viên phạm nhân cải tạo tốt để được đặc xá.

Việc xét đề nghị đặc xá cho phạm nhân được tiến hành theo quy trình hết sức chặt chẽ, công khai, dân chủ, khách quan, công bằng, minh bạch, đúng đối tượng, điều kiện theo quy định. Hồ sơ đề nghị đặc xá được kiểm tra, thẩm định qua nhiều cấp với sự tham gia của nhiều cơ quan, ban, ngành chức năng và đặc biệt là sự giám sát của các tổ chức xã hội và nhân dân. Hiện tại, Bộ Công an với vai trò là cơ quan Thường trực của Hội đồng tư vấn đặc xá, chúng tôi đã họp 2 phiên để rà soát, xem xét các trường hợp đủ điều kiện đặc xá, không đủ điều kiện đặc xá để tổng hợp danh sách báo cáo Hội đồng tư vấn trình Chủ tịch nước xem xét, quyết định.

PV: Đồng chí có thể cho biết, những điểm mới của đặc xá năm 2025 so với năm 2024 và những năm trước đây?

Thứ trưởng Lê Văn Tuyến: Quyết định về đặc xá 2025 có một số điểm mới căn bản so với năm 2024 và các năm trước đây. Đó chính là điều kiện xét đặc xá được mở rộng hơn, cụ thể là: về thời gian chấp hành án phạt tù: Quyết định về đặc xá năm 2025 nêu rõ điều kiện để phạm nhân được xét đặc xá phải chấp hành được ít nhất 1/3 thời gian đối với trường hợp bị phạt tù có thời hạn và ít nhất 14 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn. Quyết định đặc xá năm 2024 quy định phải chấp hành án được 1/2 thời gian đối với trường hợp bị phạt tù có thời hạn và ít nhất 15 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân được giảm xuống tù có thời hạn.

Trường hợp có tình tiết ưu tiên để được xét đặc xá thì thời gian chấp hành án phạt tù phải được ít nhất 1/4 thời gian đối với trường hợp bị phạt tù có thời hạn và ít nhất 12 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn, đặc xá năm 2024 định thời gian chấp hành án đối với trường hợp ưu tiên là 1/3 thời gian chấp hành án và ít nhất 13 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân được giảm xuống tù có thời hạn.

Người bị kết án phạt tù không được đề nghị đặc xá cũng quy định thời hạn còn lại trên 8 năm đối với trường hợp quy định tại khoản 1, Điều 11 của Luật Đặc xá và trên 10 năm đối với trường hợp quy định tại khoản 3, khoản 4 Điều 11 Luật Đặc xá. Đặc xá năm 2024 quy định không đề nghị đặc xá khi thời hạn còn lại trên 6 năm đối với trường hợp quy định tại khoản 1, Điều 11 của Luật Đặc xá và trên 8 năm đối với trường hợp quy định tại khoản 3, khoản 4 Điều 11 Luật Đặc xá.

PV: Như đồng chí Thứ trưởng đã chia sẻ thì có thể thấy việc mở rộng điều kiện xét đặc xá năm nay thể hiện chính sách khoan hồng của Nhà nước, đồng thời ghi nhận kết quả trong công tác quản lý, giáo dục, cải tạo phạm nhân. Xin đồng chí có thể chia sẻ thêm về việc xét đặc xá cho phạm nhân có quốc tịch nước ngoài có gì khác so với phạm nhân người Việt Nam hay ko? Để tổ chức đặc xá cho người nước ngoài, chúng ta sẽ làm gì?

Thứ trưởng Lê Văn Tuyến: Luật Đặc xá năm 2018 và Quyết định của Chủ tịch nước về đặc xá năm 2025 quy định cụ thể về đối tượng, điều kiện được đề nghị đặc xá, bảo đảm nguyên tắc dân chủ, khách quan, công bằng, công khai, không phân biệt dân tộc, giới tính, tôn giáo, quốc tịch, thành phần, địa vị xã hội... Do vậy, tất cả các trường hợp đủ điều kiện đều được xem xét đề nghị đặc xá, không phân biệt quốc tịch, dù là phạm nhân người Việt Nam hay phạm nhân người nước ngoài nếu đủ điều kiện theo quy định của Luật Đặc xá 2018 và Quyết định về đặc xá năm 2025 của Chủ tịch nước thì đều được xem xét, đề nghị đặc xá.

Khi có Quyết định đặc xá đối với người nước ngoài, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng chủ trì phối hợp với Bộ Ngoại giao thông báo cho cơ quan đại diện ngoại giao, cơ quan lãnh sự của các nước mà người được đặc xá là công dân biết đề nghị phối hợp thực hiện quyết định đặc xá.

PV: Chúng ta đã chuẩn bị những gì để người được đặc xá sau khi trở về địa phương nhanh chóng ổn định cuộc sống, tái hòa nhập cộng đồng, thưa đồng chí?

Thứ trưởng Lê Văn Tuyến: Thực hiện chính sách khoan hồng của Đảng, Nhà nước và truyền thống nhân đạo của dân tộc, từ trước đến nay, đặc biệt là từ 2009 đến nay, Chủ tịch nước đã 10 lần ký quyết định đặc xá cho gần 100.000 phạm nhân có quá trình cải tạo, lao động, học tập tốt trở về với gia đình, cộng đồng làm công dân có ích cho xã hội. Hầu hết người được đặc xá trở về đã nhanh chóng tái hoà nhập cộng đồng, có cuộc sống ổn định và làm ăn lương thiện, nhiều người trong số họ đã trở thành doanh nhân thành đạt hoặc tích cực tham gia các hoạt động xã hội ở địa phương. Qua theo dõi, chúng tôi thấy tỷ lệ người được đặc xá tái phạm tội là rất thấp. Cụ thể, đặc xá năm 2024, tính đến nay, chỉ có 5 trong tổng số 3.763 người được đặc xá tái phạm tội, chiếm tỉ lệ 0,13%.

Để giúp đỡ những người được đặc xá hòa nhập cộng đồng, Bộ Công an đã chỉ đạo các cơ sở giam giữ thuộc Bộ Công an tổ chức các lớp chuẩn bị hòa nhập cộng đồng cho những phạm nhân đủ điều kiện được đề nghị đặc xá, trang bị những kiến thức cơ bản giúp họ tái hòa nhập cộng đồng, ổn định cuộc sống; chỉ đạo Công an các đơn vị, địa phương chủ động tham mưu cho cấp ủy, chính quyền các cấp có kế hoạch tiếp nhận, quản lý, giáo dục, giúp đỡ người được đặc xá trở về cộng đồng xóa bỏ mặc cảm, làm ăn lương thiện, ổn định cuộc sống, hạn chế tái phạm tội và vi phạm pháp luật. Có thể khẳng định những kết quả trong các đợt đặc xá trước đây đã được nhân dân trong nước đồng tình ủng hộ và dư luận quốc tế đánh giá cao, điều đó tiếp tục khẳng định chủ trương, chính sách nhất quán của Đảng, Nhà nước và pháp luật trong việc thúc đẩy và bảo vệ quyền con người một cách công bằng, bình đẳng.

Những người phạm tội đều có quá khứ lầm lỗi, vi phạm pháp luật, trong quá trình cải tạo, các cán bộ đã giúp họ nhận thức được sai lầm, động viên họ yên tâm cải tạo để được hưởng khoan hồng. Từ đó, đa số các phạm nhân đã ăn năn hối cải, chấp hành nghiêm quy định của cơ sở giam giữ, cải tạo khá tốt, khắc phục hậu quả đã gây ra để được hưởng khoan hồng. Nhiều phạm nhân đã khắc phục hậu quả số tiền rất lớn.

Ngoài ra, các cán bộ còn giáo dục truyền đạt kỹ năng sống, kỹ năng tái hoà nhập cộng đồng đối với người chuẩn bị chấp hành xong án phạt tù. Những người chưa có điều kiện học nghề được dạy nghề, có tay nghề nhất định để sau khi thi hành xong án phạt tù có thể sử dụng nghề được học trong trại giam để làm việc, kiếm sống, không tái phạm tội.

PV: Xin trân trọng cảm ơn đồng chí Thứ trưởng!

Theo Báo điện tử Công An Nhân Dân