Lực lượng Dân quân tự vệ góp phần vào sự nghiệp giải phóng dân tộc

Đại tá CHÂU HOÀNG PHƯƠNG
Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh

Trải qua hàng ngàn năm lịch sử dựng nước và giữ nước, dân tộc Việt Nam luôn phải đương đầu với giặc ngoại xâm để bảo vệ đất nước. Trong quá trình dựng nước và giữ nước, dân tộc ta đã tạo dựng nên truyền thống quý báu: “Ngụ binh ư nông”, “Trăm họ đều là lính”, “Giặc đến nhà đàn bà cũng đánh”, “Động viên toàn dân, vũ trang toàn dân” để giết giặc cứu nước.

Ngày 28-3-1935, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ nhất họp tại Ma Cao (Trung Quốc), Đảng ta đã ra “Nghị quyết về đội tự vệ”. Đây là nghị quyết đầu tiên của Đảng về tổ chức, chỉ đạo xây dựng, huấn luyện và hoạt động của lực lượng tự vệ. Nghị quyết về đội tự vệ đã khẳng định: “Tự vệ đội càng mạnh thì tức là có điều kiện thuận lợi để sau này tổ chức du kích chiến tranh và vũ trang bạo động”. Đây là một dấu ấn quan trọng mở ra một thời kỳ mới, là tư tưởng chỉ đạo chiến lược của Đảng xuyên suốt qua các giai đoạn cách mạng. Có thể nói, Nghị quyết về đội tự vệ là khởi đầu của tư tưởng vũ trang toàn dân và tư tưởng chiến tranh nhân dân với phong trào toàn dân đánh giặc. Đây cũng là một mốc son lịch sử của lực lượng Dân quân tự vệ (DQTV) Việt Nam và ngày 28-3 hằng năm trở thành Ngày truyền thống của lực lượng DQTV.

Ảnh: Cao Lập Đức

Thời kỳ 1930 - 1931, Đảng ta đã xác định lấy đấu tranh chính trị là chủ yếu. Do đó, trong Nghị quyết Hội nghị Trung ương 3 (tháng 3-1931), Đảng ta chủ trương, khi giành được chính quyền thì thành lập “Quân đội công nông”. Phong trào cách mạng của quần chúng đã chuyển từ đấu tranh chính trị từng bước tiến lên đấu tranh vũ trang, kết hợp chặt chẽ đấu tranh chính trị với đấu tranh quân sự. Một số đội du kích ra đời và phát triển thành Trung đội Cứu quốc quân. Lực lượng tự vệ được khẩn trương xây dựng trên khắp các tỉnh. Đảng ta đã chủ trương thành lập các Đội Tự vệ cứu quốc, các tổ, tiểu đội du kích cứu quốc và các đội du kích chính thức, đến tháng 8-1945 lực lượng DQTV đã phát triển lên đến vài chục ngàn người. Ngày 2-9-1945, nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa ra đời, DQTV Việt Nam trở thành lực lượng vũ trang (LLVT) của Nhà nước, 1 trong 3 thứ quân của LLVT nhân dân. Dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ các địa phương ở miền Nam, lực lượng DQTV đã phối hợp với bộ đội chủ lực anh dũng chiến đấu ngăn chặn địch, diệt ác, trừ gian... Ở miền Bắc, lực lượng DQTV phối hợp với Công an nhân dân và Vệ Quốc quân tham gia trừng trị bọn phản động nội địa, tích cực chuẩn bị mọi mặt cho cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.

Hưởng ứng Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh (ngày 19-12-1946), lực lượng DQTV và du kích phát triển rộng khắp trong cả nước và ngày càng lớn mạnh, từ chỗ là LLVT quần chúng do Mặt trận chỉ đạo, DQTV đã từng bước được thống nhất về tổ chức, là một bộ phận trong LLVT nhân dân Việt Nam do các Xã đội, Huyện đội, Tỉnh đội chỉ đạo, chỉ huy và đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của cấp ủy các cấp. Đến đầu năm 1947, lực lượng DQTV đã phát triển lên gần 3 triệu người với đủ các lứa tuổi trai, gái. Trong kháng chiến chống Pháp, DQTV và bộ đội địa phương đã tiêu diệt 23,1 vạn quân địch, làm tan rã trên 20 vạn tên và kiềm chế, phân tán trên 90% tổng số lực lượng địch trên toàn chiến trường. Lực lượng dân quân, du kích và tự vệ đã đóng góp công sức, xương máu vô cùng to lớn vào chiến công chung của toàn dân tộc. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, lực lượng DQTV đã tích cực tham gia khôi phục và đẩy mạnh sản xuất; tham gia bắt gọn nhiều toán biệt kích Mỹ - ngụy. DQTV đã phối hợp với bộ đội, Công an và nhân dân thực hiện “tay cày tay súng, tay búa tay súng” chiến đấu liên tục ngày đêm, bắn rơi 424 máy bay các loại trong tổng số 4.181 máy bay Mỹ bị bắn rơi trên miền Bắc, bắt sống hàng trăm tên giặc lái và hàng chục toán biệt kích, bắn chìm và bắn cháy nhiều tàu chiến địch. DQTV đã chủ động đánh địch bằng mọi thứ vũ khí, vận dụng các hình thức đánh địch hết sức phong phú, sáng tạo trên khắp 3 vùng chiến lược (vùng rừng núi, vùng nông thôn đồng bằng, vùng thành thị); kết hợp chặt chẽ đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang, 3 mũi giáp công đánh địch (quân sự, chính trị, binh vận), hình thành thế trận chiến đấu, phát triển các căn cứ chiến đấu, vành đai du kích, vành đai diệt Mỹ... thực hiện bám trụ kiên cường, giữ thế xen kẽ, cài răng lược với địch. Đây là một phương thức tác chiến độc đáo, sáng tạo của chiến tranh du kích Việt Nam.

Trong giai đoạn cả nước thống nhất, đi lên CNXH, DQTV Việt Nam đã làm nòng cốt cho nhân dân ở cơ sở khắc phục hậu quả chiến tranh, khai hoang hàng triệu ha đất canh tác để nhân dân khôi phục sản xuất, tiếp tục truy quét tàn quân, bọn phản động của địch cài cắm lại. Hàng triệu lượt người tham gia xây dựng tuyến phòng thủ biên giới, phối hợp và phục vụ bộ đội chiến đấu, góp phần quan trọng vào thắng lợi của 2 cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc ở biên giới phía Bắc và biên giới Tây Nam, thực hiện tốt việc bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của đất nước. Cùng với các lực lượng khác, DQTV đã góp phần làm thất bại chiến lược “Diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, thực sự là công cụ chủ yếu bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền, bảo vệ nhân dân ở cơ sở. Qua các thời kỳ cách mạng đã có 370 tập thể và 284 cá nhân được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân.

Ở Tiền Giang, qua 30 năm kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, quân và dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng đã chiến đấu kiên cường, góp phần giành thắng lợi hoàn toàn, thống nhất đất nước. Lực lượng dân quân du kích Tiền Giang đã phát huy cao độ truyền thống đấu tranh kiên cường, bất khuất của các thế hệ cha anh, lớp này ngã xuống lớp khác tiếp tục lên đường, đời con nối tiếp đời cha đánh giặc. Có hơn 27.000 liệt sĩ, trên 15.000 đồng bào ngã xuống, 5.000 thương binh, 4.000 người bị cầm tù và hàng vạn người bị thương tật, 87 tập thể và 51 cá nhân được Nhà nước tuyên dương Anh hùng. Riêng dân quân du kích, trong 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ đã có 20 xã, 1 đơn vị, 8 cá nhân được tuyên dương Anh hùng. Những tấm gương Anh hùng đã hiến dâng trọn cuộc đời mình cho sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc như các đồng chí: Ngô Văn Nhạc, Nguyễn Văn Đẩu, Lê Thị Hồng Gấm...

Sau khi đất nước thống nhất, lực lượng DQTV trên cả nước và tỉnh Tiền Giang tiếp tục phát huy tốt vai trò trong điều kiện mới, là thành phần quan trọng trong LLVT 3 thứ quân, nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở cơ sở. Lực lượng DQTV còn phát huy tốt vai trò xung kích trong lao động sản xuất, phòng chống khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, tìm kiếm cứu hộ cứu nạn..., đóng góp tích cực phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.

Những năm gần đây, nhất là từ khi có Chỉ thị 16/CT-TW ngày 15-10-2002 của Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa IX về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng DQTV và lực lượng Dự bị động viên trong tình hình mới” và Luật DQTV, lực lượng DQTV được cấp ủy, chính quyền các cấp, các cơ quan, tổ chức, các tầng lớp nhân dân quan tâm chăm lo và xây dựng mọi mặt, nhờ đó có bước phát triển toàn diện, được chỉ huy thống nhất, quản lý chặt chẽ.

Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các địa phương, lực lượng DQTV được xây dựng vững mạnh, rộng khắp, đặc biệt là các địa bàn trọng điểm về quốc phòng - an ninh; có tổ chức biên chế, thành phần, số lượng phù hợp với đặc điểm địa bàn, chất lượng tổng hợp được nâng cao, nhất là chất lượng chính trị. Các địa phương đã chú trọng làm tốt công tác xây dựng đội ngũ cán bộ Ban Chỉ huy Quân sự cấp xã, gắn với tạo nguồn cán bộ trong hệ thống chính trị ở cơ sở. Nhiều mô hình điểm về tổ chức, hoạt động của DQTV đã được xây dựng, nhân rộng và phát huy hiệu quả.

Để xây dựng lực lượng DQTV vững mạnh, rộng khắp, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, các cấp ủy, chính quyền, đoàn thể cần tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ sau:

Tiếp tục tuyên truyền sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân về công tác quân sự, quốc phòng; đặc biệt là tuyên truyền Luật DQTV, các chỉ thị, nghị quyết của Đảng và Nhà nước… về DQTV nhằm nâng cao ý thức, trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị và toàn dân đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, trên cơ sở đó phát động quần chúng tích cực, tự giác tham gia xây dựng lực lượng DQTV; chủ động rà soát, bổ sung và kiểm tra, đôn đốc thực hiện các kế hoạch xây dựng lực lượng DQTV, coi đây là nội dung thiết thực của địa phương, cơ sở trong thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”, trên cơ sở đó phát động quần chúng tích cực, tự giác tham gia xây dựng lực lượng DQTV vững mạnh về mọi mặt.

Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp đối với lực lượng DQTV theo Chỉ thị 16-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa IX về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng DQTV và lực lượng Dự bị động viên trong tình hình mới. Phát huy vai trò nòng cốt của cán bộ, đảng viên trong lực lượng DQTV. Có kế hoạch bồi dưỡng, phát triển đảng viên trong lực lượng DQTV, thường xuyên củng cố, kiện toàn chi bộ quân sự ở các xã, phường, thị trấn có cấp ủy.

Kiện toàn về tổ chức, quan tâm xây dựng lực lượng DQTV theo phương châm “Vững mạnh, rộng khắp”. Tổ chức biên chế lực lượng DQTV có số lượng, trang bị phù hợp với đặc điểm, tình hình của từng địa phương, đơn vị. Coi trọng công tác giáo dục chính trị tư tưởng, nâng cao chất lượng huấn luyện, đảm bảo cho lực lượng DQTV có bản lĩnh chính trị vững vàng, trình độ và khả năng sẵn sàng chiến đấu cao, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đề ra.

Tập trung xây dựng các tổ chức Đảng đạt trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Bằng nhiều giải pháp tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức Đảng và chất lượng cán bộ, đảng viên. Thực hiện nghiêm túc Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ gắn với đẩy mạnh thực hiện việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Kỷ niệm 82 năm Ngày truyền thống của lực lượng DQTV là dịp để chúng ta ôn lại lịch sử, truyền thống vẻ vang của dân tộc, bản chất, truyền thống tốt đẹp, những chiến công oanh liệt của lực lượng DQTV. Qua đó, khơi dậy niềm tự hào, tự tôn dân tộc, nâng cao lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, ý chí quật cường, ý thức tự lực, tự cường vượt qua mọi khó khăn, thử thách; ra sức xây dựng lực lượng DQTV ngày càng vững mạnh, xứng đáng với lời khen ngợi của Bác Hồ kính yêu: “Dân quân tự vệ và du kích là lực lượng của toàn dân tộc, là một lực lượng vô địch, là bức tường sắt của Tổ quốc. Vô luận địch nhân hung bạo thế nào, hễ đụng vào lực lượng đó, bức tường đó thì địch nào cũng tan rã”.

C.H.P