Không tuân thủ lịch thời vụ, thiệt hại khó lường

Dự kiến hệ thống công trình dự án Phú Thạnh - Phú Đông (Tân Phú Đông) vận hành lấy nước phục vụ sản xuất từ đầu tháng 7. Tuy nhiên, đến thời điểm này, phần lớn diện tích sản xuất lúa trong vùng dự án đã xuống giống.

Tiềm ẩn nguy cơ

Trong những ngày cuối tháng 5, nước kinh trong vùng dự án Phú Thạnh - Phú Đông vẫn còn nhiễm phèn nặng, độ mặn ngoài sông còn cao, hệ thống công trình trong vùng dự án vẫn chưa vận hành lấy nước phục vụ sản xuất. Tuy nhiên, nông dân vùng dự án thuộc 2 xã Phú Thạnh, Phú Đông đã tất bật xuống giống và nhiều cánh đồng, lúa đã lên xanh. Những diện tích còn lại, nông dân cũng đã làm đất xong, đang tích cực chuẩn bị xuống giống.

Anh Lê Văn Tốt, Trưởng ấp Cả Thu 1 (Phú Thạnh) cho biết, toàn ấp có 262 ha sản xuất lúa, đến thời điểm này, người dân đã xuống giống 238 ha. Hiện nay, nước trong các tuyến kinh nội đồng còn rất xấu nhưng người dân vẫn bơm vào ruộng.

“Lâu nay người dân vùng này sau khi ăn Tết Nguyên đán xong là bắt đầu cày ải, khi xuất hiện những cơn mưa đầu mùa, nông dân tiến hành sạ khô. Nếu độ mặn trên sông xuống chậm, nắng hạn kéo dài, những diện tích lúa này rất khó cầm cự được” - anh Tốt cho biết.

Xuống giống sớm hơn lịch thời vụ bằng hình thức sạ khô trong vùng dự án Phú Thạnh - Phú Đông tiềm ẩn nhiều nguy cơ, đây là một thói quen lâu nay chưa thay đổi được.

Anh Lương Công Thạnh, Trưởng ấp Cả Thu 2 (Phú Thạnh), cũng cho biết dù khuyến cáo thời điểm xuống giống bắt đầu từ ngày 1-7 theo lịch thời vụ nhưng nông dân vẫn không tuân thủ. Hiện nay, nước trong kinh rất cạn, rác và phèn đọng rất nhiều sau nhiều tháng không thoát được, nguồn nước này không đảm bảo cho cây lúa phát triển.

Tại xã Phú Đông, tình trạng cũng xảy ra tương tự. Tính đến cuối tháng 5, ấp Bà Tiên 1 đã xuống giống khoảng 95% diện tích. Trà lúa nhiều lứa tuổi: mới xuống giống, xuống giống từ 15 - 20 ngày. Tất cả các diện tích này đang gặp khó khăn về nước, nông dân chỉ còn biết trông chờ trời mưa.

Nhiều diện tích lúa đang bị cỏ tấn công nhưng không thể phun thuốc diệt trừ vì ruộng không có nước. Còn ấp Bà Tiên 2 có 118 ha sản xuất lúa, đến nay đã xuống giống trên 80 ha, diện tích còn lại nông dân cũng sẵn sàng xuống giống.  

Ông Võ Văn Ngân, Phó Chủ tịch UBND xã Phú Đông cho biết, trước mùa vụ, ngành Nông nghiệp huyện và các xã bàn rất kỹ để đưa ra lịch thời vụ né mặn, đảm bảo sản xuất an toàn; đồng thời khuyến cáo nông dân sản xuất tuân thủ theo lịch.

Tuy nhiên, thói quen lâu nay của nông dân nơi đây xuống giống khi có mưa đầu mùa vẫn chưa bỏ và xuống giống không đồng loạt nên thường xảy ra sâu bệnh. Theo ông Ngân, hiện nay trên địa bàn xã, người dân xuống giống trên 90% diện tích. Khả năng hết tuần này, 100% diện tích sản xuất lúa trong vùng dự án của xã sẽ xuống giống hết.

“Nhờ thời gian qua có mưa nên lúa còn cầm cự được. Nếu xảy ra hạn, những diện tích này có nguy cơ bị thất trắng. Vấn đề hiện nay là tranh thủ vận hành công trình lấy nước sản xuất khi điều kiện cho phép để cứu những diện tích lúa trong vùng dự án” - ông Ngân đề nghị.

Rủi ro cao, hiệu quả  thấp

Theo ông Nguyễn Văn Hải, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Tân Phú Đông, việc vận hành công trình trong vùng dự án thời gian qua cho thấy thường khoảng giữa tháng 7 các cống mới có thể lấy nước phục vụ sản xuất. Vì thế, lịch thời vụ hợp lý là xuống giống từ đầu tháng 7 đến ngày 10-7.

Tuy nhiên, dù còn khoảng hơn 1 tháng nữa mới đến lịch xuống giống, nhưng mới đến cuối tháng 5, toàn khu vực dự án Phú Thạnh - Phú Đông đã xuống giống khoảng 1.200 ha. Trong đó, lúa đang ở giai đoạn từ 1 - 10 ngày tuổi khoảng 274 ha, trong khi độ mặn ngoài sông và chất lượng nước trong kinh nội đồng chưa đảm bảo xuống giống.

Cũng theo ông Hải, tất cả diện tích đã xuống giống trong thời gian qua đều sạ khô và phần lớn sử dụng giống OM 3536. Nông dân tranh thủ xuống giống sớm để kịp thời gian sản xuất vụ 3 (vụ lúa ngành Nông nghiệp khuyến cáo không sản xuất).

Theo ông, đối với hình thức sạ khô mà người dân đang áp dụng nảy sinh ra một vấn đề quan tâm. Đó là sạ khô phải sử dụng nhiều giống trong lúc giá giống đang rất cao làm tăng chi phí sản xuất. Sạ khô sẽ dễ bị lộn với lúa của vụ trước còn sót lại dẫn đến chất lượng lúa thấp, giá lúa bán bị giảm.

Hơn nữa, việc sạ theo hình thức này trong điều kiện thiếu nước sẽ rất khó phòng trị sâu rầy và cỏ tấn công. Mặt khác, việc sản xuất trong điều kiện nguồn nước không đảm bảo, trời không mưa kéo dài vào đầu vụ, cây lúa phát triển kém. Đến khi có nước đầy đủ cũng là lúc cây lúa đã già, bụi không nở được nên năng suất thường thấp.

Thực tế các năm qua cho thấy, những diện tích xuống giống trong điều kiện nguồn nước không đảm bảo cho sản xuất như vào thời điểm này, năng suất chỉ đạt khoảng 3 tấn/ha. “Trước đây chưa bao đê, mùng 5 tháng 5 (âl) là thời điểm nông dân bắt đầu xuống giống. Những năm qua, đê bao trữ ngọt của dự án đã có, bà con vẫn làm như thế.

Giải quyết vấn đề này, chính quyền các xã cần phải tuyên truyền cho dân biết, ngành Nông nghiệp tăng cường triển khai các mô hình điểm để người dân thay đổi dần thói quen; đồng thời cần làm việc với các chủ máy cày và yêu cầu họ chỉ bắt đầu cày làm đất từ giữa tháng 6.

Chúng ta đã tham mưu chỉ đạo sản xuất thì cũng cần phải điều hành sản xuất theo hướng đã chỉ đạo, có như thế sản xuất mới đạt hiệu quả, không thể để tình trạng như thế tiếp diễn. Trong tình hình biến đổi khí hậu ngày càng rõ rệt theo hướng khắc nghiệt hơn, rủi ro trong những trường hợp sản xuất như thế này sẽ càng cao hơn” - ông Hải phân tích.   

Trước thực trạng sản xuất vụ hè thu ở Tân Phú Đông, giải pháp trước mắt để cho cây lúa cầm cự khi thiếu nước, cơ quan bảo vệ thực vật cho biết, nông dân nên phun phân bón lá để cho rễ lúa có thể bám sâu vào trong đất và khi đó cây lúa có thể cầm cự thêm khoảng 7 ngày. Để tránh cỏ, lúa mầm, nông dân cần phun thuốc diệt mầm trước khi xuống giống từ 5 - 7 ngày.

Về trách nhiệm của ngành, ông Trần Hoàng Bá, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT chỉ đạo Công ty TNHH Một thành viên Khai thác công trình Thủy lợi theo dõi chặt chẽ diễn biến mặn trên sông, khu vực nội đồng, khi độ mặn cho phép cần tranh thủ lấy nước vào.

Đối với việc lấy nước tháo rửa phèn chưa phục vụ sản xuất trong trong tháng 6 này, các cơ quan chức năng cần thông báo cho dân biết để nông dân không lấy nước lên ruộng. Bên cạnh đó, công tác thủy lợi nội đồng trong vùng dự án còn rất yếu, khả năng trữ nước ngọt của các tuyến kinh thấp, các xã, ấp cần làm tốt công tác vận động nhân dân hưởng ứng việc nạo vét kinh mương, lên kế hoạch nạo vét các tuyến kinh hàng năm nhằm tăng khả năng trữ nước ngọt, hoàn thiện dần dự án.

NGÔ VĂN