Góc nhìn về Internet và đời sống

Trong xu thế phát triển và hội nhập toàn cầu, đã xuất hiện nhiều khái niệm mới với các chuẩn mực mới được nhiều nhà nghiên cứu nêu ra. Ví dụ như khái niệm “công dân toàn cầu”, biểu hiện rõ nét nhất của nó chính là tác động của Internet.

Nhìn lại hơn một thập kỷ qua, với sự phát triển như vũ bão của công nghệ thông tin (CNTT), nổi trội là Internet, mỗi con người trên hành tinh cho dù sinh sống ở bất cứ nơi đâu cũng có thể “đồng hành trên xa lộ thông tin”; hay nói cách khác, Internet xâm nhập bất cứ ngõ ngách nào trong đời sống. Xin gợi mở đôi điều như thế để chúng ta cùng nhìn nhận Internet chính là thành quả chung của nhân loại, là tài nguyên với biết bao tiện ích và chính chúng ta cùng hưởng thụ.

Đối với nước ta, Chính phủ đã xác định: Phấn đấu đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển mạnh về CNTT. Trên lộ trình thực hiện, chúng ta đã được tiếp cận và triển khai nhiều dự án từ cấp vĩ mô đến vi mô mang lại nhiều thành quả tích cực trên nhiều lĩnh vực.

Nói đến CNTT, Internet, điều đầu tiên chúng ta thường nghĩ đến như là phương tiện, công cụ cần phải có, đó là chiếc máy vi tính (MVT). Và trong nhiều vấn đề có liên quan, đã có nhiều ý kiến nêu vấn đề về văn hóa máy tính; đồng thời khuyến nghị về những mặt trái của nó.

Khách hàng tìm kiếm thông tin tại một điểm truy cập Internet công cộng. Ảnh: Vân Anh

Có thể nói, tất cả các công việc liên quan đến sử dụng CNTT  đều thông qua chiếc MVT. Vì vậy mọi tổ chức và cá nhân đều trang bị cho nhu cầu, thế nhưng trong một số hoạt động xã hội, dường như lại có hiện tượng một số cơ quan, gia đình, cá nhân đã tiêu quá nhiều tiền của vào một công việc hoàn toàn có thể tiết kiệm, đó là sử dụng đúng việc, đúng chỗ các chức năng của MVT.

Thực tế cho thấy, một khi MVT gia nhập vào đời sống gia đình thì lập tức thể hiện tính hai mặt của nó. Nếu một mặt, MVT của nhiều gia đình sử dụng một cách hữu ích phục vụ học tập, nghiên cứu, đáp ứng nhu cầu tri thức, giao tiếp, ngay cả giải trí… thì mặt khác, ở một số gia đình, MVT nối mạng Internet chủ yếu “chạy theo thời”, cho khỏi thua kém người ta, cha mẹ ít quan tâm kiểm soát…

Vì thế MVT hầu như chỉ để chơi điện tử, “tán gẫu trên mạng”, xem phim online, thậm chí vào các website xem nội dung xấu… từ đó dẫn đến hệ quả tiêu cực từ hiện tượng này như thế nào thì như chúng ta đã biết. Đối với không ít cơ quan, dù trang bị MVT hiện đại, phục vụ cho công việc có liên quan, song hiệu quả chưa cao, chủ yếu là thay thế cho máy đánh chữ trước đây; thậm chí ở một vài nơi, ngay trong giờ làm việc có hiện tượng cán bộ, công chức ngồi trên máy chơi game, tệ hại hơn là “nghiện phim đen”…

Rồi đây, tỷ lệ MVT trên đầu người sẽ tiếp tục lên cao, số lượng người sử dụng Internet sẽ rất lớn, nhưng những con số đó sẽ giảm ý nghĩa, gây lãng phí lớn, ngay cả có nhiều tác hại khó lường nếu chúng ta không thể chế hóa việc sử dụng MVT, có lẽ cốt lõi của thể chế chính là các tiêu chí dựa trên nền tảng văn hóa (xin tạm đề xuất là văn hóa máy tính). Thiết nghĩ đây cũng là công việc vừa trước mắt, vừa lâu dài, rất cần và rất quan trọng, cần sớm hình thành và hoàn thiện trong nhận thức chung của xã hội.

Ở một góc nhìn khác cho thấy, chiếm tỷ lệ cao sử dụng MVT là giới trẻ, bởi CNTT phát triển vượt bậc chỉ trong vài thập niên qua. Đặc biệt là giáo viên và học sinh, sinh viên khai thác tối đa cho nhu cầu dạy và học. Điều đó là đáng khuyến khích, nhưng không thể khai thác “vô tội vạ”, bởi “trên xa lộ thông tin” chứa đựng cả thông tin hữu ích và tác hại.

Vì vậy, vấn đề định hướng, hướng dẫn, cần thiết phải tuân thủ (bắt buộc) cho giáo viên, học sinh, sinh viên trong việc truy cập Internet là công việc thuộc trách nhiệm của các cơ quan hữu quan, trực tiếp là cơ quan chủ quản. Đây là vấn đề vừa rộng vừa cụ thể, trong phạm vi gợi mở xin chỉ nêu điều kiện cần là: Cần phân biệt thông tin chính thống, thông tin không chính thống và việc dẫn nguồn chính là cơ sở xác định.

Chúng ta đang và sẽ đồng hành với thời đại CNTT, Internet, câu chuyện về văn hóa máy vi tính chắc chắn sẽ còn dài với nhiều góc nhìn để làm sao khai thác nguồn tài nguyên này tốt nhất. Mong rằng những gợi mở qua “câu chuyện hôm nay” sẽ là đề tài có nhiều người tham gia…

NGƯỜI SÔNG TIỀN