Đảng phải chịu trách nhiệm trước dân về những quyết định của mình

Ngay sau khi Quốc hội thông qua Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (sửa đổi), sáng 28-11, bên lề kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XIII, Phó Chủ tịch Quốc hội, Phó Chủ tịch Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992, Uông Chu Lưu đã có cuộc trao đổi với báo chí xung quanh vấn đề này.

Phóng viên (PV): Điểm đổi mới nhất trong bản Hiến pháp lần này về quyền con người được dư luận đồng tình, đánh giá cao, đồng chí có ý kiến gì về vấn đề này?

Đồng chí Uông Chu Lưu: Bản Hiến pháp sửa đổi lần này đã thể chế hóa cương lĩnh của đất nước, phát huy được dân chủ, đại đoàn kết toàn dân, đề cao được quyền con người, quyền nghĩa vụ cơ bản của công dân, là phân định rõ được nhiệm vụ của cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp.

Trước đây, Chương 5 của Hiến pháp năm 1992 nói về quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân. Nhưng đợt sửa đổi Hiến pháp lần này thì chúng ta đưa Chương 5 đó lên ngay sau Chương 1 về Chế độ chính trị, và được đặt ở Chương 2 của bản Dự thảo Hiến pháp. Riêng bố cục này đã thể hiện tầm quan trọng, vị trí của quyền con người.

Bên cạnh đó, tên Chương cũng đã có sự thay đổi, trước đây là “Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân”, còn bây giờ là “Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản công dân” để khẳng định Nhà nước ta cam kết bảo đảm, bảo vệ, tôn trọng quyền con người, quyền công dân đúng như công ước quốc tế mà nước ta đã là thành viên, và đây cũng là thành quả của hơn 30 năm đổi mới, của sự phát triển đất nước chúng ta.

Có thể nói, trong chương đó có rất nhiều điều khoản làm rõ quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, trách nhiệm của Nhà nước trong việc bảo đảm đó. Và trường hợp nào hạn chế quyền con người, quyền công dân thì phải do Hiến pháp luận định, trong trường hợp thật cần thiết vì những lý do rất cụ thể đã được quy định rõ trong Hiến pháp.

PV: Thưa đồng chí, Đảng Cộng sản Việt Nam có vai trò như thế nào trong bản Hiến pháp sửa đổi này?

Đồng chí Uông Chu Lưu: Trở lại Điều 4, Hiến pháp sửa đổi của chúng ta lần này khẳng định vị trí, vai trò của Đảng Cộng sản Việt Nam, trong đó có một số điểm lớn. Một là, Hiến pháp lần này thể hiện rõ hơn bản chất của Đảng ta, đây là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của cả dân tộc Việt Nam, đại biểu trung thành của giai cấp công nhân, đồng thời cũng là đại biểu trung thành của nhân dân lao động, và của cả dân tộc, để nói rằng Đảng là Đảng ta, của dân tộc ta.

Thứ hai, khẳng định vị trí lãnh đạo nhà nước xã hội của Đảng Cộng sản Việt Nam, nhưng điều quan trọng hơn mà cử tri và đại biểu Quốc hội mong muốn là xác định rõ trách nhiệm của Đảng so với bản Hiến pháp trước đây. Trước đây, trong Điều 4 không nói rõ trách nhiệm của Đảng thì lần này khi sửa đổi chúng ta đã đưa vào và nhấn mạnh Đảng phải gắn bó mật thiết với nhân dân, đấy là sức sống của Đảng.

Thứ ba, Đảng phải phục vụ nhân dân, chịu sự giám sát của nhân dân và chịu trách nhiệm trước nhân dân về những quyết định của mình, bởi Đảng lãnh đạo nhà nước xã hội thì phải chịu trách nhiệm về sự lãnh đạo đó, nhưng sự lãnh đạo đó bằng cụ thể là những quyết định của mình. Nếu những quyết định đó không đúng, có thể ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia dân tộc, của nhân dân thì Đảng phải chịu trách nhiệm trước nhân dân, trước dân tộc. Đó là những điểm rất mới.

Còn trong quá trình tham gia sửa đổi Hiến pháp thì ngay bản thân Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp, ngay trong báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp đã nói rằng đây là quá trình thể chế hóa Cương lĩnh xây dựng CNXH trong thời kỳ quá độ được bổ sung, phát triển năm 2011; cụ thể hóa những điểm lớn, những mục tiêu mà Đại hội Đảng đã đề ra.

Chúng ta cũng chịu sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng về mục tiêu, quan điểm, định hướng, cho nên có thể nói Đảng gắn bó mật thiết với quá trình xây dựng bản Hiến pháp này, như Chủ tịch Ủy ban sửa đổi Hiến pháp năm 1992 có nói: Đây là bản Hiến pháp kết tinh giữa ý Đảng, lòng dân phản ánh được ý chí, nguyện vọng của nhân dân, thể chế hóa được đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, thực tiễn Việt Nam, đáp ứng được yêu cầu bảo vệ và phát triển đất nước.

PV: Sự nghiệp phát triển kinh tế đang đặt ra nhiều thách thức cần giải quyết trong thời kỳ đổi mới, vậy Hiến pháp sửa đổi năm 1992 lần này có sự đột phá nào thể hiện điều đó, thưa ông?

Đồng chí Uông Chu Lưu: Chương 3 nói về kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ và môi trường, thì tại Điều 51 của Hiến pháp đã khẳng định mục tiêu mô hình kinh tế của nước ta, đó là thể hiện sự nhất quán khẳng định nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế; và các thành phần kinh tế đều bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh, được đối xử bình đẳng trước pháp luật. Đây là điểm rất quan trọng.

Thứ hai, trong chương về kinh tế nói rõ các thành phần kinh tế đều được nhà nước bảo hộ và không bị quốc hữu hóa tài sản của các nhà đầu tư, của các nhà kinh doanh. Đây là thông điệp mà tôi cho rằng rất quan trọng.

Thứ 3, khẳng định quyền sở hữu hợp pháp của các thành phần kinh tế, của các chủ thể, của cá nhân đều được nhà nước tôn trọng, bảo đảm. Đây là quyền thiêng liêng của họ.

PV: Có ý kiến cho rằng, vấn đề kiểm soát quyền lực chưa được rõ nét trong Hiến pháp sửa đổi, quy định hội đồng hiến pháp được đưa vào dự thảo rồi lại rút ra, ông có đánh giá gì về ý kiến này?

Đồng chí Uông Chu Lưu: Ở đây chúng ta đang triển khai một chủ trương, một chính sách rất lớn đó là kiểm soát quyền lực mà chúng ta đã đưa vào trong Hiến pháp lần này ở Điều 2 nói là Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp, nhằm bảo đảm quyền lực của nhân dân được thực hiện một cách nghiêm chỉnh, hiệu lực, hiệu quả.

Như vậy, cơ chế kiểm soát quyền lực là không đưa hội đồng hiến pháp vào ngay bây giờ nhưng trong các chương, điều khác của hiến pháp đã thể hiện tinh thần nguyên tắc đó. Ví dụ như quyền lập pháp của Quốc hội; quyền hành pháp thuộc về Chính phủ; quyền tư pháp thuộc về các cơ quan xét xử là tòa án, trong các chương đó quy định rõ hơn trách nhiệm, nhiệm vụ quyền hạn của mỗi cơ quan. Chính sự phân công đó cũng là để tạo điều kiện cho hiến pháp kiểm soát quyền lực.

Thứ 2, trong Hiến pháp lần này theo đề nghị của đại biểu quốc hội và cử tri thì chúng ta thấy rằng cần phải ghi rõ vào trong chương hiệu lực hiến pháp một điều khoản về trách nhiệm của đại biểu Quốc hội, của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan khác của Quốc hội, của Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, các cơ quan khác của nhà nước và trách nhiệm của toàn dân trong việc bảo vệ Hiến pháp, bảo đảm tính nghiêm minh, tôn trọng theo quy định Nhà nước pháp quyền.

Đấy là điều đã thể hiện kiểm soát quyền lực, còn trong điều kiện hiện nay với cơ chế bảo hiến hiện có thì lần này Hiến pháp đã quy định rõ hơn trách nhiệm của từng cơ quan; còn hội đồng Hiến pháp là vấn đề còn mới, còn ý kiến khác nhau. Qua quá trình nghiên cứu để thảo luận còn có ý kiến chưa tán thành. Cho nên nếu vấn đề còn có những ý kiến khác nhau, chưa có thực tiễn kiểm nghiệm mặc dù chúng ta biết đó là phương tiện rất cần thiết thì chúng ta vẫn phải tiếp tục nghiên cứu.

PV: Sự đồng thuận của đại biểu trong việc thông qua Hiến pháp đã nói lên điều gì, thưa ông?

Đồng chí Uông Chu Lưu: Bản Hiến pháp này là cả một quá trình làm việc rất công phu, nghiêm túc, phát huy được trí tuệ của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân. Và có thể nói đây là thể hiện ý chí, nguyện vọng của nhân dân, các đại biểu Quốc hội. Vì thế, nên tỷ lệ phiếu tán thành cao.

PV: Xin trân trọng cảm ơn!

(Theo dangcongsan.vn)