Câu chuyện về ca cao: Liệu "gió có đổi chiều"?

Cách đây không lâu, do giá bán trái ca cao tươi đứng ở mức thấp suốt một thời gian dài làm cho thu nhập không đảm bảo, nông dân ở một số nơi đã đốn cây ca cao để trồng cây khác. Theo Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT), tính đến hết tháng 10-2013, cả nước có 22 ngàn ha ca cao, giảm 3.600ha so với năm 2012.

Riêng tại Tiền Giang, mặc dù không có tình trạng đốn bỏ cây ca cao hàng loạt, nhưng người trồng ca cao cũng đã trải qua nhiều thăng trầm, có lúc ca cao giá xuống thấp, nhiều hộ trồng ca cao không chịu đầu tư chăm sóc dẫn đến năng suất kém.

Thậm chí ở huyện Châu Thành, là 1 trong những nơi được triển khai thực hiện Dự án trồng ca cao của tỉnh, nhưng sau 4 năm diện tích ca cao không tăng mà còn giảm khá mạnh, bởi hầu hết nông dân tham gia thực hiện dự án không còn mặn mà với ca cao, do hiệu quả kinh tế của cây trồng này không bằng so với nhiều cây trồng khác.

Hiện diện tích trồng ca cao ở Tiền Giang khoảng 2.000ha, trồng tập trung ở các huyện: Chợ Gạo, Tân Phú Đông, Gò Công Tây, Châu Thành... với năng suất đạt khoảng 600kg hạt khô/ha, tương đương 6 tấn trái tươi/ha/năm.

Sau một thời gian rớt giá thấp, ca cao đang tăng giá trở lại. Ảnh: Duy Bằng

Đáng mừng là hiện nay, khi nhu cầu tiêu thụ nguyên liệu ca cao cho sản xuất chocolate thế giới tăng nên giá ca cao đã bắt đầu tăng trở lại. Ca cao khô lên men tại Tiền Giang được hợp tác xã thu mua với giá từ 48.000 - 52.000 đồng/kg; ca cao tươi từ 3.800 - 4.000 đồng/kg, tùy theo loại trái, tăng 30% so với vài tháng trước đây.

Cùng với đó là sự xuất hiện của những công ty sản xuất chocolate hàng đầu thế giới đều có ở Việt Nam như: Công ty Mars Incorporated (Mỹ) - công ty chiếm 20% sản lượng chocolate toàn thế giới, cùng với một số công ty thu mua hạt ca cao như Công ty Cargill Việt Nam, Công ty Cao Nguyên Xanh...

Hay gần đây nhất, vào trung tuần tháng 11-2013, Công ty Puratos Grand-Place Việt Nam (Bỉ) - một công ty nổi tiếng về các sản phẩm chocolate tại châu Âu, đã khai trương nhà máy lên men hạt ca cao ở tỉnh Bến Tre, một tỉnh có diện tích trồng ca cao lớn nhất nước.

Theo thông tin trên trang web của công ty, việc mở nhà máy lên men hạt ca cao là một trong những bước cuối cùng hoàn thiện quy trình sản xuất chocolate khép kín (từ hạt ca cao cho đến thanh chocolate) tại Việt Nam. Điều này cho thấy, công ty đã xác định đầu tư dài hạn tại Việt Nam và trước đó công ty cũng đã xây dựng nhà máy sản xuất chocolate tại tỉnh Bình Dương.

Không chỉ có mặt ở Việt Nam, các công ty trên còn có những động thái hỗ trợ phát triển bền vững cây ca cao Việt Nam bằng những dự án hợp tác công - tư. Chẳng hạn, Công ty Cargill Việt Nam hỗ trợ miễn phí cây giống, kỹ thuật chăm sóc, tạm ứng phân bón cho người trồng ca cao...

Bên cạnh đó, Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh đang thực hiện một cuộc khảo sát về thực tiễn vay vốn trồng ca cao để làm cơ sở cho việc nghiên cứu và đề xuất với các ngân hàng một hình thức tín dụng phù hợp giúp người dân dễ dàng tiếp cận.

Trong khi đó, Ngân hàng Rabobank (Hà Lan), là một đối tác trong chương trình hợp tác công - tư phát triển ca cao bền vững tại Việt Nam cũng đang nghiên cứu gói hỗ trợ tín dụng cho nông dân trồng ca cao tại Việt Nam...

Theo định hướng của ngành Nông nghiệp, đến năm 2015 diện tích trồng ca cao của cả nước sẽ là 35.000ha và đến năm 2020 là 50.000ha. Riêng tại Tiền Giang, Tỉnh đoàn Tiền Giang vừa phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tổ chức Hội nghị Triển khai Dự án trồng 5.000 ha ca cao trên địa bàn tỉnh. Qua đó, người dân sẽ được mua cây giống đảm bảo tiêu chuẩn với giá ưu đãi, được hướng dẫn kỹ thuật, cách chăm sóc, được thu mua 100% sản phẩm trái tươi và hạt ca cao khô lên men đạt tiêu chuẩn.

Bên cạnh đó, theo nhiều nông dân trồng ca cao ở huyện Chợ Gạo, nếu chăm sóc tốt ca cao cho năng suất cao thì với mức giá 3.000 đồng/kg trái tươi, người trồng ca cao đã có lãi. Do đó, với đầu ra của ca cao từ 3.800 - 4.200 đồng/kg trái tươi, trên 50.000 đồng/kg hạt khô như hiện nay sẽ cho nông dân lợi nhuận từ 20 - 30 triệu đồng/ha/năm, phù hợp với điều kiện kinh tế hộ nhỏ, lẻ, ít vốn và ít đất sản xuất, góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo nông thôn.

Ông Đặng Hòa Bình, Giám đốc điều hành HTX ca cao Chợ Gạo cho biết, hiện HTX có 22 điểm thu mua lên men sơ chế ca cao, với trên 50 câu lạc bộ hoạt động tại 3 huyện: Chợ Gạo, Gò Công Tây và Tân Phú Đông sẽ đảm bảo thu mua 100% ca cao của nông dân.

Với giá ca cao luôn tăng cao, ổn định và nhiều chính sách có lợi cho người trồng ca cao được mở ra thì việc trồng xen cây ca cao trong vườn dừa là điều nên làm và cần mở rộng thêm diện tích.

Như vậy, câu chuyện về ca cao liệu có phải là “gió đã đổi chiều”, mang đến cho người trồng ca cao những tín hiệu đáng mừng để tiếp tục giữ vững, duy trì và mở rộng diện tích trồng ca cao trong thời gian tới? Khi mà ca cao cũng như những cây trồng khác như: Cà phê, hồ tiêu là những mặt hàng nông sản có tính thanh khoản cao (không giống như lá thuốc chỉ bán cho các công ty sản xuất thuốc lá và được các công ty này ký hợp đồng bao tiêu nguyên liệu) nên không thể có cam kết về một mức giá ổn định cho người trồng.

Do đó, trong ngắn hạn, người trồng ca cao có thể yên tâm duy trì công việc với giá bán trái ca cao tươi quanh mức từ 4.000 - 5.000 đồng/kg và những hỗ trợ về kỹ thuật, vốn, giống... Nhưng trong dài hạn, chưa có gì đảm bảo giá ca cao có khả năng duy trì lãi cho người trồng, bởi giá ca cao có giảm đột ngột hay không vẫn là một ẩn số.

PHƯƠNG NGHI