Tham vọng "cường quốc biển" khiến Trung Quốc hung hăng hơn

Tờ Financial Times (Anh) ngày 25-6 đăng bài “Cuộc chiến trên Biển Đông” cho rằng, từ Philippines đến Mỹ, các chuyên gia đều đang cố gắng trả lời một câu hỏi: Tại sao Trung Quốc hiện nay lại sử dụng giải pháp hung hăng, hiếu chiến đối với yêu sách chủ quyền lãnh thổ ở Biển Đông?

Theo bài báo, một số người cho rằng, đây là một nước lớn mới nổi đang phô diễn sức mạnh hải quân mới của họ, cũng có người thấy được một ý đồ táo tợn hơn - gạt bỏ hải quân Mỹ ra khỏi Tây Thái Bình Dương, nơi mà hải quân Mỹ luôn đóng vai trò chủ đạo từ Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay. Sự kiện xung đột mới nhất là rất nhiều tàu chiến, tàu cảnh sát biển, tàu cá của Trung Quốc có hành động gây hấn ở khu vực quần đảo Hoàng Sa.

Lại có một số người cho rằng, Trung Quốc cảm thấy, Mỹ can thiệp ở “sân sau” của họ ngày càng nghiêm trọng, họ đưa ra phản ứng đối với điều này. Chuyên gia Chris Johansson, Trung tâm nghiên cứu chiến lược quốc tế Mỹ, người từng đảm nhiệm các vấn đề Trung Quốc của CIA Mỹ cho rằng: “Xuất phát từ góc độ tính toán chiến lược hoặc quân sự, Trung Quốc nhìn mọi phía, phát hiện từ quần đảo Nhật Bản đến Philippines, đã hình thành một mạng lưới đồng minh hoặc bố trí quốc phòng khác của Mỹ, Trung Quốc bị bao vây trong đó”.

Theo một số chuyên gia, sự táo tợn của Trung Quốc đến từ một nhận thức: Chính quyền Obama sẽ không mạo hiểm trong vấn đề Biển Đông và gây xung đột với Trung Quốc, chỉ có nổ ra xung đột giữa Trung Quốc và Nhật Bản (đồng minh chủ yếu của Mỹ ở châu Á) thì mới dẫn đến hành động quân sự của Mỹ.

Một số quan chức Mỹ cho rằng, thái độ cứng rắn của Trung Quốc sẽ đẩy láng giềng của họ về phía Mỹ, nhưng xét đến Trung Quốc đóng vai trò quan trọng - đối tác thương mại của ASEAN, các nhà quan sát khác không lạc quan như vậy.

Theo bài báo, Trung Quốc sở dĩ có thể triển khai hành động quả quyết hơn nhiều ở Biển Đông, một phần là do quy mô, khả năng và kinh nghiệm hoạt động trên biển của hải quân và cảnh sát biển Trung Quốc đã tăng lên nhanh chóng. Những năm gần đây, các loại chi tiêu quân sự đều tăng nhanh, nhưng hải quân là lực lượng được chính quyền Trung Quốc đầu tư nhiều nhất, mục đích là để Trung Quốc đạt được tham vọng “cường quốc biển” thực sự.

Tranh chấp trên Biển Đông thử nghiệm sự khôn ngoan của Trung Quốc

Tờ China Daily nhật báo ra bằng tiếng Anh của Trung Quốc ngày 26-6 đăng bài phân tích của Kim Vĩnh Minh, Viện trưởng Viện Chiến lược biển thuộc Viện Khoa học xã hội Thượng Hải cho rằng, xử lý vấn đề Biển Đông sẽ là chỉ số quan trọng đánh giá liệu Trung Quốc có thể trở thành một cường quốc khu vực và trở thành cường quốc hải quân hay không.

Xuất phát từ các yếu tố phức tạp về liên minh Mỹ - Nhật Bản xung quanh việc giải quyết tranh chấp trên quần đảo Điếu Ngư/Senkaku, ông Minh cho rằng Trung Quốc nên cố gắng duy trì ổn định ở biển Hoa Đông và tập trung vào giải quyết vấn đề Biển Đông với Philippines và Việt Nam trước.

Ông này lo ngại, kể từ khi Philippines khởi kiện đường lưỡi bò Trung Quốc yêu sách ở Biển Đông ra Tòa án Quốc tế về Luật Biển, có khả năng các nước khác cũng sẽ "làm theo". Bắc Kinh nên thu thập chứng cứ để chuẩn bị đối phó tốt hơn với việc này mặc dù Trung Quốc vẫn từ chối tham gia vụ kiện.

Học giả Trung Quốc này nhìn nhận: Tranh chấp trên biển đang thử nghiệm sự khôn ngoan của Bắc Kinh trong việc xử lý mối quan hệ với Mỹ một cách hết sức thận trọng, đảm bảo rằng sự phát triển hòa bình của Trung Quốc không bị gián đoạn.

Học giả này tiếp tục luận điệu thường thấy của giới truyền thông và nghiên cứu nhà nước Trung Quốc khi quy chụp trách nhiệm căng thẳng trên Biển Đông cho chính sách tái cân bằng của Mỹ sang châu Á. 

Theo ông Minh, chính vì Mỹ tin rằng hành động của Trung Quốc đang đe dọa an ninh hàng hải ở Biển Đông và Hoa Đông, cần phải có biện pháp đối phó với mối đe dọa từ Trung Quốc đặt ra cho các nước trong khu vực nên Washington đã nỗ lực xiết chặt không gian của Bắc Kinh và đặt Trung Quốc vào một vị trí bất lợi.

Do đó, Mỹ đã tạo ra một cuộc "chiến tranh ủy nhiệm" với sự hỗ trợ về chính trị và chiến lược cho 1 số nước chống lại Trung Quốc. Đổi lại, Hoa Kỳ đã giúp các nước này tiến hành xây dựng quân đội, hỗ trợ họ trong tranh chấp hàng hải với Trung Quốc.

Chiến lược “chủ quyền di động”

Theo hãng tin Bloomberg, Trung Quốc nói rằng giàn khoan Nam Hải số 9 đã vào vị trí hoạt động ở khu vực ngoài khơi bờ biển Việt Nam hơn 160km. Và theo Cục Hải sự Trung Quốc, ba giàn khoan khác là Nam Hải số 2 và số 5 sẽ được triển khai ở vị trí nằm giữa nam Trung Quốc và quần đảo Đông Sa (do Đài Loan kiểm soát). Giàn khoan Nam Hải số 4 sẽ được kéo sát về phía bờ biển Trung Quốc. Cục Cục Hải sự TQ cho biết cả 3 giàn khoan sẽ vào vị trí vào ngày 12/8.  

Việc Trung Quốc đưa thêm giàn khoan ra Biển Đông xuất hiện giữa lúc nhiều nước tại châu Á ngày một quan ngại về sự gây hấn của Trung Quốc

Giới phân tích cho rằng, khi Trung Quốc ngày càng quả quyết hơn trong tham vọng chủ quyền trên biển, cũng như đẩy mạnh việc lùng sục năng lượng phục vụ cho phát triển kinh tế, thì chính những tập đoàn dầu khí đã trở thành công cụ chính sách hàng hải. Điển hình là CNOOC với giàn khoan nước sâu đầu tiên Hải Dương 981.

Cố vấn các vấn đề chiến lược Nhóm nghiên cứu Đông Nam Á, Subhash Kapila cho rằng những động thái mới về việc điều các giàn khoan ra Biển Đông chính là việc Trung Quốc bắt tay vào thực hiện chiến lược mới về "chủ quyền di động". Ông nhấn mạnh: Họ hy vọng rằng bằng cách đưa ngày càng nhiều giàn khoan vào, họ sẽ củng cố những tuyên bố của họ về chủ quyền trên Biển Đông đối với quần đảo Hoàng Sa.

Tiến sĩ Gerhard Will, chuyên gia Đông Nam Á và châu Á của Quỹ khoa học và chính trị (SWP), Viện Chính trị và an ninh quốc tế Đức phát biểu: Thông tin về việc triển khai thêm các giàn khoan trên Biển Đông, được đăng trên báo chí Trung Quốc, cũng có thể là để nhắm tới công chúng, để Chính phủ tỏ ra với người dân Trung Quốc vốn khá dân tộc chủ nghĩa rằng "họ có làm gì đó".

Tiến sĩ Will nói thêm “Trung Quốc không có một chiến lược rõ ràng và thuyết phục lắm về cách hành xử trên Biển Đông. Cũng khó đi đến thỏa hiệp hoặc đồng thuận về vấn đề này được trong bối cảnh chủ nghĩa dân tộc của người dân cao như vậy. Đây là một động thái làm gia tăng căng thẳng”.

(Theo chinhphu.vn)