Số người mới phát hiện nhiễm HIV giảm nhưng chưa bền vững

“Không còn người nhiễm mới HIV” tiếp tục là chủ đề của Tháng Hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS (10-11 - 10-12-2012) và Ngày Thế giới phòng, chống AIDS (01-12) tại Việt Nam bởi theo các chuyên gia, tuy dịch HIV/AIDS ở Việt Nam đã bị kìm chế ở mức độ thấp, số người mới phát hiện nhiễm HIV đã giảm liên tục trong 4 năm gần đây nhưng vẫn chưa đủ bền vững.

Điều trị cho bệnh nhân HIV/AIDS tại Bệnh viện Đống Đa, Hà Nội. Ảnh:giadinh.net.vn

Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) cho biết, Chương trình phối hợp của Liên hợp quốc (LHQ) về HIV/AIDS (UNAIDS) đã chính thức chọn chủ đề chung cho các Chiến dịch Phòng, chống AIDS toàn cầu trong giai đoạn 2011-2015 là “Geting to zero” nghĩa là “Hướng tới mục tiêu ba không: không còn người nhiễm mới HIV, không còn người tử vong do AIDS và không còn kỳ thị, phân biệt đối xử liên quan đến HIV/AIDS”. Tầm nhìn “Ba không” đã được Tổng thư ký LHQ công bố chính thức tại Phiên họp cấp cao của Đại hội đồng LHQ về HIV/AIDS tháng 6-2011.

Theo đó, các mục tiêu cụ thể của việc hướng tới không còn người nhiễm mới HIV là giảm 50% các ca mới nhiễm HIV do quan hệ tình dục không an toàn vào năm 2015, đặc biệt là trong nhóm thanh niên, người quan hệ tình dục đồng giới nam, người bán dâm; Loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con vào năm 2015 và giảm 50% số ca tử vong ở bà mẹ bị nhiễm HIV/AIDS; Giảm 50% các ca mới nhiễm HIV trong nhóm những người tiêm chích ma túy vào năm 2015, tất cả những người mới nghiện ma túy đều được dự phòng lây nhiễm HIV đúng cách.

Mục tiêu hướng tới không còn người tử vong do AIDS là tất cả người nhiễm HIV đủ tiêu chuẩn điều trị đều được tiếp cận thuốc kháng vi rút (ARV); Giảm 50% các ca tử vong do Lao ở những người nhiễm HIV/AIDS vào năm 2015; Những người bị nhiễm HIV và gia đình của họ đều được quan tâm đề cập trong các chiến lược quốc gia về bảo vệ con người và có thể tiếp cận được các dịch vụ chăm sóc và hỗ trợ thiết yếu.

Hướng tới không còn kỳ thị và phân biệt đối xử đặt mục tiêu đến năm 2015 làm giảm 50% số quốc gia có quy định cấm những người nhiễm HIV nhập cảnh và cư trú; Không còn tình trạng kỳ thị, phân biệt đối xử và bạo hành giới liên quan đến HIV/AIDS.

Theo báo cáo của LHQ, mới nhiễm HIV trên toàn cầu có xu hướng giảm trong những năm gần đây, tuy nhiên ở một số vùng trên thế giới vẫn có xu hướng gia tăng. Hiểu biết của người dân về HIV còn hạn chế.

Các điều tra gần đây nhất ở các nước có thu nhập thấp và trung bình cho thấy, chỉ có 24% phụ nữ trẻ và nam giới trẻ trả lời chính xác 5 câu hỏi về các biện pháp dự phòng lây nhiễm HIV và phản đối những quan niệm sai lầm về lây nhiễm HIV. Nhận thức và kiến thức về HIV thấp sẽ tiếp tục là những thách thức toàn cầu trong những năm tới trong việc kiểm soát sự lây nhiễm HIV.

Trên thế giới cũng như trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương, số người tiếp cận được điều trị kháng vi-rút (ARV) để tiếp tục sống đã tăng gấp ba lần kể từ năm 2006. Tuy vậy, đến nay vẫn còn hơn 60% số người đủ tiêu chuẩn điều trị ARV trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương vẫn chưa tiếp cận được với các thuốc có ý nghĩa sống còn này với họ.

Ở Việt Nam, số người được điều trị ARV đã tăng 18 lần và số người chết liên quan đến AIDS đã giảm nhanh trong vòng năm năm qua, tuy nhiên do nhiều lý do khác nhau vẫn còn hơn một nửa số người lớn nhiễm HIV/AIDS có nhu cầu nhưng vẫn chưa chưa được tiếp cận điều trị kháng vi-rút.

Do vậy để thực hiện được mục tiêu không còn người chết liên quan đến AIDS thì ngoài các giải pháp mang tính đồng bộ, các giải pháp tăng cường sự tiếp cận của người nhiễm HIV/AIDS với các dịch vụ chăm sóc, hỗ trợ và điều trị HIV/AIDS đóng vai trò quan trọng.

Đánh giá của UNAIDS nhấn mạnh, đã hơn 30 năm đương đầu với HIV/AIDS, nhiều thành tựu đã đạt được trong phòng, chống HIV/AIDS, tuy nhiên tình trạng kỳ thị và phân biệt đối xử liên quan đến nhiễm HIV/AIDS vẫn còn tồn tại khá phổ biến tại ở tất cả các quốc gia trên thế giới. Nhiều quốc gia vẫn còn những quy định cấm những người nhiễm HIV nhập cảnh và cư trú hoặc tồn tại tình trạng kỳ thị, phân biệt đối xử và bạo hành giới liên quan đến HIV/AIDS...

Cả trên thế giới cũng như ở Việt Nam, kỳ thị và phân biệt đối xử tiếp tục là nguyên nhân hạn chế những người có hành vi nguy cơ cao cũng như những người nhiễm HIV/AIDS tiếp cận các dịch vụ dự phòng, chăm sóc, hỗ trợ và điều trị nhiễm HIV/AIDS cũng như là những rào cản đối với việc thực hiện đầy đủ các quyền của người nhiễm HIV/AIDS, bao gồm quyền học hành, lao động ... đã được pháp luật các quốc gia quy định.

Đại diện Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) nêu rõ, năm 2012 Việt Nam tiếp tục tập trung vào chủ đề “Hướng tới không còn người nhiễm mới HIV” bởi tuy dịch HIV/AIDS ở Việt Nam đã bị kìm chế ở mức độ thấp, số người mới phát hiện nhiễm HIV đã giảm liên tục trong 4 năm gần đây nhưng vẫn chưa đủ bền vững.

Dịch HIV/AIDS vẫn tiếp tục lây lan trên đất nước ta với phương cách lây nhiễm qua đường tình dục ngày càng gia tăng. Cùng với đó, phụ nữ mang thai vốn được coi là nhóm ít có nguy cơ bị lây nhiễm HIV, trong những năm gần đây vẫn luôn giữ ở tỷ lệ nhiễm HIV 0,2%.

Một bộ phận dân cư vẫn chưa thực sự có nhận thức đúng đắn về HIV/AIDS. Hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV trong một số nhóm người như tiêm chích ma túy, phụ nữ bán dâm vẫn còn ở mức độ cao… Điều đó có nghĩa là, mặc dù chúng ta đã làm giảm được tốc độ lây lan của HIV, nhưng dịch HIV/AIDS vẫn diễn biến khó lường và tiềm ẩn các yếu tố có thể gây bùng nổ dịch nếu chúng ta không có những biện pháp ứng phó toàn diện và quyết liệt hơn.

Do vậy kiểm soát sự lây nhiễm HIV trong cộng đồng vẫn tiếp tục là một trong những mục tiêu ưu tiên của Chiến lược Quốc gia phòng, chống HIV/AIDS đến năm 2020 và tầm nhìn 2030.

Trong đó, loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con là một trong những mục tiêu được đặc biệt chú trọng. Chiến lược quốc gia phòng, chống HIV/AIDS đặt ra mục tiêu giảm tỷ lệ nhiễm HIV từ mẹ sang con xuống 5% vào năm 2015 và 2% vào năm 2020.

Có thể thấy tại Việt Nam, trong suốt hơn 20 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, cùng sự tham gia của các cấp, các ngành, các đoàn thể và nhân dân cả nước, công tác phòng, chống HIV/AIDS đã thu được những kết quả bước đầu đáng khích lệ.

Việt Nam là một trong số ít các nước có môi trường pháp lý và chính sách thuận lợi để mở rộng độ bao phủ và nâng cao chất lượng các dịch vụ dự phòng, chăm sóc, hỗ trợ và điều trị HIV/AIDS. Qua đó, đang kiềm chế được tốc độ lây lan của dịch HIV trong cộng đồng, tiếp tục là nước có tỷ lệ hiện nhiễm HIV thấp trong khu vực.

Tuy nhiên, hiện nay tình hình lây nhiễm HIV vẫn còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ phức tạp. Số người phát hiện nhiễm mới HIV mỗi năm vẫn lên tới hơn 10 nghìn. Sự lây truyền HIV qua quan hệ tình dục có xu hướng gia tăng, kéo theo sự gia tăng nhiễm HIV trong phụ nữ và trẻ em khiến cho việc kiểm soát dịch HIV/AIDS trong cộng đồng ngày càng trở nên khó khăn hơn...

(Theo dangcongsan)