Chăm sóc đúng cách trẻ mắc bệnh tay chân miệng

Tay chân miệng (TCM) là bệnh chủ yếu xảy ra ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi và lây lan nhanh. Cao điểm của bệnh TCM là từ tháng 3 đến tháng 5 và từ tháng 9 đến tháng 11 hằng năm. Thạc sĩ - Bác sĩ Đỗ Quang Thành, Bệnh viện Đa khoa trung tâm Tiền Giang đã có những chia sẻ những kiến thức cơ bản cũng như triệu chứng, cách phòng tránh dịch bệnh TCM nhằm giúp phụ huynh chăm sóc trẻ bị TCM đúng cách để tránh gây ra những biến chứng nguy hiểm.  

Truyền thông cách chăm sóc trẻ bị TCM tại nhà cho phụ huynh Trường Mầm non Tuổi Ngọc TP. Mỹ Tho.

NHỮNG DẤU HIỆU CỦA  BỆNH TCM

Bệnh TCM do Enterovirus 71 và Coxsackievirus gây ra với dấu hiệu đặc trưng của bệnh là sốt, đau miệng, loét miệng, phát ban dạng nổi các bóng nước ở lòng bàn tay, bàn chân, gối, mông… Thời gian ủ bệnh ở trẻ từ 3 đến 6 ngày và thường khởi phát với các triệu chứng như sốt (có thể sốt nhẹ thoáng qua, cũng có thể sốt cao từ 390C - 400C), đau họng, ho, chảy mũi, chảy nước bọt nhiều, biếng ăn, tiêu chảy vài lần trong ngày, trẻ kém linh hoạt, đôi khi sờ thấy hạch ở cổ hoặc dưới hàm...

Sau 1 - 2 ngày, trẻ sẽ nhanh chóng xuất hiện các triệu chứng điển hình của bệnh TCM như phát ban ở các vị trí đặc hiệu và loét miệng, với các bóng nước có đường kính 2 - 3 mm ở niêm mạc má, lợi, lưỡi… Những bóng nước này sẽ vỡ rất nhanh tạo thành các vết loét khiến trẻ bị tăng tiết nước bọt và thấy đau khi ăn, vì thế trẻ sẽ biếng ăn, quấy khóc. Riêng ở da sẽ xuất hiện các bóng nước có màu xám, hình bầu dục ở lòng bàn tay và lòng bàn chân với đường kính từ 2 - 10 mm.

Những bóng nước này có thể nổi lồi lên trên da hoặc ẩn dưới da, thường ấn không đau. Còn những bóng nước ở vùng mông và gối thường xuất hiện trên nền hồng ban. Trong giai đoạn diễn tiến khi vi rút gây bệnh TCM xâm nhập thần kinh trung ương sẽ xuất hiện triệu chứng rối loạn tri giác như lơ mơ, li bì, mê sảng, co giật...

Ngoài các dấu hiện điển hình trên, bệnh TCM có thể biểu hiện không điển hình như bóng nước rất ít xen kẽ với những hồng ban, một số trường hợp chỉ biểu hiện hồng ban và không có biểu hiện bóng nước hay chỉ có biểu hiện loét miệng đơn thuần. Nếu bệnh nhẹ thường sau 7 - 10 ngày trẻ hồi phục hoàn toàn. Tuy nhiên, một số trường hợp sốt cao, nổi nhiều bóng nước có thể gặp biến chứng nặng.

CÁCH CHĂM SÓC TRẺ BỊ TCM

Đối với những trẻ mắc bệnh TCM thể nhẹ, chỉ có bóng nước và loét miệng, thì có thể chăm sóc và theo dõi điều trị tại nhà. Theo đó, về dinh dưỡng, cần cho trẻ uống nhiều nước mát và ăn thức ăn dễ tiêu. Không làm trẻ đau họng thêm bằng cách dùng muỗng mềm khi cho ăn, không cho ngậm vú nhựa, không cho ăn, uống đồ có vị chua hoặc có gia vị.

Chỉ dùng thuốc paracetamol để hạ sốt và giảm đau cùng các thuốc khác do bác sĩ kê đơn; đồng thời, bù đủ nước cho trẻ nếu có sốt cao. Vệ sinh miệng cho trẻ thường xuyên bằng các dung dịch sát khuẩn, có thể cho trẻ súc miệng bằng nước muối loãng. Còn các vị trí bị thương tổn ngoài da, thì bôi các dung dịch sát khuẩn để tránh bội nhiễm…

Cách ly trẻ bị TCM với các trẻ khác trong nhà. Người lớn khi tiếp xúc và chăm sóc trẻ bệnh nên mang khẩu trang y tế cho mình và cho cả trẻ bệnh; sau khi tiếp xúc nên rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng và nước sạch ngay để hạn chế sự lây lan của bệnh khi phải chăm sóc những trẻ khác.

Quần áo, tã lót của trẻ bị TCM cần được ngâm dung dịch sát khuẩn như cloramin B 2% hoặc ngâm nước sôi trước khi giặt sạch sẽ bằng xà phòng và nước sạch. Vật dụng cá nhân ăn uống của trẻ như bình sữa, ly uống nước, chén ăn cơm, muỗng ăn... nên được luộc sôi và sử dụng riêng biệt cho từng trẻ. Trẻ cần được tắm rửa và vệ sinh nhẹ nhàng thân thể hằng ngày bằng nước sạch để tránh nhiễm khuẩn.

Khi thấy trẻ sốt cao, nổi bóng nước nhiều là dấu hiệu của bệnh TCM nặng, nguy cơ biến chứng, trong đó biến chứng thần kinh, tim mạch, hô hấp thường xuất hiện sớm từ ngày 2 - 5 của bệnh. Vì vậy, khi trẻ có các dấu hiệu như sốt cao 39oC trở lên hoặc sốt cao kéo dài 48 giờ, quấy khóc, bứt rứt, ói nhiều, ngủ lịm, run tay chân, chới với, đi loạng choạng, thở khó, thở nhanh… cần cho trẻ nhập viện ngay. Tốt nhất là khi có biểu hiện bất thường nào dù đang mùa dịch bệnh TCM hay không thì cũng nên đưa trẻ đi khám tại cơ sở y tế gần nhà để được khám chẩn đoán và điều trị kịp thời theo hướng dẫn của bác sĩ.

MAI HÀ