Hiệu quả của vắc xin Covid-19 chống lại biến thể Omicron (B.1.1.529)

(ABO) Sự gia tăng nhanh chóng các trường hợp mắc bệnh do Coronavirus 2019 (Covid-19) do biến thể Omicron (B.1.1.529) trong các quần thể được tiêm chủng cao đã làm tăng mối lo ngại của người dân về hiệu quả cũng như phản ứng của các loại vắc xin hiện tại. Những cập nhật của Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) là cơ sở khoa học cho các chiến lược kiểm soát dịch Covid-19 bằng vắc xin trong thời gian tới.

Vắc xin giúp giảm nguy cơ bệnh nặng khi nhiễm vi rút SARS-CoV-2.

HIỆU QUẢ CỦA VẮC XIN COVID-19

Nghiên cứu về hiệu quả của vắc xin Covid-19 ở Vương quốc Anh sau khi chủng ngừa 2 liều và 1 liều tăng cường của Pfizer-BioNTech, AstraZeneca, hoặc Moderna chống lại bệnh có triệu chứng gây ra bởi các biến thể Omicron và Delta (B.1.617.2).

Kết quả cho thấy, hiệu quả của vắc xin chống lại bệnh có triệu chứng do biến thể Omicron gây ra thấp hơn đáng kể so với biến thể Delta ở tất cả các khoảng thời gian sau khi tiêm chủng và đối với tất cả các kết hợp của các liều chính và liều tăng cường.

Trong số những người đã nhận 2 liều AstraZeneca, hầu như không có tác dụng bảo vệ của việc tiêm vắc xin chống lại bệnh có triệu chứng do biến thể Omicron được ghi nhận từ 20 đến 24 tuần sau liều thứ 2. Hiệu quả vắc xin của hai liều Pfizer-BioNTech là 65,5% từ 2 đến 4 tuần sau liều thứ 2, giảm còn 8,8% sau 25 tuần trở lên.

Hiệu quả vắc xin của hai liều vắc xin Moderna có mức giảm tương tự từ 75,1% sau 2 đến 4 tuần xuống 14,9% sau 25 tuần trở lên. Như vậy, hiệu quả của vắc xin suy giảm nhanh chóng từ tuần 20 sau khi tiêm liều thứ 2 của bất kỳ loại vắc xin nào. Tuy nhiên sau liều tăng cường dẫn đến sự gia tăng đáng kể khả năng bảo vệ chống lại nhiễm trùng nhẹ, bệnh có triệu chứng, mặc dù hiệu quả cũng giảm dần theo thời gian.

Những phát hiện này phù hợp với kháng thể trung hòa đối với biến thể Omicron. Các nghiên cứu ở Nam Phi, Đức và Vương quốc Anh chỉ ra rằng, giảm mức kháng thể trung hòa (hệ số từ 20 đến 40) trong các mẫu huyết thanh thu được từ những người nhận 2 liều Pfizer-BioNTech khi so sánh với biến thể Delta. Những người nhận 2 liều AstraZeneca, ghi nhận tỷ lệ cao các mẫu huyết thanh có kháng thể trung hòa dưới giới hạn định lượng trong xét nghiệm. Và kháng thể trung hòa cao hơn được quan sát thấy sau 1 liều tăng cường.

Phát hiện của các nhà khoa học chỉ ra rằng, 2 liều tiêm chủng Pfizer-BioNTech hoặc AstraZeneca là không đủ để cung cấp mức độ bảo vệ đầy đủ chống lại nhiễm trùng với biến thể Omicron và bệnh nhẹ. Việc tiêm liều tăng cường bằng Pfizer-BioNTech hoặc Moderna giúp tăng đáng kể khả năng bảo vệ chống lại bệnh nhẹ, mặc dù sự suy yếu xảy ra theo thời gian.

Liều tăng cường có thể sẽ cung cấp mức độ bảo vệ cao hơn nữa chống lại bệnh tật nghiêm trọng và gây tử vong. Tuy nhiên cần phải theo dõi thêm để đánh giá khả năng bảo vệ khỏi bệnh nặng và thời gian bảo vệ sau khi tiêm chủng nhắc lại.

CÁC TÁC DỤNG PHỤ CÓ THỂ XẢY RA SAU KHI TIÊM VẮC XIN COVID-19

Tiêm phòng Covid-19 giúp bảo vệ mọi người khỏi bị nhiễm Covid-19. Các phản ứng sau khi chủng ngừa Covid-19 có thể khác nhau ở mỗi người.

Một số người bị tác dụng phụ do vắc xin, đây là những dấu hiệu bình thường cho thấy cơ thể họ đang được bảo vệ. Những tác dụng phụ này có thể ảnh hưởng đến khả năng hoạt động hằng ngày của họ, nhưng các triệu chứng sẽ biến mất sau một vài ngày.

Hầu hết mọi người trong các thử nghiệm lâm sàng chỉ gặp tác dụng phụ nhẹ, và một số người trong số họ không có tác dụng phụ nào cả. Những người đó vẫn có phản ứng miễn dịch mạnh với vắc xin. Tác dụng phụ thường gặp trên cánh tay nơi tiêm như đau, đỏ, sưng tấy.

Các triệu chứng toàn thân như sốt, ớn lạnh, mệt mỏi, đau đầu, đau cơ, buồn nôn. Các phản ứng dị ứng nghiêm trọng sau khi tiêm vắc xin Covid-19 là rất hiếm.

Tiêm liều vắc xin tăng cường là rất cần thiết sau khi tiêm đủ mũi cơ bản để phòng Covid-19.

Sau liều tiêm thứ 2 hoặc liều tăng cường, tiêm nhắc, các phản ứng phụ có thể trầm trọng hơn sau lần đầu tiên. Những tác dụng phụ này là những dấu hiệu bình thường cho thấy cơ thể đang xây dựng lớp bảo vệ và sẽ biến mất trong vài ngày.

Cho đến nay, các phản ứng được báo cáo sau khi tiêm mũi nhắc lại tương tự như sau khi tiêm mũi chính 2 liều hoặc 1 liều. Sốt, nhức đầu, mệt mỏi và đau tại chỗ tiêm là những tác dụng phụ được báo cáo phổ biến nhất và nhìn chung, hầu hết các tác dụng phụ đều nhẹ đến trung bình.

Tuy nhiên, cũng như đối với các mũi tiêm chính 2 liều hoặc 1 liều, rất hiếm nhưng có thể xảy ra các tác dụng phụ nghiêm trọng. Do đó, việc khám sàng lọc, khai thác tiền sử chủng ngừa, tiêm và theo dõi sau tiêm, tiếp tục hướng dẫn, theo dõi tại nhà; cung cấp số điện thoại của nhân viên y tế để tư vấn, xử lý kịp thời các trường hợp phản ứng nặng sau tiêm.

Các tác dụng phụ có thể gây ra vấn đề sức khỏe lâu dài là rất hiếm sau khi tiêm chủng bất kỳ, bao gồm cả tiêm chủng Covid-19.

BSCK2 LÊ ĐĂNG NGẠN

(Cập nhật tài liệu của CDC ngày 15 tháng 3 năm 2022)