Hướng đến muỗi mang Wolbachia thay thế hoàn toàn muỗi tự nhiên tại khu vực thả

(ABO) Sáng 1-3, Viện Pasteur TP. Hồ Chí Minh triển khai Dự án Wolbachia tại TP. Mỹ Tho.

Bác sĩ Nguyễn Hữu Diệp, Phó Giám đốc Sở Y tế Tiền Giang phát biểu khởi động Dự án Wolbachia tại TP. Mỹ Tho.

Theo Bác sĩ Nguyễn Hữu Diệp, Phó Giám đốc Sở Y tế Tiền Giang, Tiền Giang là vùng lưu hành bệnh sốt xuất huyết (SXH) và bùng phát dịch theo chu kỳ, ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe người dân cũng như phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Số liệu mắc và tử vong do SXH những năm gần đây cho thấy bệnh vẫn còn phức tạp; số ca mắc có ở tất cả các tháng trong năm. Cụ thể, năm 2019 có 6.060 trường hợp mắc và 3 trường hợp tử vong; năm 2020 có 3.205 trường hợp mắc, không tử vong; năm 2021 có 1.637 trường hợp mắc và 1 trường hợp tử vong.

Các hoạt động phòng, chống SXH chủ yếu là kiểm soát lăng quăng, muỗi vằn hằng tuần tại hộ gia đình dựa vào cộng đồng như loại bỏ các dụng cụ chứa nước, đậy kín, sử dụng cá bảy màu ăn lăng quăng...; tổ chức các chiến dịch diệt lăng quăng, giám sát ca bệnh, phân lập vi rút để dự báo xu hướng dịch, xử lý ổ dịch, phun hóa chất diệt muỗi trưởng thành. Những việc này đã cho thấy có hiệu quả nhưng mang tính chưa bền vững.

Việc tham gia và triển khai Dự án Wolbachia tại TP. Mỹ Tho hôm nay bằng phương pháp Thiết lập quần thể muỗi Aedes aegypti mang Wolbachia ở 8 phường của TP. Mỹ Tho có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc kiểm soát sự lây truyền của muỗi vằn phòng bệnh SXH, nhằm bảo vệ sức khỏe cho người dân.

Qua khảo sát, người dân trên địa bàn TP. Mỹ Tho rất kỳ vọng kết quả việc thả muỗi vằn mang Wolbachia sẽ kiểm soát hiệu quả bệnh SXH; đồng thời, sẽ được nhân rộng tại các phường, xã của TP. Mỹ Tho cũng như trên địa bàn toàn tỉnh trong thời gian tới.

Ths. Bác sĩ Lương Chấn Quang giới thiệu hoạt động của Dự án Wolbachia tại TP. Mỹ Tho.

Ths. Bác sĩ Lương Chấn Quang, Điều phối viên Dự án Wolbachia khu vực phía Nam cho biết, TP. Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang cùng với TP. Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương được Viện Pasteur TP. Hồ Chí Minh chọn địa bàn để triển khai Dự án Wolbachia tại khu vực phía Nam. Mục tiêu dự án là kiểm soát bệnh SXH bằng phương pháp mới là thiết lập quần thể muỗi Aedes aegypti mang Wolbachia tại 8 phường (từ phường 1 đến phường 8) của TP. Mỹ Tho.

Theo Ths. Bác sĩ Lương Chấn Quang, Wolbachia là loại vi khuẩn tự nhiên, có trong tế bào của khoảng 60% loài côn trùng sống gần gũi xung quanh con người như ruồi giấm, châu chấu, bướm, chuồn chuồn… và cả một số loài muỗi thường đốt người (nhưng muỗi vằn truyền bệnh SXH thì lại không có vi khuẩn này).

Qua nhiều năm nghiên cứu, các nhà khoa học trên thế giới đã thành công trong việc cấy vi khuẩn Wolbachia vào muỗi vằn và chứng minh được rằng trong cơ thể muỗi có khả năng ức chế sự phát triển của vi rút Dengue (gây bệnh SXH), vi rút Zika và một số loại vi rút khác truyền qua muỗi, từ đó làm giảm nguy cơ lây truyền vi rút gây bệnh sang người.

Một đặc điểm rất có ích là vi khuẩn Wolbachia được muỗi cái truyền qua trứng sang thế hệ sau, trong khi muỗi đực mang Wolbachia nếu cặp đôi với muỗi cái tự nhiên thì sẽ sinh ra trứng “ung”, do đó duy trì hiệu quả lâu dài nhờ quá trình cặp đôi, sinh sản tự nhiên, mà không làm tăng số lượng muỗi ở cộng đồng.

Đáng lưu ý, muỗi mang vi khuẩn Wolbachia hoàn toàn không phải là muỗi biến đổi gen vì không có bất cứ sự can thiệp nào vào gen của muỗi. Vi khuẩn Wolbachia sống cộng sinh trong tế bào muỗi và duy trì ổn định qua các thế hệ một cách tự nhiên. 

Đại biểu đặt câu hỏi liên quan đến công tác triển khai và thực hiện dự án.

Bác sĩ CKII Lê Đăng Ngạn, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Tiền Giang giải đáp thắc mắc của đại biểu.

Dự án Wolbachia sẽ tổ chức 2.571 điểm thả trứng muỗi mang Wolbachia tại 8 phường của TP. Mỹ Tho trong thời gian 5 tháng.

Dự án sẽ tiến hành xác định tỷ lệ quần thể muỗi Aedes aegypti mang Wolbachia ở TP. Mỹ Tho trong vòng 6 tháng sau khi hoàn tất phóng thả muỗi; xác định tính an toàn và hiệu quả trong phát triển tự nhiên của muỗi Aedes aegypti địa phương mang Wolbachia tạo ra trong môi trường; xác định tỷ lệ quần thể muỗi Aedes aegypti mang Wolbachia dài hạn trong vòng từ 6 tháng đến 18 tháng sau khi hoàn tất phóng thả muỗi và ước tính tỷ lệ mắc mới SXH trong khu vực thả muỗi.

Ths. Bác sĩ Lương Chấn Quang cho biết mục tiêu là 5 tháng sau khi hoàn tất phóng thả muỗi, muỗi mang Wolbachia sẽ thay thế hoàn toàn muỗi tự nhiên tại khu vực thả muỗi.

THỦY HÀ