Đã có những F0 phải nhập viện do tự ý dùng thuốc không an toàn

(ABO) Hiện nay, Tiền Giang đã đạt tỷ lệ tiêm vắc xin mũi cơ bản cho người từ 12 tuổi trở lên. Từ đầu năm 2022, tỉnh cũng đã triển khai tiêm vắc xin phòng Covid-19 mũi bổ sung và mũi tăng cường (mũi 3) cho người từ 18 tuổi trở lên đã tiêm đủ mũi cơ bản.

Tuy nhiên, thời gian 1 tháng trở lại đây, số ca dương tính với SARS-CoV-2 phát hiện mỗi ngày liên tục tăng. Phần lớn những ca dương tính này được theo dõi điều trị tại nhà nên người nhiễm Covid-19 có tâm lý lo lắng làm thế nào để khỏi bệnh an toàn. Tiến sĩ - Bác sĩ (TS.BS) Đỗ Quang Thành, Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa trung tâm Tiền Giang, Phó Giám đốc Bệnh viện Dã chiến số 1 chia sẻ thông tin liên quan đến việc dùng thuốc và chăm sóc F0 tại nhà an toàn, hiệu quả.

TS.BS Đỗ Quang Thành

* Phóng viên (PV): Hiện tại, Tiền Giang có khoảng 16 ngàn trường hợp test nhanh kháng nguyên SARS-CoV-2 cho kết quả dương tính đang được theo dõi sức khỏe tại nhà. Những trường hợp này có cần điều trị bằng thuốc theo phác đồ điều trị hay không, thưa bác sĩ?

* TS.BS Đỗ Quang Thành: Trước hết, chúng ta cần biết các tiêu chuẩn mà bệnh nhân Covid-19 được phép điều trị và theo dõi chăm sóc tại nhà, gồm có 2 nhóm người sau:

Thứ nhất, người mắc Covid-19 được khẳng định nhiễm SARS-CoV-2 bằng xét nghiệm realtime RT-PCR hoặc test nhanh kháng nguyên dương tính và không có triệu chứng hoặc có triệu chứng lâm sàng ở mức độ nhẹ (như sốt, ho khan, đau họng, nghẹt mũi, mệt mỏi, đau đầu, đau mỏi cơ, tê lưỡi, tiêu chảy, chảy mũi, mất khứu giác, mất vị giác, nhịp thở bình thường theo tuổi, SpO2 ≥ 96% khi thở khí trời, không có dấu hiệu khó thở, không suy hô hấp); không mắc bệnh nền, hoặc mắc bệnh nền nhưng đang được điều trị ổn định.

Thứ hai, người bệnh Covid-19 đã được cơ sở khám bệnh, chữa bệnh điều trị nhưng chưa đạt tiêu chuẩn khỏi Covid-19 và đạt tiêu chuẩn quản lý tại nhà thì được chuyển về nhà để tiếp tục chăm sóc.

Như vậy, các nhóm người được phép điều trị và chăm sóc tại nhà là những nhóm bệnh nhân nhẹ hoặc tình trạng bệnh đã tạm ổn. Việc sử dụng thuốc đôi khi không cần thiết hoặc chỉ được sử dụng những loại thuốc thông thường nhằm hỗ trợ cơ thể. Cụ thể, bệnh nhân chỉ có thể được sử dụng các nhóm thuốc sau: Thuốc hạ sốt, dung dịch cân bằng điện giải đường uống, thuốc giảm ho được bào chế từ các thảo dược, dung dịch nhỏ mũi (Natriclorua 0,9%, Efticol) và thuốc điều trị bệnh nền (bệnh nền đang ổn định).

* PV: Nhiều trường hợp khi có xét nghiệm dương tính theo dõi tại nhà đã tự ý sử dụng thuốc kháng sinh, kháng viêm, kháng đông… Điều này có cần thiết không, thưa bác sĩ?

* TS.BS Đỗ Quang Thành: Bệnh nhân tuyệt đối không tự ý sử dụng các thuốc kháng viêm, thuốc kháng đông, kháng sinh, thuốc kháng vi rút hiện tại (Molnupiravir, Favipiravir). Đối với các nhóm thuốc này, bệnh nhân cần tuân thủ theo đơn thuốc, sự hướng dẫn, tư vấn kỹ lưỡng của bác sĩ, dược sĩ. Việc sử dụng thuốc không đúng có thể gây ra các nguy cơ như: Thuốc kháng viêm có thể gây viêm loét dạ dày, chảy máu dạ dày, ức chế miễn dịch làm giảm sức đề kháng của cơ thể dẫn đến dễ bị nhiễm trùng cơ hội với các vi khuẩn thông thường. Thuốc kháng đông có thể gây rối loạn đông máu, gây xuất huyết nội tạng. Thuốc kháng sinh chẳng những không có tác dụng gì trong việc tiêu diệt vi rút Covid-19 mà còn gây ra tác hại lờn thuốc kháng sinh về sau.

Đối với thuốc kháng vi rút hiện tại có mặt trên thị trường, một số nghiên cứu ghi nhận có ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản thoáng qua, ảnh hưởng gan, thận, độc thai nhi… Vì vậy, bệnh nhân và các nhân viên y tế sẽ cân nhắc việc lợi và hại khi sử dụng các nhóm thuốc này, cân nhắc giữa tác dụng chính của thuốc và tác dụng phụ khi sử dụng nhằm mục đích đạt hiệu quả tác dụng chính của thuốc ở mức cao nhất, đảm bảo an toàn cho bệnh nhân, bảo vệ tính mạng bệnh nhân.

* PV: Bác sĩ đã có thấy trường hợp nào phải nhập viện do tự dùng thuốc điều trị Covid-19 chưa?

* TS.BS Đỗ Quang Thành: Bệnh viện chúng tôi đã ghi nhận một số trường hợp viêm loét dạ dày, xuất huyết dạ dày do tự ý sử dụng các loại thuốc kháng viêm không đúng chỉ định và không cần thiết hoặc sử dụng quá liều.

* PV: Bác sĩ có thể hướng dẫn cách chăm sóc F0 tại nhà và cung cấp cho người dân cách dùng thuốc an toàn, hiệu quả khi điều trị Covid-19 tại nhà, những thuốc điều trị triệu chứng nào có thể sử dụng?

* TS.BS Đỗ Quang Thành: Đối với các bệnh nhân mắc Covid-19 được nhân viên y tế xác định tình trạng lâm sàng bệnh nhẹ, để đủ điều kiện được chăm sóc tại nhà và còn phải thỏa mãn các tiêu chí, gồm: Không gian cách ly riêng biệt, nơi cách ly thông thoáng, không sử dụng máy lạnh trung tâm, luôn mở cửa sổ; bệnh nhân có thể tự chăm sóc bản thân (như ăn uống, tắm rửa, giặt quần áo, vệ sinh…). Bệnh nhân có khả năng liên lạc với nhân viên y tế và sẵn có các phương tiện liên lạc như điện thoại, máy tính để được nhân viên y tế hướng dẫn và xử trí khi có tình trạng cấp cứu (trường hợp bệnh nhân không có khả năng tự chăm sóc, gia đình phải cắt cử người chăm sóc là người khỏe mạnh). Đồng thời, gia đình bệnh nhân F0 phải trang bị đầy đủ các vật dụng cần thiết tại nhà như nhiệt kế, khẩu trang y tế, dung dịch vệ sinh tay, thùng chứa chất thải lây nhiễm có nắp đậy, máy điện thoại và ghi nhớ số điện thoại của các cơ sở y tế xung quanh nơi mình ở.

TS.BS Đỗ Quang Thành giám sát công tác tiêm vắc xin Covid-19 cho học sinh.

Gia đình và bệnh nhân nên chuẩn bị sẵn một số thuốc thông dụng đủ dùng trong khoảng 5 - 7 ngày và được phép dùng gồm thuốc hạ sốt (Paracetamol); dung dịch cân bằng điện giải uống (sử dụng khi sốt cao, tiêu chảy, mệt mỏi), có thể sử dụng nước trái cây hoặc Oresol, nếu không muốn uống Oresol có thể thay thế bằng nước đun sôi để nguội (không sử dụng các loại nước ngọt công nghiệp để bù nước); thuốc giảm ho có nguồn gốc từ thảo dược, hoặc thuốc giảm ho đơn thuần khi bệnh nhân có triệu chứng ho nhẹ, trung bình; dung dịch nhỏ mũi (Natriclorua 0,9%, Efticol) khi bệnh nhân có sổ mũi, chảy nước mũi, nghẹt mũi và thuốc điều trị bệnh nền đã ổn đang sử dụng cho người bệnh (nên chuẩn bị đủ sử dụng trong 1 - 2 tuần).

Cần lưu ý là không nên xông cho trẻ em nhiễm Covid-19, riêng người lớn cũng không nên lạm dụng vì có thể gây mất nước cơ thể, rối loạn điện giải cơ thể. Người nhiễm Covid-19 nên tăng cường dinh dưỡng, ăn uống đủ chất, đa dạng, ăn trái cây tươi, rau xanh, uống nhiều nước. Bệnh nhân nên nghỉ ngơi, đối với người lớn nên vận động thể lực nhẹ (phù hợp với tình trạng sức khỏe), tập thở ít nhất 15 phút mỗi ngày, suy nghĩ lạc quan và duy trì tâm lý thoải mái.

* PV: Bác sĩ có thể chia sẻ cụ thể hơn những lưu ý khi chăm sóc từng nhóm đối tượng F0 tại nhà?

* TS.BS Đỗ Quang Thành: Khi ở nhà, bệnh nhân cần được theo dõi các dấu hiệu như tinh thần, tri giác, nhiệt độ cơ thể (ít nhất 2 lần/ngày), nhịp thở, mạch, đo SpO2 (nếu có máy đo), đo huyết áp… Gia đình và người bệnh phải nắm kỹ các dấu hiệu có nguy cơ chuyển nặng để liên lạc thông báo cơ sở y tế địa phương hoặc đưa bệnh nhân vào cơ sở y tế chữa trị kịp thời. Có những lưu ý đặc biệt đối với F0 theo từng lứa tuổi. Cụ thể:

11 DẤU HIỆU LƯU Ý ĐỐI VỚI F0 DƯỚI 5 TUỔI

Tinh thần: Trẻ quấy khóc không chịu chơi, không hóng chuyện hoặc li bì, hoặc co giật.

• Sốt cao liên tục > 39⁰C và khó hạ thân nhiệt bằng các phương pháp như dùng thuốc hạ sốt và chườm/lau người bằng nước ấm hoặc sốt không cải thiện sau 48 giờ.
• Trẻ thở nhanh hơn so với tuổi (trẻ < 2 tháng khi thở ≥ 60 lần/phút; trẻ 2 tháng đến < 12 tháng khi thở ≥ 50 lần/phút; trẻ 12 tháng đến < 5 tuổi khi thở ≥ 40 lần/phút).
• Trẻ thở bất thường: Khó thở, thở phập phồng cánh mũi, co kéo hõm ức, cơ liên sườn…
• SpO2 < 96% (nếu có máy đo SpO2).
• Tím tái.
• Mất nước: môi se, mắt trũng, khát nước, đái ít…
• Nôn mọi thứ.
• Trẻ không bú được hoặc không ăn, uống được.
• Trẻ mắc thêm các bệnh khác như: Sốt xuất huyết, tay chân miệng…
• Bất kỳ tình trạng bất ổn khác nào của trẻ mà thấy cần khám, chữa bệnh.
•  
• 12 DẤU HIỆU LƯU Ý ĐỐI VỚI F0 TỪ 5 ĐẾN 16 TUỔI
•  
• Thở nhanh (trẻ từ 5 đến dưới 12 tuổi: ≥ 30 lần/phút, trẻ từ 12 tuổi: ≥ 20 lần/phút).
• Thở bất thường: co kéo hõm ức, liên sườn…
• SpO2 < 96% (nếu có máy đo SpO2).
• Cảm giác khó thở.
• Ho thành cơn không dứt.
• Đau tức ngực.
• Không ăn/uống được.
• Nôn mọi thứ.
• Tiêu chảy.
• Trẻ mệt, không chịu chơi.
• Sốt cao không giảm hay sốt không cải thiện sau 48 giờ.
• Bất kỳ tình trạng bất ổn nào của trẻ em mà thấy cần khám, chữa bệnh.
•  
• 10 DẤU HIỆU LƯU Ý ĐỐI VỚI F0 TRÊN 16 TUỔI
•  
• Khó thở, thở hụt hơi.
• Nhịp thở ≥ 20 lần/phút.
• SpO2 ≤ 96%.
• Mạch nhanh > 120 nhịp/phút hoặc < 50 nhịp/phút.
• Huyết áp thấp (huyết áp tâm thu < 90 mmHg, huyết áp tâm trương < 60 mmHg).
• Đau tức ngực thường xuyên, cảm giác bó thắt ngực, đau tăng khi hít sâu.
• Tím môi, tím đầu móng tay, móng chân, da xanh, môi nhợt, lạnh đầu ngón tay, ngón chân.
• Thay đổi ý thức: Lú lẫn, ngủ rũ, lơ mơ, rất mệt/mệt lả, co giật.
• Không thể ăn uống do nôn nhiều.
• Bất kỳ tình trạng bất ổn nào của người mắc Covid-19 mà thấy cần khám, chữa bệnh
•  
• PV: Xin cảm ơn bác sĩ!

THỦY HÀ (thực hiện)