Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết hầu hết các trường hợp đến tiêm dại do bị chó mèo cắn cào khi đi chơi dịp Tết. Việc tăng giao lưu, di chuyển mùa lễ là một trong các nguyên do khiến số lượt tiêm dại tăng cao. Bên cạnh đó, việc các trung tâm tiêm chủng nghỉ Tết khiến các trường hợp cần tiêm chủng tập trung đến tiêm vào những ngày đầu hoạt động trở lại.
Bác sĩ Chính thông tin, dại là bệnh truyền nhiễm cấp tính, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của hệ thần kinh trung ương. Một khi phát bệnh, tỷ lệ tử vong gần 100% và hiện vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu.
Virus dại có thể xâm nhập vào cơ thể thông qua mọi loại vết thương hở, không phân biệt lớn nhỏ, chảy máu hay không. Bệnh có thời gian ủ bệnh phức tạp, có thể chỉ từ 7-10 ngày hoặc kéo dài đến vài tuần, vài năm, phụ thuộc vào tình trạng và vị trí vết cắn. Vết thương càng gần hệ thần kinh trung ương như đầu, mặt, cổ, ngón tay… có thời gian ủ bệnh càng ngắn.
Tại Việt Nam, virus dại lưu hành ở hầu hết tỉnh, thành phố. Bộ Y tế ghi nhận năm 2023 cả nước có 82 trường hợp tử vong do dại, tăng 12 ca so với năm trước, 500.000 người phải chích ngừa, chi phí 600 tỷ đồng. Hầu hết các ca tử vong do dại đều không rõ lịch sử tiêm ngừa hoặc không tiêm khi bị chó, mèo cào và cắn.
Bệnh có thể hung dữ và thể liệt, trong đó thể hung dữ phổ biến hơn với 80% ca mắc. Dấu hiệu điển hình của thể hung dữ là sợ nước, sợ gió, ánh sáng, rối loạn tri giác, co giật toàn thân, co thắt cơ hô hấp, sặc, khó thở, ngưng tim, hôn mê, tử vong nhanh trong vòng 2 - 4 ngày kể từ khi khởi phát.
Với thể liệt, bệnh nhân bị tê liệt toàn bộ cơ thể, rối loạn tiểu và đại tiện, liệt tay, chân và tử vong ngay khi liệt cơ hô hấp. Người mắc bệnh dại thể liệt vẫn tỉnh táo hoàn toàn và đau đớn cho đến lúc tử vong.
Bác sĩ Chính lưu ý, khi bị chó, mèo hoặc động vật hoang dã cắn, cào, cần sơ cứu vết thương để giảm thiểu lượng virus dại tại vết cắn. Các bước sơ cứu có thể thực hiện ngay tại nhà gồm rửa sạch vết thương dưới vòi nước sạch bằng xà phòng trong 15 phút, sau đó rửa lại vết thương bằng cồn 45-70 độ hoặc cồn iốt.
Vaccine dại được khuyến cáo cần tiêm đủ phác đồ trong lần tiêm đầu tiên sau phơi nhiễm. Các lần tiêm sau chỉ cần bổ sung 2 mũi. Đối với vết thương nặng cần kết hợp tiêm huyết thanh. Tùy vào mức độ vết thương, bác sĩ có thể tư vấn tiêm thêm vaccine uốn ván.
Ngoài ra, người thường xuyên tiếp xúc với động vật, nguy cơ lây nhiễm bệnh dại cao có thể chủ động dự phòng vaccine trước khi bị cào, cắn.
Bốn nhóm người được khuyến cáo tiêm dự phòng dại trước phơi nhiễm gồm: các khu dân cư lưu hành bệnh dại và ít được tiếp cận kịp thời và đầy đủ với điều trị sau phơi nhiễm; người thường xuyên tiếp xúc với động vật có nguy cơ cao lây nhiễm (bác sĩ thú y, nhân viên phòng thí nghiệm, người xử lý động vật, kiểm lâm…); người di chuyển đến các khu vực có nguy cơ cao mắc bệnh dại; trẻ em sống hoặc đến các khu vực xa xôi, có nguy cơ cao (khi chơi với động vật, trẻ có thể bị cắn hoặc gây xước da nhưng có thể không báo với cha mẹ hoặc người thân).
Phác đồ tiêm dự phòng dại chỉ cần 3 mũi, tiêm bổ sung 2 mũi khi có vết thương và không cần tiêm huyết thanh dù vết thương nặng và gần hệ thần kinh trung ương.
Bác sĩ Bạch Thị Chính cho hay, hiện hơn 160 trung tâm tiêm chủng VNVC đã có mặt tại gần 50 tỉnh, thành phố trên cả nước, cung cấp đầy đủ vaccine dại và hơn 40 loại vaccine phòng gần 50 bệnh truyền nhiễm ở trẻ em và người lớn, trong đó có vaccine phòng dại thế hệ mới là Verorab (Pháp) và Abhayrab (Ấn Độ) là những loại vaccine được kiểm định an toàn, khẳng định khả năng đáp ứng miễn dịch cao sau khi tiêm đủ liều.
(Theo nhandan.vn)