Chủ động kiểm soát nguồn lây nhiễm cúm gia cầm sang người

(ABO) Ngày 2-4, Việt Nam ghi nhận trường hợp nhiễm cúm gia cầm A/H9N2 trên người đầu tiên tại tỉnh Tiền Giang. Do khả năng gây bệnh thấp nên việc lưu hành vi rút A/H9N2 ở gia cầm có thể không được chú ý hoặc bỏ qua. Cần tăng cường giám sát và áp dụng các biện pháp phòng ngừa lây nhiễm cúm gia cầm sang người.

Vi rút gây bệnh thấp ở gia cầm

Hầu hết các loại vi rút cúm gia cầm A đều có khả năng gây bệnh thấp và ít có biểu hiện ở các loài chim hoang dã bị nhiễm bệnh. Tuy nhiên, ở gia cầm, một số loại vi rút có khả năng gây bệnh thấp có thể biến đổi thành vi rút cúm gia cầm có khả năng gây bệnh cao.

Theo phân loại của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), vi rút A/H9N2 là nhóm có độc lực thấp (LPAI), khả năng gây bệnh thấp đối với gia cầm, nhân lên chủ yếu ở đường hô hấp trên, gây bệnh nhẹ hoặc không có dấu hiệu rõ ràng ở gia cầm. Nhiễm vi rút A/H9N2 thường xảy ra ở gia cầm sống và môi trường ô nhiễm liên quan đến gia cầm. Các triệu chứng như xù lông, giảm sản lượng trứng và giảm tiêu thụ thức ăn.

Do khả năng gây bệnh thấp nên việc lưu hành vi rút A/H9N2 ở gia cầm có thể không được chú ý hoặc bỏ qua. Đây là vấn đề cần lưu ý trong việc kiểm soát nguồn lây nhiễm từ gia cầm sang người.

Khả năng lây truyền thấp ở cộng đồng

Đến thời điểm hiện tại, WHO và CDC đều cho rằng không có bằng chứng nào về bệnh lây lan quốc tế ở người và khả năng lây truyền ở cấp cộng đồng là thấp. Không có bằng chứng về sự lây lan từ người sang người, không có chùm ca bệnh nào được quan sát; bằng chứng bệnh học và vi rút thời điểm hiện tại cho thấy loại vi rút này không có khả năng lây truyền bền vững giữa người với người.

Ở người, các triệu chứng tương tự như nhiễm các loại vi rút cúm khác bao gồm sốt, ho, đau họng và khó thở. Tuy nhiên, đã có một số trường hợp nhập viện và tử vong ở người có bệnh lý nền.

Việc xác định đồng thời nhiều trường hợp vi rút cúm gia cầm A lây lan từ chim, gia súc hoặc động vật khác sang người, những thay đổi di truyền nhất định trong vi rút lưu hành cho thấy vi rút đang thích nghi để lây lan dễ dàng hơn từ động vật tới mọi người.

Ngoài ra, nếu xảy ra sự lây lan hạn chế, không kéo dài từ người sang người cho thấy vi rút đang thích nghi để lây lan giữa người với người, làm tăng mối đe dọa sức khỏe cộng đồng.

Do khả năng vi rút cúm liên tục thay đổi nên các nỗ lực giám sát và chuẩn bị liên tục là rất quan trọng. Theo khuyến cáo của WHO và CDC, để giảm thiểu rủi ro sức khỏe cộng đồng, việc giám sát chất lượng ở cả quần thể động vật và con người, điều tra kỹ lưỡng mọi ca lây nhiễm ở người và lập kế hoạch đại dịch dựa trên rủi ro.

Khuyến cáo cho cộng đồng

Mọi người nên giảm thiểu tiếp xúc với động vật ở những khu vực được biết là bị ảnh hưởng bởi vi rút cúm động vật, bao gồm các trang trại và cơ sở bán hoặc giết mổ động vật sống, đồng thời tránh tiếp xúc với bất kỳ bề mặt nào có vẻ bị nhiễm phân động vật.

Trẻ em, người lớn tuổi, phụ nữ mang thai và sau sinh đến 6 tuần, những người có hệ thống miễn dịch bị suy giảm không nên lấy trứng cũng như không hỗ trợ giết mổ hoặc chuẩn bị thức ăn.

Tuyệt đối tránh tiếp xúc với động vật bị bệnh hoặc chết, bao gồm cả chim hoang dã, báo cáo với cơ quan thú y địa phương.

Thực hiện vệ sinh tay, tốt nhất là rửa tay bằng xà phòng và nước chảy, đặc biệt nếu có vết bẩn trên tay hoặc sử dụng chất chà tay bằng cồn và trong mọi trường hợp thường xuyên, đặc biệt là trước và sau tiếp xúc với động vật và môi trường của chúng.

Thực hành các thói quen tốt về an toàn thực phẩm: Tách thịt sống khỏi thực phẩm đã nấu chín hoặc ăn liền, giữ sạch và rửa tay, nấu chín kỹ thực phẩm cũng như xử lý và bảo quản thịt đúng cách.

Thông báo cho y tế địa phương nếu có các triệu chứng hô hấp nghi ngờ nhiễm vi rút cúm từ động vật sang người.

BS LÊ ĐĂNG NGẠN