Nguyên nhân và cách phòng tránh

Viêm kết mạc hay còn gọi là đau mắt đỏ đa phần là bệnh lành tính nhưng nếu điều trị không đúng cách hoặc để tình trạng bệnh kéo dài thì có thể để lại nhiều biến chứng nguy hiểm. Bệnh thường xảy ra quanh năm nhưng thường gặp vào mùa hè. Bệnh có thể lây thành dịch, nhất là trong môi trường tập trung đông người như: Trường học, công sở, bể bơi…

BỆNH HAY GẶP Ở NHIỀU NGƯỜI

Đau mắt đỏ trong y khoa còn có tên là viêm kết mạc, bệnh xảy ra khi lớp màng trong suốt bên trên bề mặt nhãn cầu (lòng trắng của mắt) cùng với kết mạc mi bị viêm nhiễm do một nguyên nhân nào đó. Khi bị bệnh, các mạch máu nông của kết mạc bị giãn nở bất thường gây ra tình trạng cương tụ, phù nề ở kết mạc và đi kèm với xuất tiết (ghèn) nhiều, gây khó chịu cho người bệnh.

Có nhiều nguyên nhân gây bệnh khác nhau nhưng triệu chứng đầu tiên, dễ nhận thấy là mắt bị đỏ.

Bệnh đau mắt đỏ có thể gặp phải ở mọi lứa tuổi từ trẻ em, người trưởng thành cho đến người cao tuổi. Đau mắt đỏ xảy ra quanh năm, rất dễ lây lan cho người khác, có khả năng lan rộng ra thành dịch lớn, đặc biệt là ở thời điểm từ mùa hè cho đến cuối mùa thu.

Đau mắt đỏ có thể do một hoặc nhiều nguyên nhân khác nhau và mỗi một tác nhân gây bệnh lại có những triệu chứng khác nhau. Tuy nhiên, dấu hiệu đặc trưng nhất của bệnh này khi khởi phát là mắt đỏ và nhiều ghèn. Triệu chứng mắt đỏ xuất hiện do cương tụ mạch máu ở lớp nông kết mạc.

Mắt nổi gân đỏ nhiều nhất ở kết mạc mi và giảm dần đến kết mạc của nhãn cầu và thường được gọi là cương tụ ngoại vi. Ghèn mắt hay còn được gọi là gỉ mắt được kết thành bởi chất nhầy và xác của vi khuẩn cùng với các tế bào biểu mô bị bong rụng và kết đọng lại. Ghèn mắt lúc này sẽ đóng lại thành từng cục, đặc quánh và dính chặt vào chân lông mi của người bệnh hoặc đọng lại nơi khóe mắt.

Khi bị đau mắt đỏ, người bệnh thường cảm thấy ngứa, nhức mắt và cảm giác như trong mắt có dị vật, cộm, nóng và rát. Bệnh nhân có thể thấy chói, khó nhìn, sợ ánh sáng; đồng thời có thể chảy nước mắt không kiểm soát. Đau mắt đỏ có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, căn cứ vào các biểu hiện lâm sàng có thể giúp phần nào phân biệt được các tác nhân gây ra tình trạng khó chịu này ở mắt.

Trong đó, có 3 nguyên nhân chính thường gặp phải là: Đau mắt đỏ do vi - rút, vi khuẩn và do dị ứng mắt. Mỗi nguyên nhân gây bệnh lại có những biểu hiện lâm sàng và mức độ nguy hiểm khác nhau. Đau mắt đỏ do vi - rút thường là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra các triệu chứng như: Đỏ mắt, ghèn, chảy nước mắt, cộm, ngứa khó chịu. Bệnh do vi - rút gây ra nên rất dễ lây lan khi người bình thường vô tình tiếp xúc trực tiếp với nước mắt của người bệnh hoặc giọt bắn của bệnh nhân lúc ho, hắt hơi...

Các loại vi khuẩn thường gây ra tình trạng đau mắt đỏ như: Influenzae, Haemophilus, Staphylococcus…, chúng có thể gây ra các thương tổn nặng nề cho mắt nếu bệnh nhân không được điều trị kịp thời. Dấu hiệu đặc trưng giúp nhận biết đau mắt đỏ do vi khuẩn thường dựa vào màu sắc của ghèn mắt sẽ là màu vàng xanh nhạt hoặc màu vàng xuất hiện nhiều vào buổi sáng sau khi thức giấc gây dính chặt 2 mi mắt với nhau.

Ngoài ra, người bệnh còn có một số biểu hiện đi kèm khác như: Ngứa mắt, chảy nước mắt nhiều... Khi bệnh chuyển nặng có thể gây ra tình trạng viêm loét giác mạc, thị lực suy giảm không thể hồi phục. Bệnh chủ yếu lây qua dịch tiết nước mắt của người bệnh hoặc bất cứ vật dụng nào có dính dịch tiết mắt của họ.

Ngoài ra, những người có cơ địa dễ bị dị ứng, nhạy cảm với những dị nguyên tưởng chừng vô hại như: Phấn hoa, lông chó, mèo, bụi bẩn, mỹ phẩm, thức ăn...  cũng gây ra tình trạng ngứa ngáy, sưng, đỏ, gỉ ở mắt... Bệnh đau mắt đỏ do dị ứng thường xảy ra theo mùa, kéo dài và rất dễ tái phát cho đến khi người bệnh tránh xa các tác nhân gây dị ứng. Dị ứng mắt gây viêm kết mạc thường không lây và sẽ bị ở cả 2 mắt.

Bệnh đau mắt đỏ thường không nguy hiểm, không gây biến chứng về sau, có thể tự khỏi, người bệnh cần phải hạn chế tối đa việc tiếp xúc với người khác để tránh lây nhiễm. Mặt khác, cơ thể chúng ta lại không thể sản sinh ra miễn dịch trọn đời với đau mắt đỏ nên bệnh có thể tái phát lại nhiều lần ở một người.

Tuy nhiên, chúng ta tuyệt đối không được chủ quan, khi phát hiện các dấu hiệu của đau mắt đỏ nên đến gặp bác sĩ để khám mắt, xác định nguyên nhân để có biện pháp điều trị kịp thời, phù hợp giúp người bệnh mau khỏi. Ở một số ít trường hợp tự xử lý tại nhà sai cách sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm ở mắt như: Viêm, loét giác mạc...

ĐIỀU TRỊ VÀ PHÒNG NGỪA

Bác sĩ Phạm Thị Phương Quyên, Khoa Giải phẫu và chăm sóc hậu phẫu, Bệnh viện Mắt Tiền Giang khuyến cáo: “Người bệnh đau mắt đỏ thường nên tự cách ly y tế tại nhà vì khả năng lây lan cho người khác khi tiếp xúc rất cao. Bệnh có thể bị lây nhiễm khi chúng ta vô tình tiếp xúc với dịch người bệnh tiết ra khi họ giao tiếp với chúng ta hoặc khi họ ho, hắt hơi.

Khi ta chạm tay vào những đồ dùng cá nhân có dính dịch tiết của người bệnh như: Bàn chải đánh răng, khăn mặt, gối nằm, chìa khóa, tay nắm cửa, điện thoại... Khi dùng nguồn nước không đảm bảo vệ sinh, bị nhiễm bệnh như: Bể bơi, ao hồ... mà trước đó có những người bị bệnh xuống tắm.

Khi dùng kính áp tròng sai cách cũng có thể khiến chúng ta bị nhiễm bệnh. Đặc biệt, thói quen mà nhiều người mắc phải là dụi tay, đưa tay lên mắt có thể tiềm ẩn nguy cơ nhiễm bệnh, tốc độ lây lan của bệnh đau mắt đỏ trong cộng đồng cực kỳ nhanh, vì vậy những địa điểm công cộng hay những nơi có mật độ dân cư cao thường tiềm ẩn nguy cơ bùng phát thành đại dịch”.

Đa phần bệnh lý đau mắt đỏ thường là lành tính, bệnh nhân có thể tự theo dõi tình trạng tại nhà. Nếu nguyên nhân gây bệnh do vi - rút thông thường thì bệnh sẽ thuyên giảm dần và có thể tự khỏi sau 7 - 10 ngày. Nếu tình trạng khó chịu ở mắt kéo dài, không thuyên giảm, thậm chí gia tăng cấp độ nặng, bạn cần đến gặp bác sĩ để được thăm khám và có biện pháp điều trị kịp thời, hạn chế nguy cơ biến chứng nguy hiểm cho mắt.

Khi phát hiện các dấu hiệu của đau mắt đỏ, người bệnh nên tự cách ly ở một phòng riêng, ăn uống, sinh hoạt tách biệt với người thân, dành nhiều thời gian nghỉ ngơi, hạn chế để mắt phải điều tiết nhiều khiến bệnh lý gia tăng cấp độ nặng.

Nếu các triệu chứng của đau mắt đỏ gia tăng cấp độ nặng theo thời gian, áp dụng các biện pháp khắc phục tại nhà không thuyên giảm, lúc này người bệnh cần tới cơ sở y tế chuyên khoa mắt để thăm khám, tìm ra nguyên nhân gây bệnh và có phương pháp điều trị kịp thời để ngăn chặn biến chứng nặng xảy ra ở mắt.

Người bệnh cần lưu ý “mắt đỏ” là triệu chứng của rất nhiều bệnh lý ở mắt chứ không phải cứ bị “mắt đỏ” là bị bệnh đau mắt đỏ, do đó việc khám tại cơ sở khám, chữa bệnh mắt có các trang thiết bị chuyên khoa sẽ hạn chế việc thiếu sót trong chẩn đoán và điều trị các bệnh về mắt.

PHƯƠNG QUYÊN - THỦY HÀ