Ngôi chùa lưu giữ tinh hoa văn hóa Việt - Hoa

Chùa Quan Đế (trước đây còn gọi là Quan Đế Thánh Miếu) được xây dựng vào năm 1890, do người Hải Nam - một trong những tổ chức Hoa kiều sinh sống ở vùng đất Tiền Giang vào cuối thế kỷ XIX lập nên (hiện tọa lạc tại khu phố 1, phường 3, TP. Mỹ Tho).

Những họa tiết độc đáo trên phần mái của tiền điện.

Trong đời sống tâm linh, cộng đồng người Hoa cũng lập nên những ngôi miếu để thờ phụng các vị thần mà họ tín ngưỡng như: Phước Đức Chánh Thần - là vị thần chủ quản xã, thôn, ban hội, tương tự như: Bổn Cảnh Thành Hoàng - vị thần của người Việt; Quan Thánh Đế Quân - tức Quan Vân Trường, cùng 2 tùy tướng Quan Bình, Châu Xương và con ngựa Xích Thố phối hợp biểu tượng của sự trung nghĩa; Thiên Hậu Thánh Mẫu - vị nữ thần phù hộ người đi biển hiển lộng thần thông cứu người bị nạn nên được các triều đại Trung Quốc phong tặng…

Ngôi chùa Quan Đế có diện tích 231,14 m² gồm: Tam quan, tiền điện và điện thờ; là một tổng thể kiến trúc nghệ thuật mang đậm nét văn hóa Việt - Hoa. Cũng như những ngôi chùa khác của người Hoa, chùa Quan Đế mang nét uy nghiêm trầm mặc, thể hiện sự linh thiêng. Các hoành phi, câu đối Hán tự được sơn son thiếp vàng rực rỡ, hàm ý cầu mong an cư lạc nghiệp, mưa thuận gió hòa, cuộc sống an lành, sung túc. Hệ thống các bao lam, khuôn chạm, khánh thờ được chạm khắc tinh tế bởi những đề tài mang tính triết lý Nho giáo phương Đông như: Lưỡng long tranh châu, tứ quý, lân, chim trĩ, hoa cúc, song phụng chầu nguyệt, hoa mẫu đơn, mai điểu, phật thủ…

Ngoài ra, trong chùa còn lưu giữ, bảo quản nhiều di vật độc đáo như: Đỉnh đồng, binh khí thờ, nhiều cổ vật gốm sứ của Trung Quốc thế kỷ XIX - XX. Sự độc đáo riêng trong nét kiến trúc của chùa Quan Đế chính là nghệ thuật trang trí những họa tiết trên phần mái của tiền điện, hàng trăm tượng người, vật bằng gốm sứ, men xanh rất công phu và sinh động, thể hiện các đề tài cổ điển phương Đông một cách tài hoa như: Bát Tiên quá hải, Quan Công phò nhị tẩu, ông Nhật - bà Nguyệt… Các tác phẩm điêu khắc, chạm trổ, phù điêu ghép sành, sứ ẩn chứa những triết lý nhân sinh sâu sắc. Toàn bộ các mảng chạm khắc là sự kết hợp hài hòa giữa lối kiến trúc thời Nguyễn và kiến trúc của vùng Hoa Nam.

Với những giá trị độc đáo về mặt kiến trúc nghệ thuật và văn hóa được giữ gìn trên 120 năm qua, sau nhiều lần trùng tu sửa chữa, chùa Quan Đế vẫn còn giữ được dáng vẻ ban đầu, thu hút khách thập phương tham quan, cúng bái, nhất là vào các lệ cúng hàng năm. Ngày 19 tháng 6 năm 2013, chùa Quan Đế chính thức được đón nhận Bằng Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh và cơ sở thờ tự văn hóa.

THÙY LINH