Thao thức tiếng rao khuya

Ở xóm tôi, có một ông bán bánh mì, cứ khoảng 20 giờ là đạp xe ngang với tiếng rao “Bánh mì… nóng đây!”. Một giỏ cần xé khá lớn phía sau đựng bánh mì, đậy giữ nóng bên trên là lớp bao vải trắng, loại bao bột mì. Ông đạp chầm chậm, có khi dừng lại một chút bên cột đèn chờ khách. Ban đêm đói bụng, người trong xóm cũng thường mua ăn.

Sau này ông sắm máy cát-sét, phát các bài vọng cổ xưa do danh ca Út Trà Ôn, Út Bạch Lan… hát. Ngồi nhà nghe giọng ca văng vẳng từ xa tới gần, rồi lại xa dần theo vòng quay bánh xe, man mác dư âm còn vọng. Ông bán bánh mì hai cữ, tối và sáng sớm, đều đặn từng ngày. Thời gian sau vắng ông, hỏi ra mới biết sức khỏe ông sút kém nên con cháu không cho đi bán nữa.

Minh họa: Lê Duy

Một bà bán chè đậu đen đường cát rất ngon. Bọn trẻ chúng tôi gọi bà là bà Bảy. Cô con gái duy nhất của bà thường gánh phụ mẹ tới ngã tư ra phố chợ. Gánh chè xuất phát lúc vừa đỏ đèn nên khu xóm ít ai ăn. Bà bán tới khuya, gần 10 giờ mới quay về nhà. Bữa nào còn thức, nghe tiếng rao “Ai ăn chè đậu đen đường cát… hôn…” thì biết bà bán ế, còn chè. Mua một chén, ngồi bên gánh ăn, thấm thía hương vị thơm, ngọt từ hột đậu đen bùi bùi.

Tôi biết gánh chè này đâu chừng mươi năm thì bà Bảy mất. Cô con gái tiếp tục bán một thời gian ngắn, một thân một mình, sau đó dời nhà đi đâu không rõ. Những đêm mưa, tôi ngồi trước hàng hiên hay vẩn vơ nhớ tiếng rao của bà, nhớ mùi chè đậu đen và nhớ dáng gầy gầy liêu xiêu của bà hắt bóng dưới ngọn đèn đường vàng úa…

Một ông tuổi gần bảy mươi bán bánh dừa nhân tôm thịt, có dịp ăn một lần thì không thể quên vị  ngon đặc biệt. Có thể nói chắc, cả thị xã Gò Công hồi ấy chỉ một mình ông bán loại bánh này, với bí quyết, kinh nghiệm riêng khó bắt chước.

Ông gói bánh bằng lá dứa gai. Sáng nào cũng đạp xe lên xã Bình Công cách nhà gần 5 cây số tìm gò hoang rọc lá dứa gai. Hai bàn tay ông lúc nào cũng có vết cắt, xây xát bởi gai đâm. Trời tối một lúc thấy ông đạp xe ngang xóm, một bao cà-ròn bánh dừa nóng cột sau xe, tiếng rao quen thuộc “Ai… bánh dừa tôm thịt… bánh dừa…”.

Hai tiếng “bánh dừa” đệm sau nghe như lên giọng, như nhấn mạnh điệp khúc rao hàng có trầm, có bổng. Bánh nóng, thơm, khách ăn một cái chưa hết, ngước thấy ông dợm đạp xe vội kêu lấy thêm vài cái nữa chút ăn tiếp. Ông tà tà vừa đạp xe vừa rao. Mỗi con phố ít khi ông qua hai lần, khách quên đón thì chờ đêm sau. Ông mất đột ngột, khách đến viếng bùi ngùi nhìn chiếc xe đạp cũ dựng cạnh mớ bao, liềm dùng cắt lá dứa gai…

Kỷ niệm tuổi thơ cho dù đã trôi qua rất lâu, nhưng không hề mất. Thỉnh thoảng ký ức quay về, lòng tôi lại bồi hồi tiếng rao khuya mà thao thức.

NGUYỄN KIM