Huyện Gò Công Tây: Tưng bừng Lễ hội Kỳ yên

Hàng năm, cứ vào độ vầng trăng tháng cuối năm tròn dần là các làng quê ở huyện Gò Công Tây rộn ràng trong Lễ hội Kỳ yên. Trẻ em xúng xính trong bộ quần áo mới, người lớn y phục chỉnh tề, hồ hởi nhanh bước tề tựu trước đình làng trong ngày lễ hội. Đình Vĩnh Bình được công nhận di tích lịch sử - văn hóa, là nơi tổ chức lễ hội Kỳ yên lớn nhất tỉnh.

Vùng đất này đã sớm có người Việt từ các tỉnh miền ngoài đến sống rải rác trên giồng cát. Ðây là một trong 3 nơi của xứ Gò Công có người Việt đến sớm (ngoài giồng Sơn Quy thuộc TX. Gò Công và vùng Ðồng Sơn, huyện Gò Công Tây ngày nay).

Người Việt đến khai hoang vùng này ngày một đông. Ðáng kể nhất là khoảng nửa sau thế kỷ XVIII có ông Trần Văn Huê cùng hơn 40 nam nữ đến lập nghiệp. Họ tích cực khai hoang những vùng đất cao. Ông Huê là người giỏi giang, biết hốt thuốc, sống đức độ, được bà con trong vùng quý mến.

Năm Mậu Thìn 1808 lập làng Vĩnh Lợi (lúc đó thuộc tổng Hòa Bình, huyện Kiến Hòa, trấn Ðịnh Tường), ông Huê đứng chân trong chính quyền làng, sửa sang ngôi miễu có từ trước thành đình làng Vĩnh Lợi. 7 năm sau, vào năm Ất Hợi 1815, ông Huê lập chợ Vĩnh Lợi, dân trong vùng quen gọi là chợ Giồng. Khi ông Huê qua đời, giồng đất này được gọi là Giồng ông Huê và chợ Vĩnh Lợi cũng được gọi là chợ Giồng ông Huê.

Người Việt lần lượt di cư ngày một nhiều, có một số người tiếp nhận văn hóa Chàm, thờ chúa Ngọc hay gọi là thờ Thánh Mẫu. Năm 1885, họ xây dựng một ngôi miễu thờ Thánh Mẫu Thiên YANA khá lớn, hiện tọa lạc trên đường Thiện Chí, thị trấn Vĩnh Bình (đối diện trụ sở UBND huyện).

Cùng năm Ất Dậu 1885, trong làng xây dựng một trường học, được gọi là Trường Tổng, là 1 trong 6 trường của xứ Gò Công. Có chợ, trường, đình, miễu, khu vực này nhanh chóng trở nên sầm uất, đình đám, hội hè cũng rôm rả hơn nơi khác.

Hàng năm, từ ngày 14 đến 16 tháng Chạp (âm lịch), dân làng hân hoan với lễ hội Kỳ yên (tức lễ hội Cầu an). Do quan niệm Thánh Mẫu rất thiêng, nên mỗi lần cúng đình phải làm lễ viếng tại miễu, đưa linh vị thần đến miếu Bà, cúng tế rất long trọng, rồi mới đưa linh vị thần trở về đình an vị. Dân làng dâng lễ vật: Xôi, thịt, trà, rượu, bánh trái, thậm chí cả heo quay đến cúng đình.

Các trò chơi dân gian kéo dài suốt 3 ngày như: Đẩy cây, nhảy bao bố, bịt mắt đập nồi, bắt vịt trên sông, ngâm thơ, múa lân, ra câu hò, câu đối... Tại đình, đội múa lân, múa rồng liên tục trổ tài rất vui nhộn, các đêm có diễn tuồng hát bội. Suốt mấy ngày đêm dân làng lũ lượt đi ra đình làng cúng bái, chiêm ngưỡng, vui chơi.

Năm Giáp Thìn 1904, vùng Gò Công tan tác bởi cơn bão lớn và trận đại dịch, dân làng lập Ðàn tràng để cầu an, dựng bài vị Ðức Thánh Trần Hưng Ðạo. Do thờ vua nên hàng năm vào lễ Kỳ yên, đình phải tổ chức múa rồng cho hợp với tước vị của vua. Ðây là nét đặc biệt của đình Vĩnh Bình mà nhiều đình khác không có.

Năm 1995, cùng với sự quyên góp của dân làng, những nhà hảo tâm, chính quyền địa phương cho xây dựng một ngôi đình mới, tọa lạc tại ấp Đông, thị trấn Vĩnh Bình, lấy mẫu đền thờ Trương Ðịnh, bổ sung một số chi tiết cho thêm phần cổ kính. Trong những ngày này, đường phố thị trấn Vĩnh Bình nhộn nhịp hẳn lên, nhà nhà đều dọn dẹp tươm tất, chưng mâm ngũ quả trước cửa nhà để đón rước “sắc thần”.

Từ xế chiều ngày 14 tháng Chạp (âm lịch), đội lân - rồng của đình cung thỉnh “Bàn các ấp” của thị trấn về ngôi đình - một nghi thức có từ lâu của lễ cúng đình để cung thỉnh những vị đang được thờ tại các miễu và thỉnh vong linh các bậc tiền bối có công với địa phương. Trên bàn là các phẩm vật về nông nghiệp cùng với bàn tay khéo léo của các nghệ nhân làm nên những hình tượng tứ linh trông rất sinh động để cúng tạ ơn Thành Hoàng.

Sau đó là lễ đưa linh vị thần đến miếu Bà, cúng tế rồi lại đưa linh vị thần trở về đình. Ngày 15 tháng Chạp diễn ra các lễ cúng Tiền hiền, Hậu hiền, vong linh Anh hùng liệt sĩ; cho đến nửa đêm thì cúng tế thần. Suốt ngày 16 tháng Chạp, dân làng đến dâng lễ vật (thịt, xôi, bánh trái...) cùng khách thập phương đến cúng tế và chiêm ngưỡng những ngày lễ hội tưng bừng.

Màn đêm dần buông, ánh trăng mười sáu dần ló dạng là lúc đội rồng đi quanh chợ, chúc sự phát đạt, an khang thịnh vượng cho mọi người, mọi nhà. Nửa đêm, lễ tống gió được tiến hành. Những con tàu bằng giấy kiếng được trang trí cầu kỳ, thắp những cây đèn cầy thả trôi sông cùng các nghi lễ tống gió độc, những điều xui xẻo ra biển, kết thúc 3 ngày đêm sống trong những cảm xúc, tâm linh của nhiều nghi lễ, náo nhiệt của những ngày lễ hội.

Vào những ngày này, đình làng thu hút rất đông người đến thắp nhang, xem lễ rước thần, nghe đọc tế văn nguyện cầu và cảm tạ các vị thần linh. Đến đây, ai cũng cầu mong gia đình mình được vạn sự bình an, người nông dân trúng mùa, người kinh doanh phát tài, phát lộc...

Để tạo thêm không khí vui tươi nhân dịp đón xuân về và chuẩn bị đón Tết Nguyên đán Bính Thân 2016, huyện Gò Công Tây tổ chức Hội Xuân từ ngày 12 đến 18 tháng Chạp (âm lịch). Tại đây diễn ra các trò chơi giải trí, các cuộc hội thi múa lân, rồng; hội thi: “Duyên dáng Gò Công”; giới thiệu, trưng bày những kiệt tác hoa kiểng cổ, bon-sai, hòn non bộ do Hội Sinh vật cảnh huyện đảm trách; những sản phẩm hàng hóa, triển lãm thành tựu kinh tế, văn hóa - xã hội, quốc phòng - an ninh của địa phương.

Các đêm đều có biểu diễn nghệ thuật: Xiếc hoặc mô tô bay, ca nhạc với nhiều danh ca, danh hài, thu hút rất đông khách du xuân trong và ngoài vùng đến thưởng lãm.

Cuộc sống luôn biến động, cái mới thay cho cái cũ là điều khó tránh khỏi. Đã có không ít bản sắc văn hóa, những nét sinh hoạt cổ xưa giờ không còn nữa. Làng quê hôm nay đã có biết bao thay đổi, nhưng hàng trăm năm qua “Hội đình vẫn mở giữa mùa Xuân”, đáo lệ Kỳ yên thường niên vẫn tưng bừng rộn rã. Già trẻ gái trai náo nức vào đình.

Lễ vật dâng cúng, thành kính thắp hương, tưởng nhớ tổ tiên ông bà; cầu cho quốc thái dân an, nhà nhà no ấm, xóm làng yên vui, mùa màng bội thu. Lễ hội Kỳ yên là nét văn hóa truyền thống quý báu, nét đẹp tâm linh rất đáng trân trọng và giữ gìn. 

KIỀU TƯỚC NGUYÊN