Cà phê cờ tướng

Nhiều người tuổi trung niên trở lên ở TP. Mỹ Tho và các tỉnh, thành miền Nam hẳn còn nhớ lúc nhỏ khi bị đem đi “húi cua” thấy ở các tiệm, “ba-rắc” hớt tóc có treo cây đờn và để bàn cờ tướng. Những lúc vắng khách, người thợ lại so dây nắn phím vui cùng mấy điệu vọng cổ; khi tiệm đông thì khách có thể làm ván cờ trong lúc chờ đến lượt. Bây giờ hiếm thấy đờn ca tài tử ở những nơi này và cờ tướng cũng chia tay với tiệm hớt tóc để ra quán cà phê.

Nhiều người tuổi trung niên trở lên ở TP. Mỹ Tho và các tỉnh, thành miền Nam hẳn còn nhớ lúc nhỏ khi bị đem đi “húi cua” thấy ở các tiệm, “ba-rắc” hớt tóc có treo cây đờn và để bàn cờ tướng. Quán cà phê cờ tướng ở TP. Mỹ Tho hiện có khá nhiều, từ nội thành cho tới vùng ven, nhưng chỉ có 1 quán nhỏ ở đường Lý Thường Kiệt, phường 6 (gần Trường THPT Trần Hưng Đạo) là treo biển tên Cờ Tướng.

Khách chơi đông có quán Sáu Bảo (phường 1), quán 203 (phường 4), quán Lâm Thành (phường 7)…; có nơi phục vụ 1 buổi nhưng phần đông hoạt động suốt ngày. Khách chơi cờ thuộc nhiều ngành nghề, nhưng chỉ thấy đàn ông, chưa thấy có phụ nữ chơi.

Cờ tướng chơi ở quán cà phê thường là cờ úp, quân cờ (trừ vai tướng) được úp đậy, đặt ở vị trí nào trên bàn cờ thì đảm nhận vai đó, đi nước đầu tiên lật lên mới trở về vai được khắc tên. Khác với cách chơi truyền thống - cờ sáng, các quân cờ đều đặt ngữa lên và sắp đúng vị trí của luật chơi ngay lúc đầu…

Anh Hà - một kỳ thủ cho biết, cờ sáng khai cuộc cần “bày binh bố trận” để sau đó có thể phối hợp quân cờ theo nhiều cách khác nhau như: Pháo giăng, pháo đầu, song xe…; trong khi cờ úp cần phát triển các quân ở hàng trên (tức vị trí chốt) để tranh ưu thế ngay lúc đầu…

Một ván cờ có thể diễn ra trong yên lặng giữa 2 “đấu sĩ”, nhưng ở bàn kế bên lại rất sôi động với những lời mách nước “ngoại thủy”, bình luận của khán giả. Có người giao hữu 1 - 2 ván, uống hết ly cà phê rồi đi; cũng có người chơi nhiều ván, thường là tranh thắng ly cà phê, điếu thuốc lá hoặc mấy tờ vé số và có vài bình luận của giới chơi cờ có thể nghe thấy đây đó như “kỳ phùng địch thủ”, “vỏ quýt dày, móng tay nhọn” để chỉ sự đồng tài đồng sức, “quán kỳ bất ngữ chân quân tử, khởi thủ vô hồi đại trượng phu” để cổ vũ, không mách nước khi xem…

Nhiều người chơi cho rằng, cả cờ úp và cờ sáng đều cần tư duy bao quát, phối hợp các quân đúng lúc đúng chỗ, trầm tĩnh…; nhưng cờ úp có vẻ “đời” hơn do thêm yếu tố bất ngờ, mai phục “cờ đến tay thì phất” tạo nên những tình huống biến hóa thú vị. Khi chơi, cá tính kỳ thủ như: Nhanh - chậm trí, nóng nảy háo thắng - thâm trầm điềm tĩnh, ngay thẳng - ma mãnh… đều có thể bộc lộ trong lúc say cờ.

 Cờ tướng từ xưa đã là 1 trong 4 thú chơi tao nhã: Cầm - kỳ - thi - họa. Trong cuộc sống ngày nay, đó cũng là một môn thể thao, một thú giải trí dễ chơi, ít tốn kém, không đòi hỏi nhiều về mặt bằng, phương tiện hay số người. Cờ tướng trong không gian quán cà phê có lẽ cũng là một hình thức xã hội hóa môn thể thao trí óc này. Sau bươn chải làm lụng, nhiều người có nơi gặp gỡ bạn cùng sở thích để thư giãn.

Tuy nhiên, dân gian có thành ngữ “cờ gian bạc lận”, thú chơi tao nhã này có thể biến tướng để trở thành trò bịp như trong trò cờ thế mà thỉnh thoảng lại thấy xuất hiện đây đó trên phố: Người sắp cờ thế chỉ cần khách đi nước đầu là có thể gãi đầu, gãi tai vái chào “xin đại ca cầm gói thuốc hút chơi, thông cảm cho đàn em kiếm ăn” hoặc yên tâm dẫn dụ “con mồi nạp mạng”.

Có kỳ thủ cho biết, trong cờ úp, một mánh khóe người chơi cờ độ thường dùng trực tiếp là nhớ dấu quân cờ để úp cái nắp có màu hoặc dấu chỉ khác biệt khi xào cờ; thủ thuật gián tiếp có thể là nghệ thuật câu nhử, cho kỳ thủ yếu hơn thắng những ván đầu độ thấp để đối thủ chấp nhiều hơn ở những ván có độ cao mới đánh thắng.
Chắc ai cũng biết, cờ tướng một khi đã lệch sang cờ bạc thì để lại cho người chơi hậu quả xấu. Giới chơi cờ tướng ở TP. Mỹ Tho từng biết trước đây đã có trường hợp 1 kỳ thủ đột tử ngay tại cuộc cờ do căng thẳng quá mức và 1 trường hợp khác cũng lâm cảnh tương tự nhưng ở thời điểm đã tàn cuộc và về đến nhà… 

Lan man về cờ tướng tại quán cà phê lại nhớ mỗi dịp xuân về thì đấu cờ tướng, cờ người vẫn là trò vui tết.

NGỌC HÙNG