Thú chơi hoa ngày tết của người Nam bộ

Nếu như ngày xưa, hoa thường chỉ xuất hiện trong những ngày lễ trọng đại và dịp tết; thì ngày nay hoa đã trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống thường nhật của mỗi người, mỗi gia đình. Thú chơi hoa xưa và nay cũng có nhiều thay đổi, không đơn giản chỉ là niềm đam mê với cái đẹp, mà còn là cả một nghệ thuật và là nghề “cơm áo” của nhiều người.

Nhộn nhịp chợ hoa xuân ngày tết.

Người đời hay ví von câu “Tết không hoa như nhà không bếp”, nghĩ cũng không sai. Ngày tết với mỗi người Việt luôn mang ý nghĩa trọng đại, thiêng liêng. Tết là dấu mốc đúc kết thành quả của một năm và là thời điểm bắt đầu của những dự tính, ước mơ. Với ý nghĩa đó, thú chơi hoa ngày tết vừa là thú chơi trang nhã, thanh tao, vừa mang hàm ý gửi gắm ước mơ, kỳ vọng năm mới mọi điều may mắn, hanh thông.

CHƠI HOA CHỌN SẮC CHỌN THANH

Với người Nam bộ, hoa quả chưng trong nhà dịp tết phải hội đủ 2 yếu tố là sắc đẹp và tên hay. Trong đó, màu vàng là màu của hành thổ (trong ngũ hành), là trung tâm của vũ trụ, tượng trưng cho sự trường tồn vĩnh cửu và sự sinh sôi nảy nở. Thế nên màu vàng luôn là sắc hoa chủ đạo để trưng bày ngày tết của các gia đình người Việt. Mai, vạn thọ, cúc và quất là những thứ hoa, cảnh ưu tiên xuất hiện trong ngôi nhà người Nam bộ xưa dịp tết, với ý nghĩa cầu mong sự tốt lành.

Mai được ví là hoa vương của đất Nam bộ. Mỗi độ xuân về, trong mỗi nhà người dân phương Nam đều có sự hiện diện của những cội mai vàng, cho hương thơm dìu dịu, thoảng bay theo từng cơn gió xuân lan tỏa trên khắp các nẻo đường.

Sau mai vàng là cúc, vạn thọ, là 2 loại hoa không thể thiếu, đặc biệt là ở miền quê. Ngoài sự hiện diện như một đặc trưng cho mùa xuân, hai chữ vạn thọ còn có ý nghĩa về mặt tâm linh. “Vạn” biểu trưng cho sự tốt lành, cát tường, vô số. “Thọ” thể hiện cho sự sống dài lâu để hưởng phúc lộc. Vạn thọ là mơ ước của nhiều người khi năm mới đến… Tết đến trên đất phương Nam, trước thềm, ngoài ngõ rực rỡ những luống vạn thọ khoe sắc vàng, sắc cam. Không gian miền quê vốn rặt một màu xanh biếc, mỗi độ xuân về lại được sắc hoa vạn thọ điểm tô như bừng sáng lên niềm vui tươi, phấn khởi. Ngày tết, dẫu nhà giàu hay nghèo, trên bàn thờ gia tiên cũng đều có một bình vạn thọ rực vàng khoe sắc, với ước mong vạn điều tốt đẹp trong năm mới.

Hoa cúc là một trong những loại hoa “tứ quý”, là loài hoa duy nhất khi khô héo không bị rủ và rụng, mà vẫn còn dáng thẳng, cứng như lúc tươi. Vì thế người xưa ví cúc là loài hoa quân tử, có chất “băng thanh ngọc khiết”, chịu sương chịu hàn, tượng trưng cho phẩm chất cao thượng, tinh khiết.

Cây quất cũng mang ý nghĩa cát tường, nên vào dịp tết chưng một chậu quất trĩu quả, chín mọng vàng ươm trong nhà vừa để thưởng thức vẻ đẹp, cũng là cầu mong một năm mới phát tài, bốn mùa bình an, vạn sự như ý.

Mai, vạn thọ, cúc và quất được chưng trong nhà ngày tết là niềm mong ước năm mới vạn điều may mắn, phúc lộc đầy nhà, bốn mùa bình an… Ngoài ra, với sắc màu đỏ chót hay màu vàng rực, hoa mào gà cũng được ưu tiên chọn lựa để trồng và chưng ngoài sân nhà ngày tết, với ý nghĩa may mắn, vạn sự thành công. Hoa thược dược thể hiện cho ước muốn thịnh vượng, phát triển của gia chủ…

HOA TẾT QUA HƠI THỞ HIỆN ĐẠI

Cùng với ý nghĩa mong muốn mọi điều tốt lành trong năm mới, ngày tết cũng là chơi hoa chọn sắc chọn thanh như truyền thống, nhưng thú chơi hoa ngày tết của người nay cũng có nhiều biến đổi.
Một số gia đình nơi miền quê vẫn duy trì truyền thống trồng hoa đón tết với những luống vạn thọ, mào gà, hướng dương… được chăm chút trước sân và đầu ngõ. Vậy mà, tết đến vẫn dạo chợ hoa tìm mua về một vài chậu hoa, cây cảnh lạ, đẹp mang về góp vào vườn hoa xuân của nhà mình thêm phong phú.
Dạo chợ hoa xuân những năm gần đây, ngoài những loại hoa truyền thống, mỗi năm đều có loại hoa, cây cảnh mới với những cái tên khá cầu kỳ mang theo kỳ vọng của con người trong cuộc sống. Nào là đại phát tài, kim ngân lượng, đại quân tử, đa lộc, hạnh phúc, cát tường, đồng tiền…

Ông Nguyễn Kha, Chủ tịch Hội Sinh vật cảnh tỉnh cho rằng, thị hiếu chơi hoa ngày tết của người dân cũng có nhiều thay đổi theo thời gian. Hoa chưng ngày tết theo thị hiếu ngày nay phải đảm bảo các yếu tố đẹp, lạ và tên ý nghĩa… Chỉ yếu tố đẹp và lạ thôi thì chợ hoa mỗi năm đã mỗi khác. Đặc biệt, khoảng hơn chục năm trở lại đây, hoa lan trở thành loại hoa được người dân ưa chuộng mua về chưng tết, vì hoa lan hàm ý thanh cao, tinh khiết, vừa đẹp lại lâu tàn nên có thể làm đẹp cho không gian sống suốt mùa tết. Bên cạnh đó, ngoài những loại hoa truyền thống, nhiều gia đình sẵn sàng chi một khoản tiền không nhỏ để đưa về một chậu hoa hay chậu cây xanh bày trí trong nhà dịp tết chỉ vì cái tên của nó. Đào là hoa vương của tết miền Bắc, cũng có mặt góp xuân ở miền Nam, nhưng số lượng không đáng kể vì thị hiếu của người dân chưa nhiều.

Ngoài những giống hoa đồng cỏ nội, thú chơi hoa nhập ngoại dịp tết cũng đang “lên ngôi”. Theo chị Tuyết Hồng, chủ cửa hàng hoa tươi ở chợ Mỹ Tho, hoa ngoại đang là trào lưu chơi hoa tết của những người có thu nhập khá. Trong đó, ly ly, tulip và mai Mỹ là những giống hoa được ưa chuộng. Đặc biệt, nhiều người săn tìm và sẵn sàng chi hàng triệu đồng để mua 1 bình hoa mai Mỹ. Đây là mức giá không hề rẻ so với mai vàng Việt Nam. Theo tôi,  hoa mai Mỹ không đẹp bằng hoa mai Việt, nhưng khách hàng chuộng vì hoa lạ, cũng có màu vàng đẹp mắt, lâu tàn và không rụng cánh.

Dù có những biến đổi theo thời gian, nhưng thú chơi hoa ngày tết vẫn là thú vui tao nhã của mỗi người, mỗi gia đình và là nét văn hóa đậm bản sắc của người Việt trên đất Nam bộ.

HOÀNG HÀ