Mang đậm giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc

Đình Mỹ Chánh được thành lập cách đây hơn 200 năm, hiện tọa lạc phường 8, TP. Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang.

Ngôi đình nằm trên diện tích đất hơn 750 m², phía sau chợ Cũ, xây dựng theo trục Đông Tây, nhìn tổng thể hình chữ Tam( ≡ ), gồm 3 phần vỏ ca, vỏ quy và chánh điện. Từ phía chợ Cũ đi vào qua cổng rộng 2,4 m là một khoảng sân rộng 140 m2, bên phải bàn thờ Thần Hổ, bên  trái  bàn thờ Thần Nông.

Vỏ ca là một nhà 3 gian 2 chái, diện tích 159,6 m², được xây dựng theo kiểu nhà rường, nền lót gạch men, mái lợp ngói, có 30 cột, gồm 24 cột gỗ căm xe bên trong được kê trên tán gạch và 6 cột gạch ở hàng hiên mặt trước. Đỡ các đòn tay của mái là 4 giả thủ chồng lên nhau, bằng gỗ, sơn son thếp vàng, đầu chạm đầu rồng.

Nối tiếp vỏ ca là vỏ quy, diện tích 103 m², nền được lót gạch tráng men. Đỡ mái võ quy gồm 12 cột (4 cột gỗ và 8 cột gạch). Đỡ hệ thống đòn tay ở gian giữa là các giả thủ thay kèo, được sơn son thếp vàng, trên thân chạm dây lá, hoa trái, đầu chạm đầu rồng.

Chánh điện là ngôi nhà 3 gian 2 chái, diện tích 186 m², được xây dựng theo kiểu nhà rường, có hai phần, phía trước là nơi thờ thần và các vị thần linh khác, phía sau là hậu tổ (hậu điện) thờ Tiền vãng (những người có công với đình), nền lót gạch men, mái ngói, trên mái được trang trí rồng chầu trái châu và các con nghê bằng gốm men xanh. Đỡ mái là hệ thống kèo, cột, xiên, trính. Tổng cộng chánh điện có 30 cây cột (20 cột gỗ bằng căm xe được kê trên táng đá xanh, 10 cột gạch xây phía đầu hồi và mái hiên sau). Vách bao xung quanh nhà chánh điện bằng gạch, ô dước.

Bên trong đình, trên các đầu cột là hệ thống đỡ mái bằng kèo, xiên trính, giả thủ. Trên các giả thủ trang trí hoa lá, trên các đầu kèo lá dong trang trí các đề tài tứ linh, tứ quý. Trên 4 cột gian giữa vỏ quy có 2 đôi liễn gỗ, chữ Hán. Phía trên gian giữa vỏ quy trước chánh điện trang trí tấm hoàng biển hiệu “Mỹ Chánh đình” do vua Gia Long ban tặng vào năm 1807.

Trong gian giữa chánh điện trang trí bao lam, mai điểu chạm trổ công phu. Trên thân cột cái chánh điện là đôi long trụ với tích “cá hóa long” được sơn son thếp vàng, đường nét chạm khắc tạo nên cảnh tượng sinh động trong các mảng trang trí. Bên trên xiên trính là những khuôn chạm hoa trái, các họa tiết tứ linh. Các khám thờ trên bàn thờ thần và các bàn thờ tả hữu ban đều được chạm khắc các đề tài tứ linh, tứ quý, nhưng họa tiết rồng phượng mang tính chủ đạo. Bên cạnh các mảng trang trí sắc sảo trên kèo cột, xiên trính là các bộ binh khí, các bộ lư đồng, chim hạc, các tàng lộng trên và trước các gian thờ, tạo cho chánh điện của đình sự uy nghi.

Với những đề tài họa tiết về tứ linh, tứ quý, hoa trái, chim thú được các nghệ nhân xưa thể hiện ở đình Mỹ Chánh đều hàm ý cầu mong cho quê hương, đất nước, con người được trường tồn, sinh sôi nẩy nở, an lành, hạnh phúc.

Ông Trần Thanh Phúc (Tám Phúc), Hội trưởng Hội đình cho biết: Trước đây, đình có 47 sắc thần, gồm 11 vị nam thần và 36 vị nữ thần do vua Thiệu Trị và Tự Đức phong, nhưng hiện đình chỉ còn giữ 45 sắc thần, do chuyển cho đình Hòa Định (huyện Chợ Gạo) 2 sắc nam thần.

NGUYỄN MẠNH THẮNG