Các xã điểm nỗ lực đi lên nông thôn mới

Qua 3 năm triển khai Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới (gọi tắt là chương trình xây dựng NTM), dù đạt nhiều kết quả phấn khởi nhưng tiến độ đạt các tiêu chí trong Bộ tiêu chí NTM ở các xã điểm của tỉnh còn khá chậm (dù mức độ đạt do xã, huyện tự đánh giá). Làm thế nào để các xã điểm đạt 19 tiêu chí NTM vào năm 2015 là câu hỏi không dễ có lời giải.

Đạt từ 9-15 tiêu chí

Triển khai chương trình xây dựng NTM, tỉnh đã chọn 11 xã điểm (vừa bổ sung 3 xã điểm và chuyển 2 xã điểm sang xã diện). Qua 3 năm triển khai và đầu tư nguồn lực nâng các tiêu chí đạt chuẩn NTM đến nay, các xã điểm đạt từ 9-15 tiêu chí. Trong đó, xã điểm đạt nhiều tiêu chí nhất là Tân Mỹ Chánh 15 tiêu chí; kế đến Mỹ Phong 13 tiêu chí; Tân Hòa Thành 12 tiêu chí; Bình Nghị đạt 11 tiêu chí; Tân Hội Đông, Tân Thanh 10 tiêu chí và các xã Tam Bình, Bình Nhì, Thanh Bình, Phú Kiết, Tân Điền cùng đạt 9 tiêu chí.

Thực tế cho thấy rằng, qua thời gian triển khai xây dựng NTM, chương trình đã mang lại nhiều kết quả rất phấn khởi. Nhiều mô hình, dự án sản xuất trong chăn nuôi, trồng trọt được ưu tiên triển khai cho các xã điểm góp phần tăng hiệu quả sản xuất. Cơ sở hạ tầng nông thôn được quan tâm đầu tư, nâng cấp tạo thuận lợi cho sinh hoạt, sản xuất của người dân nông thôn. Theo thống kê từ năm 2011 đến nay, toàn tỉnh đầu tư 175 công trình giao thông các loại với tổng số vốn 194 tỷ đồng, trong đó tập trung cho xã điểm, xã diện.

Qua đó, đường trục xã, liên ấp, liên xã được nhựa hóa, bê tông hóa; đường ngõ, xóm sạch đẹp, không còn lầy lội vào mùa mưa; đường trục nội đồng được cứng hóa, xe cơ giới thuận tiện đi lại. Song song đó, cơ sở vật chất giáo dục, văn hóa, y tế, chợ nông thôn, điện… cũng được đầu tư, cải tạo, nâng cấp.

Xã Tân Thanh (Cái Bè) quyết tâm đi lên NTM.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, tiến trình xây dựng NTM ở các xã điểm vẫn còn nhiều khó khăn, trở ngại. Theo nhiều nơi được chọn là xã điểm xây dựng NTM, bên cạnh khó khăn về vốn đầu tư hạn hẹp so với nhu cầu nâng cấp hạ tầng cơ sở để đạt các tiêu chí, các xã điểm còn đang gặp khó cả ở những tiêu chí không cần nhiều nguồn lực, những tiêu chí tự thân vận động của cơ sở.

Ông Nguyễn Văn Thanh, Phó Chủ tịch UBND xã Bình Nhì (Gò Công Tây) cho biết, qua thời gian triển khai thực hiện chương trình đến nay, Bình Nhì đã đạt 9/19 tiêu chí.  Bên cạnh nâng các tiêu chí, chỉ tiêu không cần nhiều nguồn lực, xã cũng đã quan tâm nâng dần cơ sở hạ tầng qua các nguồn vốn xây dựng NTM, vốn từ các dự án, chương trình và vốn đóng góp của người dân.

Từ đó, cơ sở hạ tầng của xã đã nâng lên một bước đáng kể. Nếu như được sự hỗ trợ tích cực của các cấp, các ngành, khả năng đạt các tiêu chí liên quan đến cơ sở hạ tầng cũng không phải là điều quá khó. Không chỉ vậy, những tiêu chí không cần nhiều nguồn lực cũng đang là vấn đề nan giải như chỉ tiêu 70% người dân tham gia bảo hiểm y tế của tiêu chí y tế; thu nhập trên đầu người…

“Phần lớn dân trong xã là nông dân, đời sống còn nhiều khó khăn, người dân ý thức về tham gia bảo hiểm y tế hàng năm không nhiều nên chỉ tiêu này rất khó đạt. Mặt khác, thu nhập của người dân còn rất thấp so với yêu cầu của tiêu chí, việc nâng thu nhập bình quân đầu người của xã để đạt tiêu chí trong thời gian chưa đầy 3 năm sẽ khó thực hiện”- ông Thanh nói. Đây cũng là thực trạng mà nhiều xã điểm thuần nông đang gặp phải. Ngược lại, việc đạt các tiêu chí này đối với các xã nằm ven đô thị, các xã nằm gần các khu công nghiệp thì lại không quá khó.

Nhưng các xã này lại “vướng” ở những tiêu chí khác. Cụ thể như xã Tân Mỹ Chánh (TP. Mỹ Tho) là xã đạt nhiều tiêu chí nhất, trong đó có những tiêu chí khó đạt, chẳng hạn như thu nhập, tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế.

Tuy nhiên, theo giới chuyên môn, xã cũng có những khó khăn của mình. Đó là chỉ tiêu không có cơ sở sản xuất kinh doanh gây ô nhiễm môi trường (thuộc tiêu chí môi trường). Bởi theo ước tính, trên địa bàn xã có cả ngàn cơ sở sản xuất kinh doanh lớn nhỏ. Với số lượng cơ sở như thế, việc thẩm định sẽ rất khó  khăn. Đó là chưa nói các cơ sở này có đạt yêu cầu của chỉ tiêu hay không và nếu đạt thì có đảm bảo bền vững hay không.

Phấn đấu đạt NTM vào năm 2015

Sau 3 năm triển khai xây dựng NTM, xã điểm Bình Xuân (thị xã Gò Công), Tân Thới (Tân Phú Đông) có số tiêu chí đạt khá thấp (mỗi xã đạt 5 tiêu chí), khó có khả năng đạt xã NTM vào năm 2015. Để đạt chỉ tiêu số xã điểm đạt chuẩn NTM theo kế hoạch đề ra ban đầu, vừa qua UBND tỉnh đã cho bổ sung xã Phú Kiết (huyện Chợ gạo), xã Tân Điền (huyện Gò Công Đông), xã Mỹ Phong (TP. Mỹ Tho) vào xã điểm; đồng thời chuyển xã Bình Xuân, xã Tân Thới sang xã diện.

Cùng với đó, các ngành, các cấp từ tỉnh đến cơ sở đã và đang ra sức phấn đấu, tập trung nguồn lực đầu tư, vận động nhân dân hưởng ứng tham gia chương trình để nâng các tiêu chí cho các xã điểm hoàn thành mục tiêu đạt chuẩn NTM vào năm 2015. Tuy nhiên, theo đánh giá của Văn phòng Điều phối (Ban Chỉ đạo xây dựng NTM tỉnh), thời hạn xã điểm đạt chuẩn NTM chỉ còn hơn 2 năm nữa, với số tiêu chí mà các xã đạt còn khiêm tốn.

Các tiêu chí đã đạt được chủ yếu tập trung ở các tiêu chí thuộc nhóm quy hoạch, tổ chức sản xuất, văn hóa, xã hội, hệ thống chính trị, các tiêu chí còn lại chưa đạt tập trung chủ yếu ở nhóm tiêu chí hạ tầng kinh tế, xã hội. Đây là những tiêu chí cần nhiều vốn, liên quan đến người dân nên rất khó đạt, cần có sự hỗ trợ của các ngành, các cấp; quan tâm tuyên truyền, vận động của các tổ chức Đảng, chính quyền, đoàn thể cơ sở mới thực hiện thành công như tỷ lệ người tham gia bảo hiểm y tế, hình thức tổ chức sản xuất, môi trường…

Hiện tại, các xã điểm đều có kế hoạch, lộ trình hoàn thành các tiêu chí còn lại. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, lộ trình đưa ra là một chuyện, còn việc có hoàn thành các tiêu chí đó theo đúng lộ trình hay không là chuyện khác. Bởi trong nhiều tiêu chí, việc hoàn thành còn tùy thuộc vào điều kiện kinh tế - xã hội tại cơ sở, nhận thức của người dân; sự hỗ trợ đầu tư nguồn lực của các ngành, các cấp.

Ông Nguyễn Thanh Lâm, Trưởng phòng Phát triển Nông thôn (Chi cục Phát triển nông thôn) đặt vấn đề, những tiêu chí cần nhiều nguồn lực nếu được các cấp, các ngành đầu tư thì có thể đạt, còn những tiêu chí có liên quan đến vận động người dân thì  rất khó. Để đạt mục tiêu xã NTM, bên cạnh tranh thủ sự đầu tư, hỗ trợ từ các ngành, các cấp, các xã cũng phải nỗ lực vận động, tuyên truyền người dân tham gia hưởng ứng.

Từ thực trạng trên, vừa qua lãnh đạo tỉnh chỉ đạo đối với các công trình cơ sở hạ tầng, Sở Kế hoạch và Đầu tư cần ưu tiên phân bổ nguồn vốn đầu tư cho các xã; các ngành, các cấp tăng cường hỗ trợ, đầu tư nâng các tiêu chí thuộc lĩnh vực phụ trách, phạm vi thực hiện; lồng ghép các chương trình, dự án cho 29 xã được chọn chỉ đạo xây dựng NTM, trong đó ưu tiên cho các xã điểm. Các xã cần tập trung quản lý điều hành và tuyên truyền, vận động người dân thực hiện những tiêu chí thuộc trách nhiệm của mình. 

N.VĂN