Thượng bất chính, hạ tất lùm xùm

Người xưa nói rất đúng: “Thượng bất chính, hạ tất loạn”, còn bây giờ trong xã hội ta hiện nay có hiện tượng “thượng bất chính, hạ tất lùm xùm”. “Thượng” ở đây có thể là cấp trên, là người đứng đầu, là cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, cũng có thể là các bậc thầy cô, cha mẹ, anh chị trong gia đình...

“Thượng bất chính” ở đây được hiểu ở nghĩa những người ở vị trí “thượng” mà có những lời lẽ, hành vi ở mức độ cao là vi phạm pháp luật (hình sự  hoặc hành chính), ở mức độ thấp là làm sai các quy định, quy chế mà cấp trên hoặc đơn vị đặt ra, hay thấp nhất cũng có thể là chưa gương mẫu thực hiện một sự việc nào đó dù là rất nhỏ.    

Qua báo chí, cũng như các hiện tượng quan sát được trong đời sống xã hội, còn xảy ra nhiều hiện tượng “thượng bất chính” như sử dụng xe công không đúng mục đích hoặc quá tiêu chuẩn quy định, làm đám cưới cho con mời quá nhiều người, xả rác nơi công cộng, vượt đèn đỏ… Thậm chí có những chuyện không vi phạm gì cả nhưng cũng phải cân nhắc như sống quá sang trọng, xa hoa trong khi đời sống nhân dân còn khó khăn, hay trong lúc quá vui mở nhạc quá to làm phiền lòng hàng xóm….

“Hạ tất lùm xùm” đó là phán xét nghiêm khắc, có trách nhiệm, tương đối chính xác của dư luận xã hội (trừ những dụng ý của kẻ xấu) đối với những hành vi, cử chỉ vi phạm, không minh bạch, “có vấn đề” dù ở mức độ cao hay ở mức độ thấp; là sự giám sát của nhân dân từ việc lớn đến việc nhỏ đối với những người ở vị trí “thượng”. Xưa, cụ Nguyễn Trãi đã dạy cái gốc của sự cai trị là “khắp hang cùng ngõ hẻm không có tiếng oán hờn”.

Để không còn “thượng bất chính, hạ tất lùm xùm”, những người ở vị trí “thượng” phải luôn luôn tự soi rọi bản thân mình, cân nhắc từng ly từng tý những lời nói, hành vi cử chỉ của mình dù nhỏ để không vi phạm pháp luật, đạo đức…; bản thân phải thiết thực học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

M.T